Mutlu insanlar zorba olmaz

“Mutlu biri asla zorba olmaz” diyen tecrübeli eğitimci John C. Murray, bu çocukların kendine güvenlerinin de az olduğunu anlattı. Ütopya Okulları’nın davetlisi olarak Türkiye’ye gelen 38 yıllık öğretmen Murray, zorbalıkla ilgili bilgiler verdi. Bu konuda önleyici tedbirleri de anlatan Murray ile çocuklar, gençler ve şiddet üzerine konuştuk:

Zorbalığı nasıl tanımlarsınız? Türleri var mı?

- Zorbalık bir kişi veya grubun kendi fikir ve isteklerini başkasına zorla şiddet yoluyla sözlü veya fiziksel olarak dikte etmesi. 18 yıllık tecrübeme göre kendisini göstermeyi seven, dominant karakterli veya daha sessiz ve derinden olan en yaygın görülen türleri arasında yer alıyor. Örneğin, dış görünüş olarak düzgün olan kişiler daha tehlikeli olabiliyor. İzlenimlerime göre erkeklerde daha fazla görülüyor. Saman altından kendini gösteriyor. Öğrenci, genç ve yetişkinlerde bu belirtiler görülüyor. Fiziksel zorbalığı, dövmek, tekme veya tokat atmak gibi, sözel zorbalığı, dalga geçmek, kızdırmak, korkutmak, bireye ya da ailesine hakaret etmek, tehdit etmek gibi tanımlayabiliriz. Psikolojik zorbalık, izole etmek, yok saymak, görmezden gelmek, dışlamak gibi olurken, cinsel zorbalık ise sarkıntılık, elle taciz, cinsel içerikli sözlerle görülüyor.

Nedenleri neler?

- Bu insanların kendilerine güvenleri az. Mutsuz ve hayatta başarısız olduklarını düşünürler. Mutlu bir insan zorba olmaz. Her tanıdığım zorba çocuk veya genç, çok yetenekli ama farkında değil. Nedeni bu insanların kendine olan özgüvenlerinin çok düşük olması.

Belirtileri nedir?

-Zorba insanlar bir ortamda kendilerini domine ederler. Sözel olarak çok yetenekli olabilir ama karşısındakini kırar, kendisiyle dalga geçmez, kendine güldürmez. Diğer insanlar ondan önce konuşamaz, etrafa böyle bir enerji verirler. Bu durum daha çok kadınlarda görülüyor. Vucutta nedeni belirlenemeyen morluklar, mutsuzluk, okula gitmek istememek, ani öfkelenmeler diğer belirtileri arasında. Yani aile ortamı, çevre veya doğuştan da nedenleri olabilir.

Bu rahatsızlık sonradan oluşur mu?

- Doğuştan karakter sorunları olarak veya daha sonradan olabilir. Kötü aile ortamı, ailelerin çocuklarına yanlış davranışları, şiddet ortamı ve benzeri durumlar buna neden olur. Duygusal anlamda anne-baba olmak istemeyenler de çocuklarının zorba olmasına neden olabiliyor. Nasıl anne-baba olunacağını bilemeyenler de sorun yaratabiliyor. Sosyal, dinleme becerileri, arkadaşlarıyla nasıl oynaması gerektiğini öğretemeyen aile nedeniyle çocukların zorbalığa yatkınlığı artıyor.
Sosyal medyanın, reklam, film, videoların çocukları etkilemediği yönünde bazı görüşler de var. Ancak, bunlar etki üzerine kurulduğu için aslında çocuğa olumsuz yansıyabiliyor. Yani şiddet içeren bir bilgisayar oyunu elbette etkili olur. Şunu unutmamamız gerekiyor, çocuklukta şiddete maruz kalanlar yetişkin bir birey olduğunda etkilerini yaşayabiliyor. Başkasına aynı davranışı sergiliyor. Kolay unutmuyor.

HEDEF, YERİNDE OLMAK İSTEDİKLERİ İNSANLAR

Maruz kalanlar nasıl etkileniyor?

- Zorbaların tek isteği hoşlanmadıklarına zarar vermek. Bu insanlar, yerinde olmak istediğini hedef seçiyor. Onun bütün inancını yok etmek istiyor. Örneğin, iyi görünümlü insana çirkin olduğunu söylüyor, yalan konuşabiliyor. Karşısındakinin kendisini kötü hissetmesini ve öz değerini yitirmesini sağlıyor. Maruz kalanlar hayatlarında başarısız, mutsuz oluyor. Kurbanlar da kötü şahsiyet kazanıyor. Fiziksel ve zihinsel olarak intihara sürüklenebiliyorlar. Kendilerine zarar verebiliyorlar.

Zorba olduğu anlaşılan bir çocuğa ve yetişkine nasıl yaklaşmalı?

- Zorba bireye veya çocuğa ceza vermeden önce yaptığının yanlış olduğu anlatılmalı. Cezanın nedeni söylenmeli. Önce bu çocukların karakterlerini inceleyip altında yatanlar sorgulanmalı. Aslında bu insanlar, istemeden başka çıkar yolu bulamadıkları için bunu yapıyor. Okul, öğretmen ve aile önce bir araya gelmeli. “Kim olduğunu ne yaptığını biliyoruz ve bunun durması gerekiyor” diye düşünülmeli. Bu çocukların veya gençlerin ne yaptığını herkesin bilmesini sağlamalıyız. Kişi kendisiyle yüzleşmeli. “Yaptığını durdurman lazım”, “Hepimiz sana yardımcı olacağız” denilmeli.
Zorbaya hoşlanmayacağı bir şey olarak kendine bakması sağlanmalı. Bu durumdan mutlu olmadığı anlatılmalı. Bu insanların kendilerini sevmeyi öğrenmeleri gerekiyor. Aile, öğretmen, polis, idareciler, psikologlar hep birlikte çalışmalı. Ancak bu şekilde sorun çözülebilir. Zorbanın kendisinin de kurban olduğu unutulmamalı. Bu insanlar mutlu olmayı bilemediğini için bunu yapıyor. Sadece ceza yeterli değil, mutlu olmak öğretilmeli.Gülseven ÖZKAN

SİZ SORUN CEVAPLAYALIM

Lise çağındaki gençlerin illere dağılımı nasıl?

- MEB kaynaklarında lise çağındaki 14-17 yaş arasındaki gençlerin, en çok Siirt, Muş ve Batman’da, en az ise Tunceli, Çanakkale ve Edirne’de olduğu belirlendi.

Türkiye’de ortaöğretimde seçmeli ders oranı nedir?

- Liselerde seçmeli ders oranı Türkiye’de yüzde 42 iken OECD ülkelerinde yüzde 14.

hurriyetegitim@hurriyet.com.tr

PANO

Kadir Has Ödülleri için son gün 4 Mart

Türkiye’nin eğitim gönüllüsü merhum Kadir Has adına verilen ‘Kadir Has Ödülleri’ için başvurular başladı. Bu yıl 10’uncusu düzenlenecek organizasyon Bilim-Teknoloji-İnovasyon alanında ‘Üstün Başarı’ ve ‘Gelecek Vaat eden Bilim İnsanı’ kategorilerinde verilecek. Üstün Başarı Ödülü için 20 bin dolar , Gelecek Vaat eden Bilim İnsanı Ödülü’nü almaya hak kazananlar ise 10 bin dolar ile ödüllendirilecek. Ödüllere başvurmak isteyen adayların ya da kurumların, alanında önemli başarılara imza atmış, ulusal veya uluslararası tanınırlığa ulaşmış, toplum yararına hizmetlerde bulunmuş olmaları gerekiyor. 4 Mart’a kadar devam edecek başvular ve katılım şartlarına yönelik detaylı bilgi www.khas.edu.tr adresinde.

Üniversiteye yeni laboratuvar

Kamu kurum ve kuruluşlarına yönelik çalışmalar yapılması amacıyla İstanbul Medeniyet Üniversitesi (İMÜ) Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Laboratuvarı açıldı. Göztepe-Kuzey Yerleşkesi’nde kurulan merkezin açılışını İMÜ Rektörü Prof. Dr. Hamit Okur yaptı. Okur, “Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi’nin üniversitemiz bünyesinde böyle bir laboratuvar kurması ve hedefe yönelik çalışmalar başlatmış olması üniversitemizin geleceği açısından sevindirici” diye konuştu.

Liseliler kısa filmleriyle yarışacak

Çankaya İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından liselararası kısa film yarışması düzenleniyor. Bu yıl 7’nci kez yapılacak ‘Gençliğin Gözünden’ Türkiye Liselerarası Kısa Film Yarışması Projesi’ne 81 il ve ilçelerde bulunan tüm resmi ve özel okul öğrencileri katılacak. Son başvuru tarihi 21 Mart olan yarışmada dereceye giren ilk 10 filmin yönetmeni kamera ile ödüllendirilecek. Ödül alan filmlerin yönetmeni ve danışman öğretmeni, Çankaya Kaymakamlığı İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından, haziran ayında Ankara’da düzenlenecek törene katılacak.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ

Geçen yıl liselerdeki 3 milyon 811 bin 767 öğrencinin 380 bin 771’i imam hatip okullarına gitti.
Liselerde, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı’nın ertesi günü olan 20 Mayıs’ta tatil uygulaması kalktı. Liseliler sadece 19 Mayıs’ta tatil yapacak, ertesi gün okula dönecek.
28 Şubat döneminde kılık kıyafet yönetmeliği nedeniyle meslekten ihraç edilen ve istifa eden öğretmenlerden mesleğe geri dönenlerin sayısı 2003 yılından bu yana 3 bin 500 oldu.

VELİ REHBERİ

5 SORU 5 CEVAP

Doğru beslenme

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Beslenme ve Metabolizma Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Aydın eğitim ortamlarında doğru beslenme konusunda bilinmeyenleri yanıtladı.

1) Okul ortamında sağlıklı beslenme neden önemli?

- Okul ortamında beslenme oldukça önemli, ev ortamından farklı. Çocuklar ya okulun yemekhanesindeki yemekleri ya da kantinde buldukları atıştırmalıkları yiyor. Bu yiyeceklerin hepsi olmasa da çok büyük bir bölümünün ortak özelliği undan ve şekerden zengin, vitamin ve minerallerden fakir olması. Ayrıca bu gıdaların çoğunda raf ömürlerini arttırmak için zararlı-zararsız birçok kimyasal madde de kullanılıyor. Bu yemeklerde kullanılan sanayi tipi doğal olmayan yağlar da ayrı bir risk taşıyor.

2) Çocukların beslenme çantalarında neler olmalı?

- Çocukların okuldaki yiyecekleri evde hazırlanarak çantasına konulmalı. İstanbul Halk Ekmek’in çıkardığı çeşitli besinlerle zenginleştirilmiş altın çörek içine peynir, kuru köfte, salça, zeytin ezmesi, kavurma ve yeşillikler konulabilir. Altın ekmek yerine ekşi hamur ile mayalanmış ekmek de (köy ekmeği, Trabzon ekmeği, İ. Halk Ekmek’in organik ekmeği) kullanılabilir. Bunların yanına mevsimine uygun fazla şekerli olmayan bir meyve de eklenebilir. İçecek olarak evde yapılmış ayran ve kefir kullanmak ideal. Ekşime özelliği olmayan kutuda ekşimeyen ayranların, yine UHT uygulanmış kutu meyve sularının faydadan çok zararı var.

3) Okul kantinlerinde beslenmede nelere dikkat edilmeli?

- Okul kantinlerinde günlük yapılmış mevsim salataları, kefir, ekşiyebilen ayran, mevsim meyvelerinin satılması sağlanmalı. Un ve şekerden yapılmış hazır gıdalar ise tüketilmemeli.

4) Çocuklar için hangi öğünler daha önemli?

- Sabah kahvaltısı hafif olmalı, en büyük öğün akşam yemeğine ayrılmalı. Güçlü kahvaltı konsantrasyon kapasitesini azaltabilir. Burada öğrencinin iştahı asıl belirleyici.

5) Doğru beslenme okul başarısını arttırır mı?

- Vitamin ve minerallerden zengin ve toksik maddelerden arındırılmış doğal gıdalar çocuğun bedensel ve ruhsal gelişimini sağlayan ve okul başarısını arttıran en önemli etkenler arasında yer alıyor.