‘Gerek’siz tutukluluk uzatmak tazminat nedeni
Güncelleme Tarihi:
Anayasa Mahkemesi (AYM) terör suçundan 10 yıla kadar uzayan yargılamalar yapan ağır ceza mahkemelerinin sanıkların tahliye taleplerini her duruşmada hiçbir gerekçe göstermeden ‘Dosya kapsamına göre tutukluluklarının devamına’ diyerek reddetmelerini ‘hak ihlali’ saydı ve tazminatla cezalandırdı.
AYM, İstanbul’da 5 yıl önce silahlı terör örgütüne üye olmaktan tutuklanıp davaları hâlâ süren Firas Aslan ve Hebat Aslan’ın “Mahkeme, gerekçe göstermeden tutukluluğumuzun devamına karar verdi” diyerek yaptıkları bireysel başvuruyu haklı buldu. AYM, 3 yıl 11 ay 24 gün tutuklu yargılanan Firas Aslan ve 4 yıl 1 ay 16 gün tutuklu yargılanan Hebat Aslan’a ‘özgürlük ve güvenlik haklarına müdahale edildiği’ gerekçesiyle toplam 8 bin 200 lira manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
AYM’DEN MADDİ TAZMİNATA RET
AYM kararına göre, İstanbul Terörle Mücadale Şubesi polislerince yakalanan Aslanlar, 31 Aralık 2008’de gözaltına alındı. 3 Ocak 2009’da tutuklanan Firas Aslan ile Hebat Aslan, 30 günde bir hâkim karşısına çıkarıldı. Mahkeme, gerekçesiz kararlarla tutukluluklarının devamına karar verdi. Firas Aslan 27 Kasım 2012’de, Hebat Aslan AYM’ye bireysel başvurusundan sonra 19 Şubat 2013’te tahliye edildi. İkisi de AYM’ye başvurup 10’ar bin lira manevi, 20’şer bin lira maddi tazminat talep etti. AYM bireysel başvuruyu kısmen kabul ederek Firas Aslan’a 4 bin, Hebat Aslan’a da 4 bin 200 lira manevi tazminat ödenmesini kararlaştırdı. AYM, 2 bin 812 lira yargılama giderinin de geri ödenmesine hükmetti. Maddi tazminat talebi “Talep-zarar arasında illiyet bağı kurulamadığı” gerekçesiyle reddedildi.
AYM’nin kararında, “İlgili ve yeterli olmayan gerekçelere dayanılarak başvurucuların özgürlüklerinden mahrum bırakıldıkları an ile ilk derece mahkemesi kararıyla tahliye edilmelerine kadar geçen tutuklu bulundukları süre makul olarak değerlendirilemez” denildi.
KARAR NE ANLAMA GELİYOR
AYM’nin ihlal kararı terör suçundan Terörle Mücadale Kanunu ile yetkili mahkemelerde tutuklu yargılanan aynı konumdaki sanıklar için lehe örnek niteliği taşıyor. ‘Makul süreye’ ilişkin Mustafa Balbay kararı başta olmak üzere, son ihlal kararları ışığında hâkimlerin artık tutukluluğun devamı kararlarında ‘kaçma’, ‘delileri karartma’, ‘yeniden suç işleyerek kamu düzenini bozma’ gibi tutuklama nedenlerinin devam ettiğini somut gerekçelerle göstermeleri gerekecek. Aksi halde mahkemeler gerekçesiz uzun tutukluluk nedeniyle AYM’den ihlal alabilecek. AYM’nin kararları Anayasa’nın 153. Maddesi’ne göre bağlayıcı olduğundan özel yetkili mahkemelerin Balbay kararında olduğu gibi ihlali gidermek için tahliye vermelerinin yolu da açıldı.