Korucular kaçakçı oldu

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü öğretim görevlisi Yrd. Doç. Dr. Cahit Bağcı ve bölüm öğrencileri ile Jandarma Asayiş Komutanlığı ekipleri tarafından, Van`ın ilçelerine bağlı ``korucu köy`` özelliğine sahip 19 kırsal yerleşim biriminde araştırma yapıldı. Araştırmanın sonuçları daha sonra Yrd. Doç. Dr. Bağcı ve öğrencileri tarafından rapor haline getirildi ve söz konusu rapor 24 Kasım 2001 tarihinde üniversite yönetimince onaylandı.

Yrd. Doç. Dr. Bağcı, İçişleri Bakanlığı, Van Valiliği, Jandarma Asayiş Komutanlığı ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörlüğü`ne de sunulan raporunda, çalışma amacının, uzun yıllardır sıcak çatışma ve terör faaliyetlerinin içerisinde ve etkisi altında kalan kitlelerin sosyo-ekonomik ve politik düzeydeki durumlarının incelenmesi olduğunu kaydetti.

Bağcı, Doğu Anadolu`da, coğrafi engellerle kuşatılması nedeniyle güçlü bir devlet geleneğinin gelişmediğini, tarihsel olarak bakıldığında ise merkezi iktidar tarafından bölgenin savunulmasında yerel insan gücüne başvurulduğunu ve aşiret desteğinin her dönemde gerekli görüldüğünü ifade etti.

Raporda, Geçici Köy Koruculuğunun (GKK) 442 sayılı Köy Kanunu`nun 74. ve 75. maddelerine göre düzenlendiği, uygulamanın detayları ve güncel koşullara göre düzenlenmesinin ise İçişleri Bakanlığı tarafından GKK yönetmeliği ile ortaya konulduğu ve 1986 yılında yürürlüğe girdiği hatırlatıldı.

Raporda, koruculuk sisteminin, terör örgütü ile mücadelede yöre halkının yönetim yanlısı bölümünü kullanmak olarak tanımlandığı, güneydoğuda halkın büyük çoğunluğunun devlet yanlısı olmasından dolayı söz konusu sistemin canlandırılmasının ve geliştirilmesinin güç olmadığı vurgulandı.

KÖY KORUCULARININ FONKSİYONU

Köy korucularının, bölgeleri çok iyi biliyor olmaları nedeniyle terör örgütü ile mücadelede etkinlik sağlamasında önemli bir fonksiyonu sağladığına işaret edilen çalışmada, şunlar belirtildi:

``Koruculuk sistemi, bölge insanının örgütle bağını azaltıp, yok etmeye çalışmış, bireyin disipline edilmesini sağlamış, örgüt devlet arası çatışma ortamında kalan birey ve yapıları koruma altına alarak bunların devletle iletişimini güçlendirmiştir. Bunun dışında, mera ve otlakların gerek mayınlı, gerekse örgüt baskısı altında olması nedeniyle, hayvancılık yapamayacak konuma gelen hanelerin varolan yaşam alanlarının korunması ve yaşamını devam ettirme kararlığında olanların ekonomik, askeri ve lojistik amaçla desteklenmesini sağlamıştır.``

KORUCULAR Ä°ÅžLEVLERÄ°NÄ° KAYBETTÄ°LER

Raporda, köy korucularının aylık 80 milyon lira ücret aldıkları,  kentsel yaşamda asgari ücret düzeyi olan bu paranın bir köy yaşamı alanı içinde azımsanamayacak bir gelir olduğuna dikkat çekilerek şöyledenildi:

``Bu parasal desteğin de bölgenin korunması ve bölgede yaşamın devam ettirilmesi kararlığının gösterilmesi açısından büyük önemi var.Günümüzdeki köy koruculuğu sistemini bu bağlamda ve çok fonksiyonlu bir strateji olarak değerlendirmek gerekmektedir. Koruculuğun oluşturuluş startejisi ile şu an devam ettirilme stratejisi farklılaşmaktadır.``

Raporda, 2001 yılı itibariyle köy korucularının işlevsizleşmesi nedeniyle mevcut statülerinin sağlanıp sağlanamayacağının bilinmediği vurgulanarak, şöyle denildi:

``Köy korucularının, düşük de olsa her ay aldıkları maaşı terkettikten sonra üretime dönük ya da ücretli işçilik gibi işlere yönelmeleri şüphelidir. GKK içerisinde yaklaşık yüzde 20`lik bir kesimin yaşlarının ortalaması 50`nin üzerinde olması ise bu insanların, içinde bulundukları sosyal, coğrafi ve ekonomik ortamdan ayrılmalarını engelleyen bir durum oluşmaktadır.``

AŞİRETE BAĞLILAR, ÜRETKEN DEĞİLLER

Çalışmada, köy korucularının devletten çok aşirete ve aşiret reislerine bağlı olduğunun bilinen bir olgu olduğu, korucularda, maaş alan devlet memuru anlayışının yaygınlaştığı, bu durumun onların üretken olma vasıflarını azalttığı belirtildi.

Köy korucularının bazılarının terör örgütüyle işbirlikleri, güvenlik kuvvetleriyle olan diyalogları kötüye kullandıklarının ifade edildiği açıklamada, şunlar kaydedildi:

``Uyuşturucu ve silah kaçakçılığı gibi illegal faaliyetler içerisinde aktif ya da pasif rolleri nedeniyle, köy koruculuğunun kaldırılması ya da düzenlenmesi konusu sürekli gündemde olacaktır. Bu nedenle koruculuk sisteminin aksayan yönlerinin düzeltilmesi için bu konuda geliştirilen önerilerin güvenlik güçleri ve siyasi iktidarlarcaciddiyetle ele alınması gerekmektedir.``

GÖNÜLLÜ AZALTMA PROJESİ

Yrd. Doç. Bağcı, koruculuk sisteminin bugünkü durumunun problematik çözümü ve geleceği konusunda temelde üç öneri geliştirilebileceğine işaret ettiği raporda, söz konusu önerileri şöyle sıraladı:

``Birincisi, halihazırda bitki örtüsü bakımından çıplak vaziyetteki daÄŸ ve tepelerin aÄŸaçlandırılmasında ve uzun dönemde bir kısmının bu doÄŸal ve sürdürülebilir kaynağın korunmasında kullanılabilirler. Ä°kinci olarak, baÅŸka bölgelerdeki kamu kuruluÅŸlarının niteliksiz iÅŸgücü ihtiyacını çözmek üzere sevk edilebilirler. Üçüncü olarak da, baÅŸka yerleÅŸimlerde istihdam olanakları sunulması, yerleÅŸik düzenlerini bozacağından kendi istekleriyle silahlarını teslim edip ayrılmalarına neden olacaktır. Bu da (gönüllü azaltma stratejisi) ne iÅŸlerlik ve uygulanabilirlik kazandıracaktır.``Â
 Â