Öğrencilere insan hakları eğitimi
Güncelleme Tarihi:
Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) ve British Councilişbirliğiyle, ilköğretim okullarında insan haklarıyla ilgili konularındaha iyi öğretilmesi amacıyla pilot proje uygulaması başlatıldı. Proje kapsamında, öğrenciler konuları canlandırma, tartışma, oyun gibi çeşitli yöntemlerle öğreniyor.
EARGED ve British Council işbirliğiyle hazırlanan proje, Siirt Mehmetçik, Adana Gazi, İstanbul Pilot Cengiz Topel, Trabzon Yavuz Selim, Ankara Evliya Çelebi, Erzurum 50. Yıl ve İzmir Karşıyaka ilköğretim okullarında uygulanıyor. Bu okulların ilk 5 sınıflarında derslere giren sınıf öğretmenleri ile Sosyal Bilgiler öğretmenlerine, konuyla ilgili seminer verildi.
İşlenecek konulara ilişkin öğrenci ve öğretmenlere yönelik kitaplar, British Council'in desteğiyle, Ankara Üniversitesi öğretim elemanlarınca hazırlandı.
1. sınıflara yönelik kitap ''Ben İnsanım: Özgünüm'', 2. sınıflara yönelik kitap ''Ben İnsanım: İletişim Kurarım'', 3. sınıflara yönelik kitap ''Ben İnsanım: Sorumluluklarım Var'', 4. sınıflara yönelik kitap''Ben İnsanım: Kadınım'', 5. sınıflara yönelik kitap ''Ben İnsanım: Özgürüm, Haklarım Var'', 6. sınıflara yönelik kitap ''Ben İnsanım: Eğitim Hakkım Var'' başlıklarını taşıyor.
Her sınıf için ayrı renkte basılan kitaplarda, öğrencilerin ilgisini çekecek fotoğraflar, resimler, diyaloglar ve örnekler yer alıyor.
İnsan hakları eğitimine, 1. sınıf öğrencileri, ''Öykü uydurmaca'' ile başlıyor. Öğretmen, kitapta yer alan öyküyü okumadan önce, çocuklardan kitaptaki çizgi resimlere bakarak, öyküde geçen olayın ne olabileceğini düşünmelerini istiyor. Daha sonra, çocuklar bir daire oluşturarak, öğretmenin okuduğu öyküyle ilgili sorularını yanıtlamaya çalışıyorlar.
Bu sınıfta, öğrencilerin, ''Tüm insanların benzer ve farklı özellikleri olabileceğini farketmeleri; aynı, benzer ve farklı sözcükleri anlama ve ayırt etmeleri, farklılıkların yaşamı zenginleştirdiğini kavramaları ve özürlü insanların farklı gereksinimlerine duyarlı olma yetisi kazanmaları'' amaçlanıyor.
KULAKTAN KULAĞA
2. sınıfta sağlıklı iletişim kurmanın önemi vurgulanıyor. ''Sorunları çözmede sağlıklı iletişimin rolünün kavratılmasının'' amaçlandığı bu sınıfta, öğrenciler konuya ''kulaktan kulağa'' oyunu ile başlıyor. Birbirlerini dinlemeden konuşanların diyaloglarına yer verilen kitapta, öğrencilerden bir konuşma yazmaları, duygularını ses ve mimiklerle anlatmaları, bir öyküyü canlandırmaları isteniyor.
SORUMLULUK KAZANDIRMA
3. sınıfta, öğrencilerin sorumluluklarının bilincine varmalarını sağlayacak konular ele alınıyor. Kitabın kapağında ''Bana ne deme'', ''Birşeyler yap'', ''Hadi ne duruyorsun'' gibi ifadelerle amaçlara yönelik mesajlar veriliyor.
Bu sınıfta ''Yalnız bırakmayalım'' başlığı adı altında, kızı trafik kazasında yaşamını yitiren ve yeni bir trafik yasası çıkarılması amacıyla İstanbul'dan Ankara'ya yürüyen Boray Uras'ın mücadelesi örnekleniyor.
Okullarda öğrencilerin karşılaştığı bazı sorunlar hatırlatılarak, çözüm için ne yapılabileceği konusunda soruların bulunduğu kitapta, budersin sonunda öğrencilerin ''kişisel ve toplumsal sorumluluk kavramlarını anlamaları, toplumsal sorumlulukların yerine getirilmesinde bilgilenme, planlama, örgütlenme ve harekete geçme sürecinin önemini kavramaları'' ve ''örgütlenmenin önemini farketmeleri'' amaçlanıyor.
KADIN HAKLARI
İnsan hakları eğitiminde, kadın hakları ayrı bir yer tutuyor. 4. sınıfta sadece kadın hakları işleniyor. Kadın haklarının hukuksal alandaki tarihsel gelişimine ilişkin bilgilerin verildiği kitapta, konu ilginç yöntemlerle işleniyor.
Öğrencilerden, ''Bir erkeğe yemek yapmak ya da bulaşık yıkamak yakışmaz, ev işlerini sadece kadınlar yapmalıdır'', Başka ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de kadınlar güreşçi olabilmelidir'', ''Bir erkekkadına hiçbir zaman vurmamalıdır'', ''Ekmek parası kazanmak erkeklerinişidir'', ''Kız çocuk evlenme çağına geldiğinde ailesinin istediği kişiyle evlenmesi uygun olur'' gibi ifadelere katılıp katılmadıklarınıbüyük kartonlara yazarak sınıfın duvarlarına asmaları isteniyor.
Bu sınıfta, ''öğrencilerin kadın hakları konusunda duyarlı olmaları, kadınlar hakkında toplumdaki ön yargıları sorgulamaları, kadına yönelik şiddetin ne anlama geldiğini kavramaları'' amaçlanıyor.
ÖZGÜRLÜKLER
Öğrencilere, hak ve özgürlükleri, 5. sınıfta öğretiliyor. Konuya, ABD'de köleliğin kaldırılması, zencilerle beyazların eşit haklara sahip olması için mücadele eden Martin Luther King'in yaşamından örneklerle giriliyor.
Hak ve özgürlüklere ilişkin yasal düzenlemelere değinilen kitapta,sınıfta beş grup oluşturulması, birinci grubun Martin Luther King'i, ikinci grubun ABD Başkanını, üçüncü grubun beyaz bir ABD vatandaşını, dördüncü grubun zenci bir ABD vatandaşını, beşinci grubun da o sırada Türkiye'de yaşayan bir Türk vatandaşını temsil etmesi isteniyor. Her grubun sorumluluklarının, neler yapıp yapmaları gerektiğinin, sorumluluklarını yerine getirirken karşılaşabilecekleri güçlüklerin tartışılması öngörülüyor.
EĞİTİM HAKKI
6. sınıfta ise her bireyin eğitim hakkı ele alınıyor. Öğrencilerin, ''eğitim hakkının temel haklar içindeki yeri, bu hakkın gerçekleşmesinde devletin, toplumun, ailelerin ve bireyin sorumlulukları, eğitim hakkının hayata geçirilmesinde iletişim özgürlüğünün kullanılmasının önemi'' konularında bilinçlenmeleri amaçlanıyor. Konu işlenirken ''beyin fırtınası'' yönteminden de yararlanılıyor.
MEB Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanı Yurdanur Atlıoğlu, kitaplar için yazdığı önsözde, kitaplar hazırlanırken, ''öğrenci seviyesi, akıcı ve anlaşılır bir Türkçe, görsel zenginlik, bilimsellik, estetik kaygı ve etik değerlere saygının esas alındığını'' vurguladı.
Yetkililer, uygulamadan elde edilecek sonuçlar doğrultusunda, projenin tüm okullarda yaygınlaştırılmasının hedeflendiğini belirttiler.