Modanın 100 yılı

1900 yılında ortaya çıkan moda kavramı kısa bir süre sonra 100 yaşına basacak. Modern moda, defile için yaratılan moda, ünlü terzilerin yarattığı moda hepsi bu yüzyıl içinde doğdu ve büyüdü. Modaya adını yazdıran tasarımcılar ve son yüzyılda moda adına yaşananlar New York Metropolitan Müzesi Kostüm Enstitüsü kuratörü Richard Martin'in yardımlarıyla kaleme alındı.

şte modaya damgasını vuranlar...

MARY QUANT

Beatles ve Carnaby Street yıllarının sembolü mini etek. Sonuna kadar özgürlüğün savunulduğu, tabuların yıkıldığı zamanlar. Kreasyonlarını tanıtmak amacıyla turneye çıkan ilk tasarımcı. 1965 yılında, 14 günde, pop müziğin ritminde dans eden mankenlerle 12 şehir dolaştı. Buckingham Sarayı'na mini eteği sokan ilk kişi oldu. Quant, Chanel'in başlattığı devrimi sürdürmeyi amaçlıyordu.

GIORGIO ARMANI

Dayanak noktası olan gri tayyörü ortaya çıkaran Armani pret-a-porter dünyasındaki kariyerini

erkek modasını kadın modasına uygulayan nadir tasarımcılardan. Ana kalıplar aynı kalsa da erkek ceketleri biraz değişimle kadına uyarlanıyor, gömleklerin yumuşaklığı neredeyse aynı kalıyor. Yarattığı sade ve şık giysiler çalışan kadın tarafından kolayca benimsendi.

CHRISTIAN DIOR

12 Şubat 1947 Paris Avenue Montaigne'de ilk kez koleksiyonunu sundu. Hava dışarıda eksi 13 dereceydi ve şehirde kömür azalmaya başlamıştı. O günlerden hafızalarda arta kalan, dışarının soğuğu ve podyumdaki mankenlerdi. Korseyle sıkılmış beller, ortaya çıkarılan dekolte, aşağıya doğru genişleyerek inen etekler. Dior herşeyin ortasında küçük bir bürokrata benziyordu, ama o savaştan sonra ortaya çıkan bir şatafatın prensiydi. Gazeteciler haberi verebilmek için telefonlara koşuştular. Yeni kadın, yeni imaj, Harper's Bazaar'ın direktörü Carmen Snow'un dediği gibi ‘‘a new look’’ işte o defileden sonra doğdu.

ELSA SCHIAPARELLI

Siluet, fantazi ve işleme sanatının en güzel örneklerini gösteriyor. Paris'teki butiği ile moda dünyasının içine giren Schiaparelli dekoratif desenler yaratıyordu. Sanat eserleri bazı zamanlar biraz abartılı da olsa onun giysilerinde hayatlarına devam ediyorlardı. Omuzlar genişliyor, yaratıcılık öne çıkıyordu.

PAUL POIRET

Yarattığı elbiseler terzilik açısından yeni buluş olarak değerlendiriliyor. Doğu'dan esintilerini elbiselerine yansıtan Poiret, kemeri yukarı taşıyarak göğüslerin yumuşaklığını açığa vuruyor. Gece elbiseleri Poiret'nin özgür kadınını ortaya koyuyor.

COCO CHANEL

1916'da savaşın şıkışıklığından da yararlanılarak doğan siyah yünlü jarse. Alışılmışlığın ve alışılmadık giysilerin birleşimi. Erkekler için yaratılmış sonradan kadınlara da uygulanmış modeller. Rahatlık düşüncesinin kendini göstermesi. Yeni yüzyılın tadını verecek güçlü bir işaret. Coco ismi modern modaya imza atanlar arasında önemli bir yer tutuyor.

CRISTOBAL BALENCIAGA

Irving Penn'in Vogue için çektiği fotoğrafta 1950'de Balenciaga tarafından yaratılan balon elbise yer alıyor. Zamanının dışında, aynı zamanda klasik bir terzi olan Balenciaga özellikle ressam Velasquez'den esinleniyordu. 1960'da İspanyol asıllı Belçika Kraliçesi Fabiola de Mora Y Aragon ile evlendi. Harper's Bazaar onun için ‘‘taklit edilmesi çok zor olan sadelik, içinde kopyalanması mümkün olmayan sırlar’’ tanımını yapıyordu.

YVES SAINT LAURENT

Model Alec Wek tarafından sergilenen Mondrian elbisesi Yves Saint-Laurent'in sanata olan sevgisini gösteriyor. Koleksiyonlarında Mondrian, Cocteau, Matisse, Goya, Apollinaire'le bağlantılar görülüyor. Figüratif kültürleri biraraya getirip yenilikler eklemesi kapasitesinin büyüklüğü gösteriyor. Yarattığı her kreasyonun şık olmasına özen gösteriyor.

REI KAWAKUBO

Japon stilist, kadın vücudunun zaaflarıyla dalga geçmeyi seviyor. Kadını değiştiriyor, sarıp paketliyor. Kawakubo'nun stili 80'li yıllarda birçok eleştirmenin dikkatini çekti. Kızgın eleştirmenlerin yorumları uzun süre gazeteleri süsledi.

GIANNI VERSACE

Versace modada bir şok yarattı. Deri, metal parçalarla terzilik alanında yaptığı atılganlığı, sosyal alanda da sürdürmeye çalışıyordu. Versace dünyayı herkesin kendini istediği gibi gösterdiği bir sahne olarak görüyordu.

MODADA NEREDEN NEREYE?

1900

Modern yüzyılın terzilerinden Charles Worth'un yanında çalışan Paul Poiret dört yıl sonra Paris'te kendi atölyesini açtı.

1901

Dönemin en ünlü fotoğrafçıları ve ilüstrasyon yapan sanatçılarını biraraya getiren ‘‘Femina’’ adlı dergi iki ayda bir yayınlanmaya başladı.

1902

Thomas Burberry markasını gabardin üzerine yazdırdı. Yedi yıl sonra bu marka yağmurluk ve palto alanında etiket oldu.

1903

Bisiklete rahat binmek için eteğin altına giyilen pantolonlar yaratıldı. Parfüm yaratan ilk terzi Poiret oldu ve ona kızlarından birinin adını, Rosina'yı verdi.

1904

Doktorların zarar verdiğini söylemelerine rağmen kadınlar korse kullanmaya devam ettiler. Sütyen kelimesi ilk olarak Larousse sözlüğüne girdi.

1905

Gazeteler moda ekleri, dergileri çıkarmaya başladı.

1906

Guccio Gucci aksesuvar şirketini Floransa'da kurdu. Poiret tarafından tasarlanan ve korse kullanmadan giyilebilen elbiseye Lola Montes adı verildi.

1907

Cartier, Alberto Santos-Dumont adlı pilot için özel bir saat tasarladı.

1908

Jeanne Paquin Londra'da ilk defilesini düzenledi.

1909

Mariano Fortuny'nin müşterileri arasında ünlü dansçı Isadora Duncan da bulunuyordu.

1910

Leon Bakst Diaghilev'in Rus dansçıları için çizdiği egzotik resimler modanın Doğu'ya yöneldiğini gösteriyordu.

1912

Coco Chanel, Deauville'de bir butik açtı.

1913

Modes et Manieres D'Aujourd'hui, Jurnal des Dames et des Modes gibi dergiler doğdu. Hearst grubu Harper's Bazaar dergisini aldı.

1914

Chanel chemisier'i ortaya çıkardı.

1915

Jeanne Lanvin, romantik çiçeklerle süslü elbiseleriyle ün kazandı.

1916

Savaş etkisiyle modeller askeri tarza yakınlaştı.

1917

Köpek sahibi olmak yeni bir yaşam stili olarak sunuldu.

1918

Savaş sonunda tangonun varlığı keşfedildi.

1919

Chanel Paris Rue Cambon'da mağaza açtı. Jean Patou ilk koleksiyonunu sundu ve tenisçi Suzanne Lenglen için kısa etekler tasarladı.

1920

Büyük beden kıyafetlerin yapımı önem kazandı.

1921

Chanel'in ünlü parfümü No.5 doğdu.

1922

Rus asıllı Sonia Delaunay, Paris'teki atölyesinde geometrik desenler ve sert renkler ağırlıklı elbiseler ve kumaşlar tasarladı.

1923

Tutankamon'un mezarının bulunması modayı da etkiledi.

1924

Paris'te ilk büyük beden elbise mağazaları açıldı.

1925

Adele ve Edoardo Fendi'nin deri labarotuvarları Roma'da doğdu.

1926

Henry Berstein, Coco Chanel'in deniz kıyısı giysisini giydi, bu arada erkek kıyafetleri de kadınlara uygulanmaya başlandı.

1927

Salvatore Ferragamo Amerika dönüşünde İtalya'da üretime başladı.

1928

Elsa Schiaperelli Paris'te bir butik açtı.

1929

Charleston modası tüm dünyayı sardı.

1930

Elsa Schiaparelli giysilerinin omuzlarını genişletti

1931

Paris'te ünlü mağazalar Lafayette ve Monoprix açıldı.

1932

Torino'lu Nina Ricci, Paris'te ilk butiğini açtı.

1933

Rene Lacoste, timsahlı kazağı yarattı.

1934

Polinezya esintileri yüklü pareo, Biarritz sahilinde görülmeye başlandı.

1935

Göğüsler Fransız terziler için vücudun en önemli bölümü haline geldi.

1936

Cristobal Balenciaga Paris'e gitti.

1937

Moda dışında haberlere ve tavsiyelere de yer veren Marie Claire ortaya çıktı.

1938

Emilio Schubert kadınlar için şapka üretimine Roma'da başladı.

1939

Diana Vreeland, Harper's Bazaar'ın yöneticisi oldu.

1940

Ferragamo topuklu sandaletleri yarattı.

1941

Venedik'te moda şenliği düzenlendi.

1942

Savaştan önce kadınlar evden çıkarken mutlaka şapka takardı, bu tarihten sonra sokaklarda başları açık kadınlar görülmeye başladı.

1943

İpek üretiminin çorap yerine paraşüte kaydırılmasından sonra, kadınlar sokağa çıkarken bacaklarının arkasına kalemle çorap izi yapmaya başladı.

1944

Teresa Sanlorenzo, Torino'da bir atölye açtı.

1945

Gucci bambu saplı çantayı yarattı.

1946

Richard Avedon, Harper's Bazaar için fotoğraf çekmeye başladı.

1947

Dior'un ilk koleksiyonuna New Look adı verildi.

1948

Salvatore Ferragamo, Roberto di Camerino ve Oleg Cassini Amerika'da büyük başarı kazandı.

1949

Prt-A-Porter kelimesi ilk olarak kullanılmaya başlandı.

1950

Achille Maramotti, Max Mara'yı kurdu.

1951

12 Şubat'ta Floransa'da ilk İtalyan markalarının temelleri atıldı.

1952

Pitti Sarayı'nın Beyaz Odası'nda İtalyan defileleri düzenlendi.

1953

Renkli kazaklar ortaya çıktı.

1954

Chanel, Rue Cambon'da 1939'da kapattığı mağazasını yeniden açtı.

1955

1850’lerde doğan doğan Levi-Strauss kot pantalonları gençlerin gözdesi oldu.

1956

Ferragamo ve Gucci, Neiman Marcus ödülünü kazandılar.

1957

Christian Dior öldü, yerini Yves Saint Laurent aldı.

1958

Saint Laurent, Dior için geometrik kıyafetler oluşturdu.

1959

Dupont, likrayı oluşturdu.

1960

Marc Bohan, Saint Laurent'in yerini aldı.

1961

Oleg Cassini, Jacqueline Kennedy'nin stilisti oldu.

1962

Marilyn Monroe, Arthur Miller ile karşılaştığında üzerinde olan elbiseyle gömüldü.

1963

Mary Quant, Londra'da mini eteği sergiledi.

1964

Carnaby Street, Londra'nın en ünlü yolu oldu.

1965

Paco Rabanne metal, plastik elbiseler üretti.

1966

Hippi hareketi modayı da etkilemeye başladı.

1967

Valen-tino Pitti'deki defilesinde bulunan 24 giysiyi Jackie Kennedy' ye adadı.

1968

Kot ve doğu kıyafetleri benimsendi.

1969

Maxi ve mini kavramları ortaya çıktı.

1970

Vivienne Westwood ‘‘Let it rock’’ adını verdiği mağazasını 430 King's Road'da açtı.

1971

Issey Miyake ilk koleksiyonunu New York'ta sergiledi.

1972

Versace, Milano'ya transfer oldu.

1973

Minimalizm'in Alman annesi Jill Sander Hamburg' da koleksiyonunu tanıttı.

1974

İtalya'nın moda başkenti Floransa' dan Milano'ya taşındı.

1975

Punk, Londra'da doğdu ve Vivienne Westwood'dan etkilendi.

1976

Jean-Paul Gaultier, Cardin ve Patou için çalıştıktan sonra Paris'te kadınlar için yarattığı ilk koleksiyonunu sergiledi.

1977

Diane Keaton, Annie Hall filminde giydiği Ralph Lauren kıyafet-leriyle büyük beden fikrini canlandırdı.

1978

Gianfranco Ferre tasarladığı beyaz gömlekle beğeni kazandı.

1979

Chiara Boni streç giysilerin ilk adımını attı.

1980

Azzedine Alaia, Dior'u bırakıp kendi atölyesini açtı.

1981

Yohji Yamamoto, Issey Miyake ve Rei Kawakubo moda dünyasında adlarını pekiştirdi.

1982

Cinzia Ruggeri, kristal elbiseyi sundu.

1983

Prada'nın naylon çantaları statü sembolü oldu.

1984

Donna Karan, Amerikalıların tercih ettikleri stilist oldu.

1985

Benetton'un Toscani tarafından yaratılan sloganı dünyaya yayılmaya başladı.

1986

Thierry Mugler, defileleri şova dönüştürmeyi başardı.

1987

Christian Lacroix defilesini Paris'te gerçek-leştirdi.

1988

John Galliano eskiye dönük bir çizgi yarattı.

1989

Minimalizm kadın giysilerinde önem kazandı.

1990

Grunge ortaya çıktı.

1991

Fotoğrafçı Herb Rits, Versace'nin reklam kampanyasında Cindy, Naomi, Claudia ve Linda'yı kullandı.

1992

Gianni Versace'nin değişik koleksiyonu ‘‘bondage’’ adını aldı.

1993

İtalyan stilistler Pekin'de defile düzenledi.

1994

Laura Biagiotti Pekin'de ilk mağazasını açtı.

1995

Kate Moss'la birlikte moda defilelerine minyon kadınlar devri yeniden başladı.

1996

John Galliano Ferre'de, Alexandre McQueen de Givenchy'de çalışmaya başladı.

1997

Gianni Versace 15 Eylül'de Miami'de öldürüldü.

1998

Donatella Versace Paris'te ilk defilesini gerçekleştirdi.

1999

Amerikalılar ve Avrupalılar yeni yüzyılı karşılamak için çalışmalarını hızlandırıyor.