Kabilli kadınlar 8 Mart'ı kutluyor
Güncelleme Tarihi:
Gülden AYDIN, Sebati KARAKURT
Oluşturulma Tarihi: Mart 08, 2002 01:36
Tüm dünya bugün 8 Mart Kadınlar Günü'nü kutluyor. Taliban sonrası bu ilk Kadınlar Günü'nde Kabil'de de kadınlar hummalı bir faaliyet içindeler.
Kábil kadınları on yıl aradan sonra 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'ne hazırlanıyor. Tüm Kábil'de hummalı bir çalışma var. Kadın İşleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Sima Seme'in liderliğinde konferanslar, seminerler veriliyor.
Bu faaliyete HABITAT, ILO, UNICEF ve UNESCO da katılıyor. İç savaş sırasında bombalanan bakanlık binası içindeki sinema salonu 8 Mart etkinlikleri için yeniden düzenleniyor. Kadınların bu faaliyeti, pencerelere yığılan Kábilli erkekler tarafından şaşkınlıkla izleniyor.
Kabil sokakları sabah 06.00'dan itibaren binlerce Kabilli'nin koşuşturduğu bir teláşa sahne oluyor. Kadınların sayısı hiç de az değil. Hele Taliban dönemiyle kıyaslandığında. Mavi burkalı kadınların yanısıra yüzünü, başını açan, burkasının başlığını omuzlarına indiren kadınlara da adım başı rastlanıyor. Kış mevsimine rağmen çorapsız, ojeli tırnaklar, rugan pabuçlardan görününüyor. Oysa çok kısa bir süre önce, yaz günü çorap giymeyen kadınlar kırbaçlanıyordu.
Kabil, yurtdışına kaçmak zorunda kalan sanatçılarını, edebiyatçılarını arıyor. İlk dalga ile gelenlerin çoğu kadın. Afgan sineması, Afgan tiyatrosu da kadınların öncülüğünde siftah yaptı. Gülmekey Şah Afgan tiyatrosu müdürü. Taliban yönetimi dolayısıyla önce Almanya'ya, arkasından da ABD'ye kaçmıştı. Döneli bir ay kadar oluyor.‘‘Ülkeni sevmek nasıldır bilirsin. Yıllarca ağladım, bekledim. Şükür elhamdülillah, bir artist olarak hizmet etmeye geldim. İşimiz çok. Tiyatro oyunları sahneleyeceğiz. 8 Mart'ta da 'Ana' oyununu.’’
Rabbani ve Taliban'ın yönetimde olduğu on yıllık dönemde kadın oyunculara yasak olan tiyatroda şimdi iki kadın başrolde: Toorpikay ve Angela. Toorpikay çok heyecanlı: ‘‘Taliban zamanında tiyatro binasına geldim. Ayaklarımı sopayla dövdüler, bıraktım. Şimdi çok heyecanlıyım, mutluyum’’ diyor. Afgan Tiyatrosu 1992'de Hizbi İslami Hareketi'nin lideri Hikmet Yar'ın askerleri tarafından yakıldı. Tiyatro şimdi geçici olarak National Gallery'de çalışıyor.
Afgan devlet kuruluşu olan Afgan Film, Taliban döneminden itibaren beş yıldır kapalıydı. Bir hafta önce açıldı. Afgan Film Müdürü Sıddık Barmak, göreve geleli bir hafta oldu. Fransızlar'la ortak yapım olan ‘‘Toprak ve Kül’’ü anlatıyor coşkuyla. Şu an Fransa'da yaşayan Afgan yazar Atik Rahimi'nin 25 dile çevrilen Toprak ve Kül adlı kitabının senaryosunun bitmek üzere olduğunu ve kadınların da filmde rol alacağını müjdeliyor. Film, Afganistan adına uluslararası film festivallerine de katılacak.
Burkalar dans kostümü oldu
KÁbil'de bir evde kadın kadına sohbet için buluşuyoruz. Meliha içlerinde en genç olanı. Afgan Üniversitesi İletişim Fakültesi'ni kazanmış. Coşkulu, kıpır kıpır. Taliban döneminde ara verdiği eğitimini tamamlayıp, iyi bir gazeteci olacağını söylüyor. Burkayı atmış bile. İsteğimiz üzerine burkayı isteksizce giyiniyor ve dans etmeye başlıyor. Farsça sözler mırıldanarak burkayı çıkarıyor, yeniden giyiyor ve havaya savuruyor.
Nesrin de burka yerine, blucin giyiyor. Nesrin öğretmen. Taliban döneminde kız öğrencilere okul yasaklanınca evinde gizlice ders vermiş. ‘‘Taliban, Afgan kadınını sindiremedi. Afgan kadınları gizli-saklı olsa da kendi varlıklarını sürdürmek için mücadele etti. Bunun sonucunu da şimdi görüyoruz. Bundan Taliban'ın haberi bile olmadı. Afgan kadını gururludur, Taliban'dan korkmadı.’’
Kábil'in hızla değişen çehresi
Kábil'in çehresi değiştiriliyor. Hasarlı binalar onarılıyor. Yüksek duvarların üstüne dikenli teller çekiliyor. Yıllardır çöpleri toplanmayan caddeler temizleniyor. Bütün bu faaliyetlere BM görevlileri nezaret ediyor. Adımbaşı Kızılhaç görevlileri, NCO'lar, Alman, İngiliz, Türk, Yunan İtalyan, İngiliz askerleri ciplerle geçiyor. Kábil'in temiz suya, bugüne kadar hiç olmamış kanalizasyon sistemine ve telefon ağına ihtiyacı var. Kábil'in paraya ve kovduğu aydınlarına çok ihtiyacı var.
50 dakikalık uçuş 600 dolar
Kábil'in iki saat ötesinde bombalar patlıyor. Daha dün Taliban döneminden kalan mühümmatı imha eden üç alman ikisi danimarkalı beş asker öldü.Helikopterler askeri uçaklar Kábil semalarında. Kábil Havalanı harap durumda. Camlar kırık, duvarları yıkık. Tabelalar Rusça hala. Havadan sivil ulaşım BM'nin 14 kişilik uçaklarıyla Pakistan'ın başkenti İslamabad'dan Kábil’e gelmek mümkün. Yüksek riskli bölge olduğu için 50 dakikalık bu yolculuk 600 dolar. Kábil çocukları ‘‘Hello’’, ‘‘Welcome’’diyor adımbaşı rastladıkları yabancılara. Şimdi Kábil'de ingilizce dersleri moda.
Hayat normale dönüyor
Ortadereceli okullar ve Kábil Üniversitesi açıldı. Beş yıl aradan sonra kız öğrenciler de ders başı yaptı. Hayat normale dönsün istiyor Kábilli. En çok da kadınlar. Kábil'in dönüşümüne en çok kadınlar katılıyor. Yıllar süren iç savaştan ve Taliban'dan en çok onlar zarar gördü. Burkalı, burkasız kadınlar omzuma dokunup, Farsça sözcükler mırıldanıyorlar: ‘‘Türküm, müslümanım’’ deyince seviniyorlar.
Bu faaliyete HABITAT, ILO, UNICEF ve UNESCO da katılıyor. İç savaş sırasında bombalanan bakanlık binası içindeki sinema salonu 8 Mart etkinlikleri için yeniden düzenleniyor. Kadınların bu faaliyeti, pencerelere yığılan Kábilli erkekler tarafından şaşkınlıkla izleniyor.
Kabil sokakları sabah 06.00'dan itibaren binlerce Kabilli'nin koşuşturduğu bir teláşa sahne oluyor. Kadınların sayısı hiç de az değil. Hele Taliban dönemiyle kıyaslandığında. Mavi burkalı kadınların yanısıra yüzünü, başını açan, burkasının başlığını omuzlarına indiren kadınlara da adım başı rastlanıyor. Kış mevsimine rağmen çorapsız, ojeli tırnaklar, rugan pabuçlardan görününüyor. Oysa çok kısa bir süre önce, yaz günü çorap giymeyen kadınlar kırbaçlanıyordu.
Kabil, yurtdışına kaçmak zorunda kalan sanatçılarını, edebiyatçılarını arıyor. İlk dalga ile gelenlerin çoğu kadın. Afgan sineması, Afgan tiyatrosu da kadınların öncülüğünde siftah yaptı. Gülmekey Şah Afgan tiyatrosu müdürü. Taliban yönetimi dolayısıyla önce Almanya'ya, arkasından da ABD'ye kaçmıştı. Döneli bir ay kadar oluyor.‘‘Ülkeni sevmek nasıldır bilirsin. Yıllarca ağladım, bekledim. Şükür elhamdülillah, bir artist olarak hizmet etmeye geldim. İşimiz çok. Tiyatro oyunları sahneleyeceğiz. 8 Mart'ta da 'Ana' oyununu.’’
Rabbani ve Taliban'ın yönetimde olduğu on yıllık dönemde kadın oyunculara yasak olan tiyatroda şimdi iki kadın başrolde: Toorpikay ve Angela. Toorpikay çok heyecanlı: ‘‘Taliban zamanında tiyatro binasına geldim. Ayaklarımı sopayla dövdüler, bıraktım. Şimdi çok heyecanlıyım, mutluyum’’ diyor. Afgan Tiyatrosu 1992'de Hizbi İslami Hareketi'nin lideri Hikmet Yar'ın askerleri tarafından yakıldı. Tiyatro şimdi geçici olarak National Gallery'de çalışıyor.
Afgan devlet kuruluşu olan Afgan Film, Taliban döneminden itibaren beş yıldır kapalıydı. Bir hafta önce açıldı. Afgan Film Müdürü Sıddık Barmak, göreve geleli bir hafta oldu. Fransızlar'la ortak yapım olan ‘‘Toprak ve Kül’’ü anlatıyor coşkuyla. Şu an Fransa'da yaşayan Afgan yazar Atik Rahimi'nin 25 dile çevrilen Toprak ve Kül adlı kitabının senaryosunun bitmek üzere olduğunu ve kadınların da filmde rol alacağını müjdeliyor. Film, Afganistan adına uluslararası film festivallerine de katılacak.
Burkalar dans kostümü oldu
KÁbil'de bir evde kadın kadına sohbet için buluşuyoruz. Meliha içlerinde en genç olanı. Afgan Üniversitesi İletişim Fakültesi'ni kazanmış. Coşkulu, kıpır kıpır. Taliban döneminde ara verdiği eğitimini tamamlayıp, iyi bir gazeteci olacağını söylüyor. Burkayı atmış bile. İsteğimiz üzerine burkayı isteksizce giyiniyor ve dans etmeye başlıyor. Farsça sözler mırıldanarak burkayı çıkarıyor, yeniden giyiyor ve havaya savuruyor.
Nesrin de burka yerine, blucin giyiyor. Nesrin öğretmen. Taliban döneminde kız öğrencilere okul yasaklanınca evinde gizlice ders vermiş. ‘‘Taliban, Afgan kadınını sindiremedi. Afgan kadınları gizli-saklı olsa da kendi varlıklarını sürdürmek için mücadele etti. Bunun sonucunu da şimdi görüyoruz. Bundan Taliban'ın haberi bile olmadı. Afgan kadını gururludur, Taliban'dan korkmadı.’’
Kábil'in hızla değişen çehresi
Kábil'in çehresi değiştiriliyor. Hasarlı binalar onarılıyor. Yüksek duvarların üstüne dikenli teller çekiliyor. Yıllardır çöpleri toplanmayan caddeler temizleniyor. Bütün bu faaliyetlere BM görevlileri nezaret ediyor. Adımbaşı Kızılhaç görevlileri, NCO'lar, Alman, İngiliz, Türk, Yunan İtalyan, İngiliz askerleri ciplerle geçiyor. Kábil'in temiz suya, bugüne kadar hiç olmamış kanalizasyon sistemine ve telefon ağına ihtiyacı var. Kábil'in paraya ve kovduğu aydınlarına çok ihtiyacı var.
50 dakikalık uçuş 600 dolar
Kábil'in iki saat ötesinde bombalar patlıyor. Daha dün Taliban döneminden kalan mühümmatı imha eden üç alman ikisi danimarkalı beş asker öldü.Helikopterler askeri uçaklar Kábil semalarında. Kábil Havalanı harap durumda. Camlar kırık, duvarları yıkık. Tabelalar Rusça hala. Havadan sivil ulaşım BM'nin 14 kişilik uçaklarıyla Pakistan'ın başkenti İslamabad'dan Kábil’e gelmek mümkün. Yüksek riskli bölge olduğu için 50 dakikalık bu yolculuk 600 dolar. Kábil çocukları ‘‘Hello’’, ‘‘Welcome’’diyor adımbaşı rastladıkları yabancılara. Şimdi Kábil'de ingilizce dersleri moda.
Hayat normale dönüyor
Ortadereceli okullar ve Kábil Üniversitesi açıldı. Beş yıl aradan sonra kız öğrenciler de ders başı yaptı. Hayat normale dönsün istiyor Kábilli. En çok da kadınlar. Kábil'in dönüşümüne en çok kadınlar katılıyor. Yıllar süren iç savaştan ve Taliban'dan en çok onlar zarar gördü. Burkalı, burkasız kadınlar omzuma dokunup, Farsça sözcükler mırıldanıyorlar: ‘‘Türküm, müslümanım’’ deyince seviniyorlar.