Gazeteci takvimi

Associated Press yabancı haber ajanslarının en eskisi. 150 yıllık geçmişi olan ajansın 1998 yılı için bastırdığı takvimde yer alan fotograflar herşeyi anlatıyor.

1890-1997 yıllarına ait siyah-beyaz fotograflar yanyana geldiklerinde ‘‘gazetecilik tarihinin’’ bir belgeseli çıkıyor ortaya.

Bilgisayarla haberlerin gazeteye ışınlanmasının henüz hayal olduğu dönemlerde muhabirlerin elinde kalem, kağıt. Teyp bile yok.

Teknik imkanlar sınırlı ama yaratıcılık istemediğin kadar.

Kimi arabalarının bagajında oluşturdukları karanlık odalarda iki büklüm, kimi negatifler daha çabuk kurusun diye çamaşır gibi ipe dizmiş.

Daktilosunu yağmurdan korumak için bir kamyonun altına sığınanlar, antrenman yapan sporcularla birlikte koşup demeç almaya çalışanlar.

Fotoğraflardaki gazetecilerin çoğu bugün hayatta değil. Aralarından bazıları Pulitzer ödülü kazanmış olsa da çoğu isimsiz kahraman. II.Dünya Savaşı'ndan Kore Savaşına, Vietnam'dan Körfez'e, tarihin en büyük tanıkları onlar.

Fotografların birinde iki genç kadın. Biri Associated Press'in Atlanta muhabiri. Yanındaki ise Georgia Üniversitesine kabul edilen ilk siyah öğrenci. Yıl 1961. ABD ırkçılık kâbusunu üzerinden tam atamamış. Oysa bugün eski Genelkurmay Başkanı siyah Colin Powell ülkenin en güçlü adamları listesinde.

Associated Press'in takvimi bana nedense gazetecilerin zamanı farklı algılayabileceklerini düşündürdü.

‘‘Gazeteci Takvimi’’ denilen birşey olsa gerek.

Yakınımdakilere bakıyorum, hayatlarında önemli bir olayı bir zaman dilimine oturtmak istediklerinde çıkış noktası kendileri ya da yakın çevreleri. Buna benzer bir cümleyi sık sık duymuşsunuzdur: ‘‘Lens takmaya başladığım yıl sınıfta kaldığım yıldı’’. Örnekler çoğaltılabilir. ‘‘Filancanın öldüğü yıl, borsada kaybettiğim ay’’ gibi.

Gazetecilerde ise, dünyadaki önemli olayları işaret noktası olarak almak eğilimi fazla.

Hepimiz biliyoruz, Prenses Diana'ın ölümü, Mars'a uzay aracının gönderilmesi, gen bilimle ilgili buluşlar, Lüksor katliamı, 1997 yılına damgalarını atan olaylar. Birkaç yıl sonra insanlar Prenses Diana'nın trajik ölümünü hatırlayacaklar ama yılını hatırlamakta zorlanacaklar. Bir gazetecinin belleğinde ise, -özellikle gazetenin mutfağında çalışan bir gazetecinin- 1997 yılı ‘‘Diana'nın öldüğü yıl’’ olarak kazılı kalacak.

1998 yılına gelince, algılama biçimi farklı olsa da nelere gebe olduğunu hep birlikte göreceğiz. Le Monde Gazetesine şimdiden yeni yıla damgasını atacak olayları sıralamış: Papa'nın Küba ziyareti, futbol şampiyonası, tek para birimine geçiş, Türkiye'nin katılmayı reddettiği Avrupa Konferansı, Delacroix'nın 200. yıldönümü sergisi...

‘‘Gazeteci Takvimi’’nde yerlerini alacak olaylar ise AP'nin ya da diğer bir ajansın ‘‘acil’’ diye geçeceği sürpriz olaylar olacak büyük bir olasılıkla.