Dünya Basın ÖzgürlüÄŸü Günü'nde kötü tablo

Dünya Basın Özgürlüğü Günü'nünde gazetecilerin görevleri sırasında öldürülmesi, hapsedilmesi "geçen yılları aratmadı." RSF'nin raporuna göre, 2003'te dünyada 42 gazeteci öldürüldü.ÇGD: BASIN ÖZGÃœRLÜĞÜ GÜÇLENDÄ°RÄ°LMELİÇaÄŸdaÅŸ Gazeteciler DerneÄŸi (ÇGD) Genel Yönetim Kurulu, hükümetten, Basın Yasa Tasarısı'nı, basın özgürlüğünü gerektiÄŸi gibi güçlendirerek bir an önce yasalaÅŸtırmasını istedi. ÇGD Genel Yönetim Kurulu'nca, Dünya Basın Özgürlüğü Günü dolayısıyla yapılan açıklamada, bugünün, Türkiye'de ne yazık ki yine özgürlük ihlallerinin yaÅŸandığı bir döneme denk geldiÄŸi belirtildi.  Türkiye'de basının önemli sorunlarla karşı karşıya bulunduÄŸuna iÅŸaret edilen açıklamada, bu sorunlar şöyle sıralandı:  ''  Ä°fade özgürlüğü önündeki engeller yasal reformlarla gevÅŸetilse de milli güvenlik, devlet sırrı, Türk Ceza Kanunu'nun 312, 159 ve 169.maddeleri ile Terörle Mücadele Kanunu'nun 7. maddesi basın özgürlüğünü olumsuz etkilemeye devam ediyor.  OlaÄŸanüstü hal uygulamasına son verildiÄŸi halde, bölgede gazetecilik yapma önündeki engeller sürüyor.    Akreditasyon uygulamalarıyla basın yayın kuruluÅŸları, gazeteciler kabul edilemez bir ayrımcılığa tabi tutuluyor.    Basın çalışanları, iÅŸveren karşısında haklarını aramakta zorlanıyor; iÅŸten çıkarmalar, kadrosuz çalıştırmalar, sendikal hakların gasp edilmesi uygulamaları bütün acımasızlığıyla devam ediyor.    Medya kuruluÅŸlarının büyük sermaye gruplarında 'yoÄŸunlaÅŸması', tekelleÅŸme editoryal bağımsızlığı, ifade özgürlüğünü olumsuz etkiliyor, tehdit ediyor.   Yerel basın, basın tarihinde görülmemiÅŸ uygulamalarla, yüksek para cezalarıyla, cezaevi tehdidiyle eleÅŸtiri hakkını kullanamaz hale getiriliyor.'' Hükümetin, yasalarda, Anayasa'da deÄŸiÅŸiklikler yaparak ''basın özgürlüğünü'' güçlendirdiÄŸini iddia ettiÄŸi kaydedilen açıklamada, ''Hükümet, TBMM Alt Komisyonu'na havale edilen Basın Yasa Tasarısı'nı, basın özgürlüğünü gerektiÄŸi gibi güçlendirerek, bir an önce yasalaÅŸtırmalıdır. Aksi takdirde Türkiye'de her 3 Mayıs'ta Dünya Basın Özgürlüğü Günü gerektiÄŸi gibi kutlanamayacaktır'' denildi. (AA)Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü'nün (RSF) açıkladığı "Dünya Basın Özgürlüğü Raporu", 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü'nde "acı tabloyu" gözler önüne serdi.    Rapora göre, 2003 yılı içinde dünyada 42 gazeteci meslekleri nedeniyle öldürüldü, 130'u ise hapiste bulunuyor.   Öldürülen, 42 gazetecinin bir çoÄŸu Asya ve Irak'taki savaÅŸ nedeniyle OrtadoÄŸu'da can verirken, bunun, 1995'ten bu yana karşılaşılan en yüksek rakam olduÄŸunu belirtildi.  RSF, 2003'te 766 gazetecinin gözaltına alındığını, bin 460'dan fazlasının ya dövüldüğünü ya da tehdit edildiÄŸini, 501 medya kuruluÅŸunun ise sansür edildiÄŸini bildirdi. AMERÄ°KA: ZITLIKLAR DÄ°YARI 2003'ün özellikle Afrika kıtasında medya açısından hiç de iyi geçmediÄŸine iÅŸaret edilen raporda, Amerikan kıtasının basın özgürlüğü bakımından ''zıtlıklar diyarı'' olmaya devam ettiÄŸi, Asya'nın gazeteciler için ''dünyanın en büyük cezaevi'' olduÄŸu kaydedildi.      Raporda, Avrupa'daki durumun ''tatminkar seviyede'' olduÄŸu belirtildi.      TÃœRKÄ°YE: BASIN ÖZGÃœRLÜĞÜ ÇİĞNENDİ RSF raporunda, aralarında Türkiye'nin de bulunduÄŸu 37 ülkenin basın özgürlüğünü ''çiÄŸnediÄŸi'' görüşü savunuldu.      TÃœRKÄ°YE "ASKERÄ° ÃœLKELER" KATAGORÄ°SÄ°NDE 37 ülkeyi de kendi aralarında sınıflandıran RSF; Türkiye'yi Laos, Burma ve Pakistan'la ''askeri'' ülkeler kategorisinde deÄŸerlendirdi.      BangladeÅŸ, Etiyopya, Rusya gibi ülkelerde demokrasinin sadece ''görüntü'' olduÄŸu öne sürülen raporda; Çin, Kuzey Kore, Vietnam ve Türkmenistan ''diktatörlük'' olarak nitelendirildi. TÃœRKÄ°YE'DE GAZETECÄ°LERE SALDIRI   Raporda, 2003 yılı içinde Türkiye'de 14 gazetecinin gözaltına alındığı, 18'inin saldırıya uÄŸradığı, 8'inin yılın bir bölümünü ya da tamamını cezaevinde geçirdiÄŸi,  bunlardan 4'ünün yıl içinde tahliye olduÄŸu belirtildi.   RSF, Avrupa BirliÄŸi üyeliÄŸi yolunda giriÅŸilen reformların pratikte basın özgürlüğünde anlamlı bir iyileÅŸmeye yol açmadığını kaydetti. RSF, "yasadışı örgütle iÅŸbirliÄŸi yapmakla suçlanan" gazeteciler beraat ettiÄŸini, hükümeti veya orduyu eleÅŸtirenlerin halen yargılandığını bildirdi.   Terörle mücadeleye dair hukuki düzenlemelerin basın açısından genelde olumlu sonuçlandığını bildiren RSF, sözkonusu deÄŸiÅŸikliklerin yaÅŸama geçirilmesinde yargıçların "eleÅŸtiri"ye bakış açısının etkisi olduÄŸunu bildirdi.  GÃœL'ÃœN RTÃœK YÖNETMELİĞİNE ELEÅžTÄ°RÄ°Sİ   RSF, Türkçe dışındaki dil ve lehçelerde yayına iliÅŸkin düzeyi "olumlu geliÅŸme" ÅŸeklinde deÄŸerlendirdi. Türkçe dışı dil ve lehçelerde yayına iliÅŸkin yasanın 19 Haziran'da çıkmasını olumlu karşılayan RSF, RTÃœK yönetmeliÄŸine DışiÅŸleri Bakanı Abdullah Gül'ün karşı çıktığını duyurdu. Terörle mücadeleye dair hukuki düzenlemelerin basın açısından genelde olumlu sonuçlandığını bildiren RSF, Terörle Mücadele Yasası'nın 8. maddesinin yürürlükten kaldırıldığı, 7. maddesinde ise, terör yöntemlerine teÅŸviÄŸin ölçüt alındığını belirtti. Ayrıca, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 169. maddede, yasadışı örgüte yardım belirli ölçütlere kavuÅŸturuldu. TCK 159. maddedeki deÄŸiÅŸiklikle deÄŸinen RSF, uygulamanın hakimlerin eleÅŸtiriye bakışını da göstereceÄŸini açıkladı. TÃœRKÄ°YE'DEKÄ° GAZETECÄ°LERÄ°N MARUZ KALDIÄžI OLAYLARIN DÖKÃœMÜ  RSF, dünya raporunun Türkiye bölümünde hapisteki gazetecilerle ilgili kısaca ÅŸu geliÅŸmeleri kayda geçti :  Özgür Karadeniz dergisi yazı iÅŸleri müdürü Kemal Evcimen, 16 Ocak 1995'ten beri hapiste. Gazetecinin 29 Mayıs 2004'te tahliye olması bekleniyor.   6 Åžubat 1997'de tutuklanan ve 17,5 yıla mahkum olan Selam gazetesi yazarı Nureddin Åžirin, halen Kandıra F Tipi Cezaevinde.   18 Haziran 2001'de tutuklanan İşçi-Köylü gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Memik Horuz, örgüt militanlarıyla röportaj yaptığı için 15 yıl hapse mahkum edildi; cezası onandı. Datça Haber gazetesi eski sahibi Sinan Kara, Mert Çiller'in korumasını tehdit ettiÄŸi iddiasıyla 1 yıl hapse mahkum edildi ve Urla Cezaevi'ne gönderildi.  Hedef gazetesi yazı iÅŸleri müdürü Mustafa Benli, Özgür Gündem gazetesi Diyarbakır Temsilcisi Hasan Özgün, Uzun Yürüyüş dergisi yazı iÅŸleri müdürü Mehmet Ali Varış ve Alınterimiz dergisi yazı iÅŸleri müdürü YaÅŸar Çamyar, yıl içerisinde tahliye oldular. Raporda yer alan diÄŸer geliÅŸmeler ise ÅŸunlar:  Savcılık emriyle Yeniden Özgür Gündem gazetesine ait büroda yasak yayın arayan polis, Yusuf Abay'ı gözaltına aldı; büroda gazete sayılarına, kitap ve dergilere el koydu.   PKK lideri Abdullah Öcalan'a görüş izni verilmemesini protesto edenleri izleyen Azadiya Welat dergisi muhabiri Mahmut Akil ile DÄ°HA muhabiri Gönül Markoç gözaltına alındı.  Batman'da Patriot rampalarını izleyen Reuters, CHA, Ä°HA ve NTV'den 6 muhabir; Portekizli gazeteciler Alfredo Leite ve Manuel Rosendo, Suriye sınırında askeri bölgeye girdikleri gerekçesiyle jandarma tarafından gözaltına alındılar.   Yunanistanlı gazeteciler Yiannis Kanelakis ve Anestis Moutafis, Trabzon Çaykara Ä°lçesi'nde Pontuslularla ilgili çalışma yaptığı sırada 7 Ekim'de gözaltına alındılar, ertesi akÅŸam salıverildiler.   İdea Politika dergisi eski yazı iÅŸleri müdürü Erol Özkoray, Atatürk Havalimanı'nda hakkında gıyabi tutuklama kararı çıkarıldığı gerekçesiyle gözaltına alındı.  2003'te 18 gazeteci saldırıya uÄŸradı : Van Prestij Haber gazetesi sahibi Ferit Hayva, yazı iÅŸleri müdürü Umut Tarhan, gazeteciler Fahrettin Gök ile Suat Delen gazete bürosunda bir grubun saldırısına uÄŸradılar. Atari salonları ile ilgili haberler nedeniyle dövülen gazetecilerin ÅŸikayeti üzerine 6 kiÅŸi gözaltına alındı.  Zonguldak DoÄŸru Haber gazetesi müdürü Latif Aydemir, diskotek haberleri nedeniyle dövüldü. DÄ°HA muhabiri Burhan Ekinci, Türk askerlerinin Süleymaniye'de ABD askerlerince gözaltına alınmasını protesto eden MHP'lilerin; Kanal D muhabiri Güray Ervin, bir korsan CD satıcısının; Bolu Detay gazetesinden Rujhat AvÅŸar, Ä°HA'dan Caner Güngör, kameramanı Eyüp KarakaÅŸ, Coca Cola ile Aygaz ÅŸirket çalışanlarınca dövüldüler.  İstanbul Kartal'da, Milliyet gazetesinden Ä°smail Polat, CHA ajansından Ercan Yıldız, Sabah gazetesinden Ayhan ÅžimÅŸek ve Yalçın Bel, Vatan gazetesinden Aziz Özen, AkÅŸam gazetesinden Sevgi Özdemir ile Hürriyet gazetesinden Cem Kerpiççiler hastane görevlilerinin saldırısına maruz kaldılar. Zaman gazetesi muhabiri Orhan Yıldırım, Erzurum Futbol Kulübü BaÅŸkanının saldırısına uÄŸradı.  RTÃœK'ün yayın durdurma, uyarı cezalarına da yer veren RSF, eski Genelkurmay BaÅŸkanı KıvrıkoÄŸlu'nun açtığı davadan RSF'ye tazminat ödemeye mahkum edilmesine de deÄŸindi.   RSF, müzik yayınından Gün TV-FM yöneticisi Cemal DoÄŸan'ın para cezasına mahkum edilmesi; Olay ve Can TV çalışanlarının Silopi'ye giriÅŸine izin verilmemesi; askeri bölgeye çeken BBC ekibinin Şırnak'tan uzaklaÅŸtırılması; Mersin Çınar gazetesinden Güler Yıldız'ın Nadire Mater'in Mehmedin Kitabı'nı köşesinde tanıttığı için mahkum olmasını; Fikret BaÅŸkaya'nın iki davadan yargılanmasını da raporunda iÅŸledi.  RSF, Genel Sekreteri Robert Ménard'ın Özkoray ile birlikte yargılanmasını ele aldığı raporunda, DoÄŸan Özgüden, Emin Karaca, Mehmet Emin Sert, Mehmet Nas, Mehmet Çolak, Hakan Duman, Celal BeÅŸiktepe, Kemal Aktan, Mustafa Kahya, Nazım Oktay BaÅŸer, Selami Çalışkan, Asım Yenihaber, Ali Çelik KasımoÄŸulları, Ruhat Mengi ve Sabri Ejder Öziç'in davalarına da yer verdi.  BÄ°A RAPORU "Medya Özgürlüğü ve Bağımsız Gazetecilik Ä°zleme Haber Ağı" (BÄ°A2) projesi, "3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü"nde ilk üç aylık Medya gözlem raporunu yayınladı.  9 sayfa olarak hazırlanan raporda özellikle RTÃœK'ün verdiÄŸi kapama cezalarının daha sonra yargı kararıyla etkisiz kaldığına ve kapatılan pek çok medya kuruluÅŸunun yeniden açıldığına dikkat çekildi.  Buna göre RTÃœK son 3 aylık dönemde ağırlığı ulusal televizyon kanalları ve radyolara olmak üzere, 21 program durdurma ve 39 uyarı cezası verirken; 19 program için de savunma istendi.  RTÃœK'ün medya kuruluÅŸlarına verdiÄŸi program durdurma cezalarının gerekçeleri ise genel olarak "Gençlerin ve çocukların geliÅŸimi, Toplumun milli manevi deÄŸerleri ve Türk aile yapısı, Tarafsızlık doÄŸruluk ve Milli Güvenlik ile ilgili düzenlemeler" olarak gösterildi.  Sözkonusu rapordaki baÅŸlıklar altında yer alan bazı durumlar ÅŸu ÅŸekilde:  " Diyarbakır'da güvenlik kuvvetlerinin saldırısına uÄŸrayan 5'i yerel 9 muhabir, Ä°stanbul'da gözaltında dövülen NTV muhabiri Hilmi HacaloÄŸlu, silahlı saldırıya uÄŸrayan futbol yorumcusu Ahmet Çakar ve ülkücü gruplar tarafından tehdit edilen Agos Gazetesi'ne yönelik soruÅŸturmalardan bir sonuç çıkmadı.   Özgür Radyo'ya verilen yayın durdurma kararı Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi'ne (AÄ°HM) taşındı. Türkiye AÄ°HM kararıyla Haluk Gerger'e 7 bin Euro ödeyecek. Tahliye olan gazeteci Sinan Kara'nın AÄ°HM'ne baÅŸvurusu ise reddedildi.   Vatan gazetesi yazarı Ruhat Mengi, Türk Ceza Kanun tasarısını eleÅŸtirmekten Prof. Dr. Sulhi Dönmezer'e 40 milyar tazminat ödeyecek. ATV programcısı SavaÅŸ Ay'a ve haber program müdürü Mehmet Akif KoÅŸkun'a 'adliyenin manevi ÅŸahsiyetini alenen tahkir ve tezyif etmek' iddiasıyla 1.5 yıldan 9 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açıldı.Â