Modeller döneklik etti kürkle mücadele popçulara kaldı
Güncelleme Tarihi:
Ayşen GÜR
Oluşturulma Tarihi: Kasım 16, 2002 02:04
Kürk modaya yine sızınca, karşı-kürk kampanyası da tekrar başladı. On yıl önce süpermodellerin katılımıyla ilk kürk karşıtı kampanyayı düzenleyen PETA adlı hayvan hakları örgütü, yeni kampanyasında pop starı Sophie Ellis Bextor'ı kullandı.
Afişte elinde derisi yüzülmüş bir tilkiyle görülüyor şarkıcı. Altında da şu yazı okunuyor: İşte kürkünüzden arta kalan. İyi güzel de, bir önceki kampanyada ‘‘Kürk giymektense çıplak gezeriz daha iyi’’ yazılı afişte poz veren süpermodeller nerede şimdi? Kafalarını ya kuma ya da minke sokmuş durumdalar. Dünyada kürk satışları 2001'de yüzde 7 artıp 10 milyar dolara ulaştı. Moda dünyası çoktan kürke teslim oldu.
Eskiden kimsenin kürkle ilgili bir derdi yoktu. Karşı kampanya, 1990'larda hayvan hakları kavramı dünyayı etkisi altına alınca başladı. PETA adlı örgüt (Hayvanlara Etik Davranış İçin İnsanlar) 1990'larda çok başarılı bir kampanya yaptı.
Başarı, moda dünyasını müttefik olarak kazanmalarından kaynaklanıyordu. Devrin süpermodelleri Kate Moss, Cindy Crawford, Naomi Campbell, Helena Christensen ‘‘Kürk giymektense çıplak gezeriz daha iyi’’ yazılı bir afiş için poz vermeyi bile kabul ettiler.
Modacılar korkudan sustu. Zaten o sıralar 1980'lerin süsüne püsüne karşı sadelik ortaya çıktığından, kürk uzun süre koleksiyonlardan silindi. Yine de kürkün sıkı taraftarları vardı tabii. Bunlardan biri, moda dünyasının en güçlülerinden, ABD Vogue Dergisi'nin genel yayın yönetmeni Anna Wintour'du. Kadının bu tutumu çok iyi biliniyordu. Sonunda bir gün New York'ta lokantada yemek yerken, birisi gelip tabağına ölü bir rakun koyup kaçtı.
SATIŞLARDA PATLAMA VAR
Moda tekerrürden ibaret olduğundan, iki yıldır kürk sinsi sinsi ortaya çıktı. Uluslararası Kürk Ticaret Federasyonu IFTF, 2001'de kürk satışlarının yüzde 7 artarak 10 milyar dolara ulaştığını belirtti. Hayvan hakları militanlarının çok güçlü olduğu İngiltere'de, kürk satışıyla ilgili son resmi rakam çok anlamlı. İngiliz Kürk Ticaret Birliği BFTA'ya göre 2000'de kürk satışları yüzde 30 artmış.
Bunun modadaki yansıması, süslü tasvirlerle anlatılıyor: Doksanlı yılların yalın, minimalist çarpıcılığı artık demodeymiş. Şimdi zenginliğin şakır şakır gösterildiği ihtişam günlerine geri dönmüşüz.
Birçok modacı ve hazırgiyimci suni kürk kullanmaya devam ediyor. Ama cesur davrananlar var. En iyi örnek, Amerikan koyotu kürkünü kullandığını açıklayan İspanyol Zara mağazaları. Christian Tournafol, Christian Lacroix, Jasper Conran, Prada, Fendi, Gucci, Julien Macdonald, Alexanden McQueen gibi tasarımcıların son koleksiyonlarında kürk ceket ya da aksesuar var.
KÜRK MANKENİ GISELE BUNDCHEN
Amerikan kürk markası Blackglama, durumdan vazife çıkararak iki hafta önce Brezilyalı ünlü model Gisele Bundchen'le yaptığı anlaşmayı New York'ta bir gece düzenleyerek açıkladı. Gecenin yıldızlarından biri de elbette Vogue'un yönetmeni Anna Wintour'du.
Asıl önemlisi süpermodellerin tutumu değişmişti. Kate Moss, Cindy Crawford ve Naomi Campbell artık kürke itiraz etmiyorlardı. Oysa Kate Moss'un en yakın arkadaşı Sadie Frost kürke karşı olan ender modacılardan biriydi (diğeri de Stella McCartney). Kate Moss'a ‘‘siz ikiniz nasıl dost olabiliyorsunuz’’ diye sorulduğunda çok kızdı ve ‘‘Sadie'nin fikri ayrı, benimki ayrı’’ diye cevap verdi. ‘‘Ben ne istersem onu giyerim.’’
Slogan tersine dönmüş, modeller çıplak gezeceklerine kürk giymeye başlamışlardı.
Ümit Ünal kesinlikle karşı
Dice Kayek çiflik kürkü kullanıyor
Türkiye'de de kürk vitrinlerde görülüyor. Örneğin İspanyol Zara mağazaları, kürklü giyecek ve aksesuarlar satıyor. Vakko vitrinlerinde de kürk var. Ancak Türk tasarımcılar hayvanları seviyor. Örneğin Yıldırım Mayruk şöyle diyor: ‘‘Kürk kullanımına karşıyım. Çok eskiden benim de kürk paltolarım olmuştu ama hiçbir zaman soyu tükenmekte olan bir hayvanın kürkünü giymeyi ya da defilelerimde kullanmayı düşünmedim. Vicdan azabı duyarım. Benim kreasyonlarım için kullandığım kürkler devamlı üretilen ve üretilmesi kolay kürk çeşitleridir.’’
Genç tasarımcılardan Ümit Ünal ise daha kesin konuşuyor: ‘‘Defilelerimde doğal kürk hiç kullanmadım. Sadece Himalaya kreasyonumda post kullanmıştık. Ama onlar için hayvan öldürülmemişti. Çünkü ben kürk kullanımına şahsen karşıyım.’’
Dice Kayek'in yaratıcılarından Ayşe Ege ise kış koleksiyonlarında kürke yer verdiklerini söylüyor: ‘‘PETA çok eski bir hareket. Örneğin bir vejetaryen olan Stella McCartney bu hareketin içinde. Ancak son zamanlarda İskandinav Kürk Yetiştiricileri Derneği (SEGA) karşı kampanya başlattı. Modacıları Danimarka ve İskandinav ülkelerindeki çiftliklere götürüyorlar. Doğada yaşayan vahşi hayvanları öldürmediklerini gösteriyorlar. Kürkü kullanılan hayvanlar artık tavuklar gibi çiftlikte yetiştiriliyor. Zaten artık sadece vizon ve tilki kürkü kullanılıyor. Bunları görünce fikriniz değişiyor. Çiftliklerde yetiştirilen hayvanların kürkünü kullanıyorum tasarımlarımda. Doğada yaşayan bir hayvanın kürkünü asla kullanmam. Kuzu ve tay derisinin kullanılmasına da karşıyım.’’
PROTESTOCU NAOMI CAMPBELL'İ ADIM ADIM İZLEDİLER
Kürk protestocusu süpermodeller arasında en çok öne çıkanı Naomi Campbell olmuştu. Hem sektör, hem de kürk taraftarı Vogue Dergisi o andan itibaren Naomi'yi adım adım izledi. Doğrusu Naomi de dünyanın en kararlı savaşçısı sayılmazdı. Örneğin Mart 2000'de New York'ta Costume Institute Benefit'in gecesinde beyaz bir tilki kürkü giyen siyah modelin resimleri boy boy Vogue'da yayımlandı. Günümüzde bu konuyu açanlara modacılar, moda terimleriyle cevap veriyor: Kürk karşıtlığı artık demode!
Eskiden kimsenin kürkle ilgili bir derdi yoktu. Karşı kampanya, 1990'larda hayvan hakları kavramı dünyayı etkisi altına alınca başladı. PETA adlı örgüt (Hayvanlara Etik Davranış İçin İnsanlar) 1990'larda çok başarılı bir kampanya yaptı.
Başarı, moda dünyasını müttefik olarak kazanmalarından kaynaklanıyordu. Devrin süpermodelleri Kate Moss, Cindy Crawford, Naomi Campbell, Helena Christensen ‘‘Kürk giymektense çıplak gezeriz daha iyi’’ yazılı bir afiş için poz vermeyi bile kabul ettiler.
Modacılar korkudan sustu. Zaten o sıralar 1980'lerin süsüne püsüne karşı sadelik ortaya çıktığından, kürk uzun süre koleksiyonlardan silindi. Yine de kürkün sıkı taraftarları vardı tabii. Bunlardan biri, moda dünyasının en güçlülerinden, ABD Vogue Dergisi'nin genel yayın yönetmeni Anna Wintour'du. Kadının bu tutumu çok iyi biliniyordu. Sonunda bir gün New York'ta lokantada yemek yerken, birisi gelip tabağına ölü bir rakun koyup kaçtı.
SATIŞLARDA PATLAMA VAR
Moda tekerrürden ibaret olduğundan, iki yıldır kürk sinsi sinsi ortaya çıktı. Uluslararası Kürk Ticaret Federasyonu IFTF, 2001'de kürk satışlarının yüzde 7 artarak 10 milyar dolara ulaştığını belirtti. Hayvan hakları militanlarının çok güçlü olduğu İngiltere'de, kürk satışıyla ilgili son resmi rakam çok anlamlı. İngiliz Kürk Ticaret Birliği BFTA'ya göre 2000'de kürk satışları yüzde 30 artmış.
Bunun modadaki yansıması, süslü tasvirlerle anlatılıyor: Doksanlı yılların yalın, minimalist çarpıcılığı artık demodeymiş. Şimdi zenginliğin şakır şakır gösterildiği ihtişam günlerine geri dönmüşüz.
Birçok modacı ve hazırgiyimci suni kürk kullanmaya devam ediyor. Ama cesur davrananlar var. En iyi örnek, Amerikan koyotu kürkünü kullandığını açıklayan İspanyol Zara mağazaları. Christian Tournafol, Christian Lacroix, Jasper Conran, Prada, Fendi, Gucci, Julien Macdonald, Alexanden McQueen gibi tasarımcıların son koleksiyonlarında kürk ceket ya da aksesuar var.
KÜRK MANKENİ GISELE BUNDCHEN
Amerikan kürk markası Blackglama, durumdan vazife çıkararak iki hafta önce Brezilyalı ünlü model Gisele Bundchen'le yaptığı anlaşmayı New York'ta bir gece düzenleyerek açıkladı. Gecenin yıldızlarından biri de elbette Vogue'un yönetmeni Anna Wintour'du.
Asıl önemlisi süpermodellerin tutumu değişmişti. Kate Moss, Cindy Crawford ve Naomi Campbell artık kürke itiraz etmiyorlardı. Oysa Kate Moss'un en yakın arkadaşı Sadie Frost kürke karşı olan ender modacılardan biriydi (diğeri de Stella McCartney). Kate Moss'a ‘‘siz ikiniz nasıl dost olabiliyorsunuz’’ diye sorulduğunda çok kızdı ve ‘‘Sadie'nin fikri ayrı, benimki ayrı’’ diye cevap verdi. ‘‘Ben ne istersem onu giyerim.’’
Slogan tersine dönmüş, modeller çıplak gezeceklerine kürk giymeye başlamışlardı.
Ümit Ünal kesinlikle karşı
Dice Kayek çiflik kürkü kullanıyor
Türkiye'de de kürk vitrinlerde görülüyor. Örneğin İspanyol Zara mağazaları, kürklü giyecek ve aksesuarlar satıyor. Vakko vitrinlerinde de kürk var. Ancak Türk tasarımcılar hayvanları seviyor. Örneğin Yıldırım Mayruk şöyle diyor: ‘‘Kürk kullanımına karşıyım. Çok eskiden benim de kürk paltolarım olmuştu ama hiçbir zaman soyu tükenmekte olan bir hayvanın kürkünü giymeyi ya da defilelerimde kullanmayı düşünmedim. Vicdan azabı duyarım. Benim kreasyonlarım için kullandığım kürkler devamlı üretilen ve üretilmesi kolay kürk çeşitleridir.’’
Genç tasarımcılardan Ümit Ünal ise daha kesin konuşuyor: ‘‘Defilelerimde doğal kürk hiç kullanmadım. Sadece Himalaya kreasyonumda post kullanmıştık. Ama onlar için hayvan öldürülmemişti. Çünkü ben kürk kullanımına şahsen karşıyım.’’
Dice Kayek'in yaratıcılarından Ayşe Ege ise kış koleksiyonlarında kürke yer verdiklerini söylüyor: ‘‘PETA çok eski bir hareket. Örneğin bir vejetaryen olan Stella McCartney bu hareketin içinde. Ancak son zamanlarda İskandinav Kürk Yetiştiricileri Derneği (SEGA) karşı kampanya başlattı. Modacıları Danimarka ve İskandinav ülkelerindeki çiftliklere götürüyorlar. Doğada yaşayan vahşi hayvanları öldürmediklerini gösteriyorlar. Kürkü kullanılan hayvanlar artık tavuklar gibi çiftlikte yetiştiriliyor. Zaten artık sadece vizon ve tilki kürkü kullanılıyor. Bunları görünce fikriniz değişiyor. Çiftliklerde yetiştirilen hayvanların kürkünü kullanıyorum tasarımlarımda. Doğada yaşayan bir hayvanın kürkünü asla kullanmam. Kuzu ve tay derisinin kullanılmasına da karşıyım.’’
PROTESTOCU NAOMI CAMPBELL'İ ADIM ADIM İZLEDİLER
Kürk protestocusu süpermodeller arasında en çok öne çıkanı Naomi Campbell olmuştu. Hem sektör, hem de kürk taraftarı Vogue Dergisi o andan itibaren Naomi'yi adım adım izledi. Doğrusu Naomi de dünyanın en kararlı savaşçısı sayılmazdı. Örneğin Mart 2000'de New York'ta Costume Institute Benefit'in gecesinde beyaz bir tilki kürkü giyen siyah modelin resimleri boy boy Vogue'da yayımlandı. Günümüzde bu konuyu açanlara modacılar, moda terimleriyle cevap veriyor: Kürk karşıtlığı artık demode!