Modeller döneklik etti kürkle mücadele popçulara kaldı

Kürk modaya yine sızınca, karşı-kürk kampanyası da tekrar baÅŸladı. On yıl önce süpermodellerin katılımıyla ilk kürk karşıtı kampanyayı düzenleyen PETA adlı hayvan hakları örgütü, yeni kampanyasında pop starı Sophie Ellis Bextor'ı kullandı. AfiÅŸte elinde derisi yüzülmüş bir tilkiyle görülüyor ÅŸarkıcı. Altında da ÅŸu yazı okunuyor: Ä°ÅŸte kürkünüzden arta kalan. Ä°yi güzel de, bir önceki kampanyada ‘‘Kürk giymektense çıplak gezeriz daha iyi’’ yazılı afiÅŸte poz veren süpermodeller nerede ÅŸimdi? Kafalarını ya kuma ya da minke sokmuÅŸ durumdalar. Dünyada kürk satışları 2001'de yüzde 7 artıp 10 milyar dolara ulaÅŸtı. Moda dünyası çoktan kürke teslim oldu. Eskiden kimsenin kürkle ilgili bir derdi yoktu. Karşı kampanya, 1990'larda hayvan hakları kavramı dünyayı etkisi altına alınca baÅŸladı. PETA adlı örgüt (Hayvanlara Etik Davranış İçin Ä°nsanlar) 1990'larda çok baÅŸarılı bir kampanya yaptı. BaÅŸarı, moda dünyasını müttefik olarak kazanmalarından kaynaklanıyordu. Devrin süpermodelleri Kate Moss, Cindy Crawford, Naomi Campbell, Helena Christensen ‘‘Kürk giymektense çıplak gezeriz daha iyi’’ yazılı bir afiÅŸ için poz vermeyi bile kabul ettiler. Modacılar korkudan sustu. Zaten o sıralar 1980'lerin süsüne püsüne karşı sadelik ortaya çıktığından, kürk uzun süre koleksiyonlardan silindi. Yine de kürkün sıkı taraftarları vardı tabii. Bunlardan biri, moda dünyasının en güçlülerinden, ABD Vogue Dergisi'nin genel yayın yönetmeni Anna Wintour'du. Kadının bu tutumu çok iyi biliniyordu. Sonunda bir gün New York'ta lokantada yemek yerken, birisi gelip tabağına ölü bir rakun koyup kaçtı.SATIÅžLARDA PATLAMA VARModa tekerrürden ibaret olduÄŸundan, iki yıldır kürk sinsi sinsi ortaya çıktı. Uluslararası Kürk Ticaret Federasyonu IFTF, 2001'de kürk satışlarının yüzde 7 artarak 10 milyar dolara ulaÅŸtığını belirtti. Hayvan hakları militanlarının çok güçlü olduÄŸu Ä°ngiltere'de, kürk satışıyla ilgili son resmi rakam çok anlamlı. Ä°ngiliz Kürk Ticaret BirliÄŸi BFTA'ya göre 2000'de kürk satışları yüzde 30 artmış. Bunun modadaki yansıması, süslü tasvirlerle anlatılıyor: Doksanlı yılların yalın, minimalist çarpıcılığı artık demodeymiÅŸ. Åžimdi zenginliÄŸin ÅŸakır ÅŸakır gösterildiÄŸi ihtiÅŸam günlerine geri dönmüşüz. Birçok modacı ve hazırgiyimci suni kürk kullanmaya devam ediyor. Ama cesur davrananlar var. En iyi örnek, Amerikan koyotu kürkünü kullandığını açıklayan Ä°spanyol Zara maÄŸazaları. Christian Tournafol, Christian Lacroix, Jasper Conran, Prada, Fendi, Gucci, Julien Macdonald, Alexanden McQueen gibi tasarımcıların son koleksiyonlarında kürk ceket ya da aksesuar var.KÃœRK MANKENÄ° GISELE BUNDCHENAmerikan kürk markası Blackglama, durumdan vazife çıkararak iki hafta önce Brezilyalı ünlü model Gisele Bundchen'le yaptığı anlaÅŸmayı New York'ta bir gece düzenleyerek açıkladı. Gecenin yıldızlarından biri de elbette Vogue'un yönetmeni Anna Wintour'du. Asıl önemlisi süpermodellerin tutumu deÄŸiÅŸmiÅŸti. Kate Moss, Cindy Crawford ve Naomi Campbell artık kürke itiraz etmiyorlardı. Oysa Kate Moss'un en yakın arkadaşı Sadie Frost kürke karşı olan ender modacılardan biriydi (diÄŸeri de Stella McCartney). Kate Moss'a ‘‘siz ikiniz nasıl dost olabiliyorsunuz’’ diye sorulduÄŸunda çok kızdı ve ‘‘Sadie'nin fikri ayrı, benimki ayrı’’ diye cevap verdi. ‘‘Ben ne istersem onu giyerim.’’Slogan tersine dönmüş, modeller çıplak gezeceklerine kürk giymeye baÅŸlamışlardı.Ãœmit Ãœnal kesinlikle karşı Dice Kayek çiflik kürkü kullanıyorTürkiye'de de kürk vitrinlerde görülüyor. ÖrneÄŸin Ä°spanyol Zara maÄŸazaları, kürklü giyecek ve aksesuarlar satıyor. Vakko vitrinlerinde de kürk var. Ancak Türk tasarımcılar hayvanları seviyor. ÖrneÄŸin Yıldırım Mayruk şöyle diyor: ‘‘Kürk kullanımına karşıyım. Çok eskiden benim de kürk paltolarım olmuÅŸtu ama hiçbir zaman soyu tükenmekte olan bir hayvanın kürkünü giymeyi ya da defilelerimde kullanmayı düşünmedim. Vicdan azabı duyarım. Benim kreasyonlarım için kullandığım kürkler devamlı üretilen ve üretilmesi kolay kürk çeÅŸitleridir.’’ Genç tasarımcılardan Ãœmit Ãœnal ise daha kesin konuÅŸuyor: ‘‘Defilelerimde doÄŸal kürk hiç kullanmadım. Sadece Himalaya kreasyonumda post kullanmıştık. Ama onlar için hayvan öldürülmemiÅŸti. Çünkü ben kürk kullanımına ÅŸahsen karşıyım.’’ Dice Kayek'in yaratıcılarından AyÅŸe Ege ise kış koleksiyonlarında kürke yer verdiklerini söylüyor: ‘‘PETA çok eski bir hareket. ÖrneÄŸin bir vejetaryen olan Stella McCartney bu hareketin içinde. Ancak son zamanlarda Ä°skandinav Kürk YetiÅŸtiricileri DerneÄŸi (SEGA) karşı kampanya baÅŸlattı. Modacıları Danimarka ve Ä°skandinav ülkelerindeki çiftliklere götürüyorlar. DoÄŸada yaÅŸayan vahÅŸi hayvanları öldürmediklerini gösteriyorlar. Kürkü kullanılan hayvanlar artık tavuklar gibi çiftlikte yetiÅŸtiriliyor. Zaten artık sadece vizon ve tilki kürkü kullanılıyor. Bunları görünce fikriniz deÄŸiÅŸiyor. Çiftliklerde yetiÅŸtirilen hayvanların kürkünü kullanıyorum tasarımlarımda. DoÄŸada yaÅŸayan bir hayvanın kürkünü asla kullanmam. Kuzu ve tay derisinin kullanılmasına da karşıyım.’’ PROTESTOCU NAOMI CAMPBELL'Ä° ADIM ADIM Ä°ZLEDÄ°LERKürk protestocusu süpermodeller arasında en çok öne çıkanı Naomi Campbell olmuÅŸtu. Hem sektör, hem de kürk taraftarı Vogue Dergisi o andan itibaren Naomi'yi adım adım izledi. DoÄŸrusu Naomi de dünyanın en kararlı savaşçısı sayılmazdı. ÖrneÄŸin Mart 2000'de New York'ta Costume Institute Benefit'in gecesinde beyaz bir tilki kürkü giyen siyah modelin resimleri boy boy Vogue'da yayımlandı. Günümüzde bu konuyu açanlara modacılar, moda terimleriyle cevap veriyor: Kürk karşıtlığı artık demode!Â