Müffettiş olmak istemiyorlar

Bir ay önce yürürlüğe giren Yapı Denetimi Kararnamesi'nin uygulanmasındaki belirsizlikler nedeniyle inşaat mühendisleri müfettişlik başvurusuna ilgi göstermedi.

YAPI Denetimi Kararnamesi, 10 Nisan 2000'de yürürlüğe girdi. Getirdiği en büyük yeniliklerden biri inşaat mühendislerine yapı denetimi sorumluluğu getirmesiydi. Yeni sisteme göre İnşaat Mühendisleri Odası 12 yılını doldurmuş olan inşaat mühendislerine uzman belgesi verecek. Uzman belgesini alan mühendisler de biraraya gelerek bir yapı denetimi firması kuracak. Bu firmaların bütün görevi inşaatları denetlemek olacak. Bu mühendisler proje çizemeyecek ve inşaat yapamayacak. Sistemin kurulması için öngörülen süre ise, üç aydı. Kararname'nin yayımlanmasının üzerinden bir ay geçti. Hala düzenleyici yönetmelikler çıkmadı. İnşaat Mühendisleri Odası beklemede. Uzmanlık belgesi almak isteyen mühendis sayısı ise, çok az.

Belirsizlik süreci yavaşlatıyor

Kararname'nin akla getirdiği ilk sorulardan biri Türkiye'de inşaat ve proje yapmadan yalnızca denetim yapacak inşaat mühendisi stoğu var mı? İnşaat Mühendisleri Odası'ndan Mutlu Öztürk'e göre evet. Atıl durumda çok sayıda inşaat mühendisi olduğunu söyleyen Öztürk'e göre sorun belirsizlikte:

‘‘Kararname'nin uygulamaya yönelik yönetmelikleri henüz yayımlanmadı. İki önemli yönetmeliği bekliyoruz. Denetim şirketleri sermaye şirketleri olacağı için birini Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı yayımlayacak. Diğeri ise, sigortayla ilgili. Kararname'de denetim şirketlerinin yapacağı işi sigortalaması öngörülüyor. Aslında bu sistem Batı'da farklı uygulanıyor. Denetim şirketleri orada işin tamamına sigorta yaptırıyor ve her yıl sigortayı yeniliyor. Bizde biraz sulandırıp Türkiye'ye uyarlamışlar. Denetim firması yapılacak işi sigortalıyor. Kararname'de birçok karanlık nokta var. Bunların açıklığa kavuşması lazım.’’

Mühendis Odası endişeli

İkinci soru inşaat mühendisleri denetçi olmak istiyor mu? İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Başkanı Cemal Gökçe'nin cevabı hayır. Başvuruların pazartesi başladığını söyleyen Gökçe şöyle konuşuyor:

‘‘Yaklaşık 13 bin 600 üyemiz var. Bunların 10 bini 12 yılını doldurmuş mühendisler. Yani uzmanlık belgesi alabilirler. Ama başvurular yok denecek kadar az. Zaten sorun İstanbul'da değil ülke genelinde yaşanacak. Çünkü Kararname'ye göre denetim firmaları A, B ve C kategorilerine ayrılmış. A kategorisi en az 70 mühendisle bütün ülkede, B kategorisi 50 mühendisle kendi ilinde ve çevre illerde, C kategorisi ise, 20 mühendisle yalnızca kendi ilinde denetim yapacak. Bu durum denetimde tekelleşmeyi getirebilir.’’

Gökçe uzmanlığın kişiye özel bir olgu olduğunu hatırlatarak Kararname'nin değişebileceğinin sinyallerini veriyor:

‘‘Uzmanlık kuruma özel olamaz. Şu anda yönetmelikler bekleniyor. Ayrıca Kararname'nin değişebileceği konusunda ciddi bir beklenti var. Bu haliyle yürümeyeceği ve hantal bir yapı getirdiği düşüncesi hakim. 1990'larda çıkan Mali Müşavirler Yasası'nın 10 kez değiştiğini söyleniyor. Kararname'nin bulanık noktaları çok fazla. Mesela mali sorumluluk sigortası konusu. Sigortayı kim yaptıracak belli değil. Mal sahibi mi, şantiye şefi mi, denetim kurulu sahibi mi yoksa müteahhit mi? Ya da birtakım numunelerin alınması isteniyor, numuneleri kimin alacağı belli değil. Bu tip nedenlerle başvuru az.’’