Multiple Skleroz (MS) nedir?
Güncelleme Tarihi:
Hastalığın Tanımı: Multiple Skleroz ya da bilinen adı ile “MS” merkezi sinir sisteminin genellikle yineleyici kronik bir hastalığıdır. Merkezi sinir sistemi beyin ve omurilikten oluşur. Birçok faktör ile gelişen bağışıklık sisteminin sinirlerin özellikle miyelin denilen kılıf kısmına saldırması ve bu sebeple oluşan plakların yerleştiği beyin veya omurilik bölgesine göre şikayetlere neden olan Dünya’da yaklaşık 4-5 milyon ülkemizde ise 40-50 bin kişinin etkilendiği bir hastalıktır.
Hastayı atak anında doktora başvuracak görme bozuklukları, kuvvetsizlik, uyuşma gibi birçok şikayetin yanında hastalık sürecinde de idrar kaçırma, halsizlik, unutkanlık gibi birçok şikayet belirebilir. Kişiye özeldir. Aşağıda belirtilen bulguların biri veya birden fazlası muayene esnasında saptanabilir.
Uyuşukluk, karıncalanma, iğnelenme, (hipoestezi, nevralji)
Kuvvet kaybı, (parezi)
Puslu görme, çift görme, (optik nörit, diplopi)
Konuşma bozukluğu, (afazi, dizartri)
Cinsel fonksiyon bozuklukları,
Denge kaybı, bulantı, baş dönmesi, (ataksi, vertigo)
Bitkinlik, (fatique)
Ruhsal problemler (depresyon, anksiyete, psödobulber duygulanım)
Hafıza problemleri, (kognitif problemler)
Yutma zorluğu (disfaji)
Tanısı için Neler Yapılmalıdır: Hastalığın tanısı için anamnez dediğimiz hastalığın öyküsü, nörolojik muayene, beyin ve omurilik MR ile gerekirse beyin-omurilik sıvısı (BOS) inceleme yapılır. MS’i taklit edebilecek hastalıklar ekarte edilir. Tanı McDonald Kriterleri dediğimiz kriterlere göre konulur, yani kısaca bir veya daha fazla atak geçiren hastanın MR’ında birden fazla bölgede farklı iki zamanda oluşmuş plakların gösterilmesi tanı için esastır.
Tedavi için Neler Yapılmalıdır: Tedavi atak tedavisi, hastalık önleyici tedavi ve semptomatik yani şikayet giderici tedaviler olmak üzere 3’e ayrılır. Atak tedavisinde 3-10 gün süre ile damardan yüksek dozda kortizon (prednizolon 1-2 gr/gün) verilir
Hastalık önleyici tedavide interferonlar, glatiramer asetat gibi iğne tedavileri; fingolimod, teriflunamide ve dimetil fumarat gibi hap tedavileri; natalizumab, alemtuzumab ve ocrelizumab gibi antikor tedavileri damardan verilebilir. Halen çalışması devam eden birçok ilaç kullanıma girmeyi beklemektedir.
Semptomatik Tedavide ise şikayete yönelik terapiler kullanılır. Örnek verilecek olursa kas sertliği için baklofen, idrar kaçırma için oksibutinin, depresyon için antidepresanlar kullanılabilir.
Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir: Hastalık için kullanılan ilaçlar için periyodik olarak mutlaka kan tahlilleri yapılmalı, karaciğer enzim yüksekliği ve lenfosit değerleri gibi parametreler takip edilmelidir. Hangi ilaç kullanılırsa kullanılsın hastalığın erken dönemlerinde sık, daha sonra 3 ayda bir doktor kontrolüne gidilmesi önerilir.