İşte örnek cezaevi

Bakanlık, cezaevlerinde temel insan haklarının korunması için zorunlu standartları ölçü alarak, mevcut cezaevlerini inceleyip, yaşam hakkını tehdit eden unsurları tespit etmeli. Cezaevinde acilen gerekli tedbirleri almalı.

Bazı metropol cezaevlerinde, acil tedbirler alınsa bile, oralarda bulunan tutuklu ve hükümlülerin yaşam haklarının korunması konusunda imkansızlıklar olduğu açık. Bu cezaevleri kapatılarak, alternatif cezaevleri kurulmalı. Örneğin Bayrampaşa Cezaevi, Ankara Kapalı Cezaevi kapatılıp, buradaki suçlular, başka bir cezaevine nakledilmeli.

Çocukların büyüklerle aynı çatı altında kalmayacakları, Adalet Bakanlığı tarafından ilke olarak kabul edilmeli. Genç suçlular, alternatif yaşam yerlerine nakledilmeli.

Cezaevlerindeki sorunların temelini, altyapı sorunları oluşturuyor. Sorunların çözümlenmesi için gerekli olan, yeniden yapılanma. Ancak 2000'li yıllara dönük bu planlamanın amacına ulaşması için, çok geniş çaplı çalışma ve araştırmalarla Türkiye'nin ihtiyacına dönük ve çağdaş infaz prensiplerini yansıtan altyapı projesi zorunlu görülüyor. Bunun için önerilen 1970'li yıllarda ABD'de geliştirilen mimari tasarımların incelenerek, Türkiye'nin infaz sistemine adapte edilmesi. Bu yeni mimarinin hem ekonomik hem de sosyal yönden faydaları ABD'de son 30 yıldır deneniyor. Ve halen İngiltere'ye transfer ediliyor. İşte Türkiye'de olmayan bu örnek cezaevinin özellikleri.

ŞEFFAF CEZAEVLERİ

Ünite cezaevleri, sayıları değişik fakat hiçbir zaman 50'yi geçmeyecek şekilde, tek kişilik odaların ortak yaşam yerlerine açıldığı mekanlar. Tutuklu ve hükümlüler, yakın bir kabinden yalın gözle izleniyor. Suçlularla görevliler arasında şeffaf bir engel var. Bu şeffaflık devamlı gözetlemeyi sağlıyor. Tutuklu ve hükümlüler, ortak yaşam alanlarında, sosyal yaşamlarını devam ettiriyorlar. Cezaevi normalliği aksamadan sürüyor. Devamlı gözetleme, tutuklu ve mahkumların negatif davranışları açısından caydırıcı oluyor. Yaşam çevresinin normalliği, tutuklu ve hükümlüleri strese sokmuyor.

İPLER CEZAEVİ YÖNETİMİNDE

Ünite tip cezaevleri, tutuklu ve mahkumların gerçek anlamda ve devamlı olarak kontrolü prensibine dayanıyor. Cezaevinin iç ve dış güvenliği çok etken bir şekilde düzenleniyor. Tam ve devamlı kontrole imkan verdiği gibi, dıştan güvenlikli olan bu cezaevinde gerek görevliler ve gerek suçlular daha esnek biçimde hareket edebiliyorlar. Tutuklu ve hükümlüler kontrol edilebilecek şekilde, en küçüğü 12, en büyüğü 50 kişilik gruplara ayrılıyor. Tutuklu ve mahkuma kendini kontrol edebileceği bir yer de ayrılıyor. Özel yerler de gerekirse gözetlenebiliyor, kör nokta yok. İmkanlar, suçluların lehine. Bu şartları kaybetmek istemedikleri için, hareket ve davranışları pozitif yönde etkileniyor. Tutuklu ve mahkumları denetleyen görevlilerin kontrolü bir ekip tarafından sağlanıyor. Her görevlinin görev sahası ve görev kapsamı biliniyor, önceden tespit edilmiş sorumlulukları bulunuyor.

DÜNYAYA GÜVENLİ MERHABA

Kanunlarda öngörülen bütün cezaevi unsurları var. Yangına karşı önleyici unsurlar olduğu gibi, yangını söndürmek için gerekli olan araç ve gereçler de binaya yerleştiriliyor. Yaşam yerlerinin emniyetli ve güvenli olması sayesinde tutuklu ve hükümlüler, kendilerini korumak için yanlış ilişkilere girip, başkalarının isteklerine boyun eğmiyorlar. Hatta, işyerindeki güvensizlik nedeniyle işe gelmemeyi alışkanlık yapan görevlilerin de işyerine güvenleri artıyor.

Cezaevindekilerin, dış dünyayla bağlarını koparmamak için herşey düşünülmüş. Ziyaretçi yerleri, güvenliği koruyacak şekilde inşa ediliyor. Telefon da var. Ödemeli olan, devamlı olarak dinlenmeden kayda alınan bu telefon sayesinde konuşmaların amacına uygun olarak yapılması sağlanıyor.

YEMEK, BANYO SORUNUNA SON

Disiplin problemleri ve isyanların kaynağı olan yemek problemi yok. Çünkü mutfak ve menü çağın gereklerine göre düzenleniyor. Tutuklu ve mahkumların sorun yaşadığı banyolar da teknolojiye uygun olarak oluşturuluyor. Kültür fizik yapmak, vücudundaki adaleleri çalıştırmak isteyen tutuklu ve mahkumlar için cezaevinin hem içinde hem de dışında alanlar var.

Tutuklu ve mahkumların hiçbir şey yapmadan oturmaları, cezaevi idaresine zorluklar çıkarır. Kişileri çalıştırmak, onlara para kazanma imkanı vermek, cezaevi şartlarının normalliğini ifade eder. Bu mantıktan yola çıkan tasarımda, endüstri alanları düzenleniyor. Yaşam ünitelerinin sayısının çok olması, her birimin irili ufaklı düzenlenmesi, mahkumların çeşitli gruplara ayrılmasında büyük esneklik sağlıyor.

YENİ TÜRK TİPİ CEZAEVİ DİĞERLERİNDEN FARKSIZ

Diyarbakır ve Denizli'de Yeni Türk Tipi adı altında bir mimari tasarımla iki ayrı cezavi inşaatına başlandı. Ancak 'Yeni' denilen bu tasarımın diğerlerinden hiç de farklı olmadığı özellikleri incelendiğinde açıkça ortaya çıkıyor.

Türk Tipi tasarım, standartlar tespit edilmeden düzenlendi. Cezaevi tecrübesi olmayan bir mimar tarafından ihtiyaç programı adı altında bazı mekanlar ile bunların ölçüleri tespit edildi. Tasarım, suçluların devamlı gözetlenmesine imkan vermiyor. Buna karşılık, yaşam yerleri devamlı olarak kalınan tek kişilik odalar halinde düzenlendi. Çağdaş tasarımda, tek kişilik odalar, geceleri yatma alanı olup, gündüzleri tutuklu ve hükümlülerin biraraya gelmesini sağlayacak şekilde oluşturuluyor. Oysa ki bu yeni tipte böyle bir ortak yaşam alanı mevcut değil. Cezaevlerinin kontrol edilememesinden yakınılan Türkiye'de, yeni diye sunulan tasarım, ihtiyaca cevap vermekten çok uzak.

E Tipi ve Özel Tip'te olduğu gibi, tutuklu ve mahkumların hakim olduğu yaşam alanları ile idarenin sahip olduğu boş koridorlar prensibi hakim. Oysa ki, cezaevinin her tarafının idarenin kontrolü altında olması gerekir.

Cezaevinin her tarafının kontrol edildiği bir mekan ve sistem yok.

MESLEK KURULUŞLARI NE YAPABİLİR

Yüksek mimarlar ve mühendisler, araştırmalar yaparak, Türk İnfaz Sistemi'ne yararlı olacak altyapı tasarımlarını geliştirmek için gerekli standartları hazırlamalı.

Türkiye Barolar Birliği, bütün baroların desteğiyle Türk Cezaevleri işletmecilik standartlarının yazılması için gerekli çalışmaları yapıp, 'Örnek Cezaevi Minimum Standart Kuralları' hazırlamalı. Birlik, gönüllü avukatlardan veya kendi finanse edebileceği bir yan kuruluşla, cezaevlerinin ciddi problemlerinin hukuk çevresinde çözümlenmesi için çalışmalar gerçekleştirmeli.

Türkiye Tabipler Odası Birliği, kendi bünyesinde formal bir organizasyon kurarak, cezaevlerinde sağlık konularını incelemeli. Bakanlığın izni ve desteğiyle yapılması gereken çalışmalar sonucu, cezaevi sağlık hizmetleri konusunda gerekli modern işletmecilik standartlarını yazmalı.