Stradivari miti yalan mı?

Stradivari kemanların açık artırma piyasasının hareketlendiği şu günlerde, ünlü İtalyan usta Antonio Stradivari'nin yarattığı efsanenin sırrı da yeniden tartışılmaya başlandı. 1644-1737 yılları arasında Cremona kentinde yaşayan keman yapım ustası Stradivari, hünerinin sırrını da beraberinde mezara götürdüğü için, hiç kimse büyük ustanın tını kalitesini nasıl tutturduğunu tam olarak çözemiyor.

İtalyan ustanın sırrıyla ilgili türlü çeşitli rivayetler dolaşıyor ortalıkta. Kimileri ustanın yaptığı kemanları at idrarına batırdığını söylüyor, kimi de keman yapılacak ağacın dolunay vakti kesildiğini. Bazılarına göre ise Stradivari'nin sırrı, kemanın cilasında çok nadir bulunan bir balmumu kullanmasında yatıyor.

Stradivari virtüözlerinin kemanlarıyla kurduğu son derece mistik ilişkinin sırrı da bir türlü çözülemiyor. Örneğin Yehudi Menuhin, kemanın ahşabında eski sahiplerinin ruhunu hissettiğini söylüyor.

Röntgen ışınlarıyla incelendiği zaman, kırık dökükleri ve kurt yenikleri açıkça görülen Stradivariler'in efsane olmasına dudak bükenler de var. Alman keman yapım ustası Peter Greiner'e göre, Stradivari çok iyi bir ustaydı ve mükemmel eserler veriyordu, ancak enstrümanlarında hiçbir teknik sır bulunmuyor. Akustik uzmanı Heinrich Dünnwald de, en modern dijital tekniğiyle, yaydığı frekansa kadar Stradivari'nin birebir kopyasını yarattığını iddia ediyor.

Hatta Christian Tetzlaff gibi ünlü kemancılar, yeni ustaların yarattığı enstrümanlarda aynı tınıyı bulabildiği için Stradivarileri'ni dolaba kaldırıp, 25 bin marka yenisini alıyorlar.

Greiner'in görüşüne göre, Stradivariler sadece müzayede kuruluşlarıyla eski keman ticareti yapanların kar etmesini sağlıyor. Kemanların bir efsaneye dönüştürülmesi de fiyatı astronomik rakamlara çıkarıyor. Örneğin son olarak Kreutzer kemanı, açık artırmada 2.5 milyon marka(yaklaşık 310 milyor) alıcı buldu. 1990 yılında ise yine bir Stradivari 2.6 milyon marka satılmıştı.

Uzmanlar, son aylarda Asya'da yaşanan finansman krizi nedeniyle bu bölgedeki koleksiyoncuların elinde bulunan Stradivarilerin açık artırma piyasasına dökülmeye başladığını belirtiyorlar.

Kemanın büyük ustası

Antonio Stradivari 1644-1737 yılları arasında İtalya'nın Cremona kentinde yaşadı. Bugüne kadar atölyesinden çıkan yaylı sazlar, türlerinin en başarılı örnekleri sayılıyor.

Stradivari Atölyesi'nde yapılan 1200 entrümandan günümüze 600 keman, 50 çello, 12 violenselle birlikte birkaç adet gitar ve arp kaldı.

En büyük Stradivari koleksiyoncusu Amerikalı bir işadamı. Herbert Axelrot'un, Stradivari imzası taşıyan 24 enstrümanı bulunuyor.

Bremen'de 1996 yılında bir Stradivari kemanı için cinayet işlendi. Stradivari'sini ele geçirmek için bir kadın müzik öğretmenini öldüren adam hala yargılanıyor.