Dünden bugüne REJANS
Güncelleme Tarihi:
Tam 76 yıldır…
Atatürk’ün İstanbul’daki buluşmalarına ev sahipliği yapmanın onurunu yaşadığı yıllarda…
Agahta Christie’leri, Muhsin Ertuğrul’ları, İbrahim Çallı’ları ağırladığı günlerde…
Kültür ve sanat dünyasının en renkli isimlerinin, en renkli sohbetleri yaptıkları buluşmalarda…
Rejans hep vardı. Aynı yerde…
Savaş yıllarında, konuklarına ekmek bile sunulamayan yoksunluk günlerinde…
Beyoğlu’nunitibarını yitirdiği, sinema – tiyatroların, mağazaların, restoranlarıngemiyi ilk terk ettiği, çil yavrusu gibi yeni gözde semtlere dağıldığıyıllarda…
1976’da, her şeyin bittiğini düşündüren o şanssız yangında…
Terör vb. korkuyla gece sokağa, özellikle Beyoğlu’na çıkılamadığı zamanlarda…
Rejans hep vardı. Aynı yerde…
Çünkü Rejans, sadece bir isim değildi.
Öyle olsaydı, herkesin Beyoğlu’nu terk ettiği dönemde, Nişantaşı, Etiler ya da Bağdat Caddesi’nde ismini sürdürürdü.
Rejans, bir simgeydi.
Bunedenle Enis Batur, “Rejans’ın yok olması ya da yer değiştirmesi, Galata Kulesi’nin yok olması ya da yer değiştirmesi kadar önemlidir, İstanbul için…” diye yazmıştı.
Bu nedenle Murat Belge, “Çok şükür, Rejans hâlâ yaşıyor” başlığını atmıştı bir yazısına…
Herşeyin büyük bir hızla değiştiği, tarihi ve kültürel değerlerimizin birbir yok olduğu günümüzde ne denli çok simgeyi koruyabilirsek o kadarbaşarmış sayarız kendimizi…
Rejans yaşamalı…
Hem de Beyoğlu’nun ve İstanbul’un bir simgesi olarak…
Yerinde!
Bu satırlar Rejans’ın internet sitesinde yer alan satırlar. Rejans otantik dokusu ve müdavimleriyle birlikte 1930'lardan günümüze Beyoğlu'nun tarihine de tanıklık etmek durumunda. Restoran yalnız Beyoğlu'nun değil, uzunca bir dönem Türk yaşam kültürüne ve İstanbul sosyetesine damgasını vuran Beyaz Rusların tarihine de damgasını vurdu.
Rejans'ın kurulduğu yıla ilişkin bilgiler biraz çelişkili. Her ne kadar Muhsin Ertuğrul’un Rejans'la ilgili anıları 1920'li yıllara değin uzanıyorsa da, değişik kaynaklar bunun bir bellek yanılması olduğunu doğruluyor. Ertuğrul’un bu anılarını Rejans'ın bulunduğu yerde daha önce açılan Turquoise lokantasında yaşadığını düşünüyoruz. (Muhsin Ertuğrul,1930'lar ve sonrasında da Rejans'ın müdavimlerinden olmayı sürdürmüştür.) Bir başka olasılık, Muhsin Ertuğrul'un Rejans'a ilişkin anılarının, şimdiki Rejans'a değil de, bir Fransız lokantası olarak1920'li yıllarda yine Beyoğlu'nda açılan "La Regence" ait olabileceğidir.
İlk Yıllarında Rejans Restoran
Araştırmacı Behzat Üsdiken, Toplumsal Tarih dergisinin 1994 Nisan tarihli sayısındaki "Eski Beyoğlu'nda restoran, birahane, bar, gazino ve meyhaneler" başlıklı yazısında "La Regence" üzerine şu bilgileri aktarıyor.
1920 yılının başlarında, şimdiki Rejans lokantasının bulunduğu yerde, "Trianon Palace" adı altında bir birahane ve lokanta açılmıştı. O dönem lokantasının bahçesi yoktu. Buna karşılık Musevilerin "Cheval Sion" adlı kulüpleri burada idi. Bu lokal, açıldıktan kısa bir süre sonra ve 1921 yılı içinde Mihail Mihailoviç tarafından devir alınıyor. Ama lokal kapalı kalıyor. Mihail Mihailoviç burayı dekore etmek için gerekli sermayeyi bulamıyor. Bu sırada 1922 yılının ortalarında, Grand Rue de Pera üzerinde ve Misk (Mis) sokağını geçtikten hemen sonra, Tophaneli Rıza'nın restoranını Fransız Berthet satın alıyor ve buraya Fransız havası veren lüks bir lokal açılıyor. Bu lokalin adı şöyleydi: Le Regence Cafe Restaurant Glacier. (Maison Française)
Rejans - Rus Lokantası
1931 yılında Mihail Mihailoviç'in ödeme güçlüğüne düşmesiyle, Galatasaray'da Levantenlerin Olivio Geçidi olarak adlandırdıkları mekân, Tevfik Manars, Veronika Protoppova ve Vera Çirik üçlüsü tarafından Rejans adıyla ve bir Rus lokantası olarak işletilmek üzere devralınır. Araştırmacı yazar Jak Deleon, ilk kuruluş yıllarındaki Rejans üzerine Remzi Kitabevinden çıkan "Beyoğlu'nda Beyaz Ruslar" adlı kitabında şu görüşlere yer verir.
Rejans, tıpkı Beyoğlu gibi "nev'i şahsına münhasır" bir efsanedir. Akşamüstü bir barda soluklanıp yemeği Rejans'ta yemeyen bir gazeteci var mıdır? Bırakın gazetecileri reklamcısından müteahhitlere, öğretim üyesinden bürokratına Rejansı tanımamış, o dev salonda eski bir kültürün tadına varmamış "ehli damak" bulmak mümkün mü? Artık olmayan piyanosu, eskilerin yerini almış genç garsonları, hanım yöneticileri ve Rejans'ın ünün, yeryüzünün her yöresinden duymuş olan turistleriyle ilginç bir ortamdır bu yaşlı lokanta. Özenli servisi ve değişik yemek dağarcığıyla ayrı bir çekiciliği vardır. Beyaz Rusların dükünden düşesine "istila" ettikleri Beyoğlu, Galata, Asmalımescit ve Aynalıçeşme coğrafyası içinde çok özel bir noktada durmaktadır. Savaş öncesi İstanbul'u aydınlatan bir "romantik" ışıldaktır Rejans: Bolşevik rejiminden canını (ama malını değil) kurtarıp postu Türkiye'ye atan, yakası bembeyaz, gömleği tertemiz, pantolonu ütülü "Grand Dük" eskilerinin şef garsonluk yaptığı bu lokantaya Atatürk'ün sık sık geldiği söylenir. Franz Von Papen, Alman sefiri iken bir kez uğramış, pek beğenip alışkanlık edinmiş Rejans'ta akşam yemeği yemeyi. Peki başka? İşte "renk cümbüşü" orada başlıyor. Casusların cirit attığı 1940'ların İstanbulunda Rejans'ın birçok romantik "espionage" filmine konu olabilecek buluşmalara sahne olduğu rivayet edilir.
Günümüzde Rejans
Rejans'ın 1940-50'lerde müşterileri daha çok yabancı konsolosluk mensupları, İstanbul'un kalburüstü kişileri, zengin azınlıklar, yüksek devlet memurları iken, 1960'lardan itibaren Rejans sanatçıların, yazarların, şairlerin, aydınların üniversite öğretim üyeleri ve öğrencilerinin devam ettikleri bir yer haline gelir. Bunda her dönem makul kalan fiyatlarının da payı vardır.
Bugünkü haline dönüşümünün temeli 1976 yılındaki yangındır. Fakat yangına rağmen, Rejans, aslına elden geldiğince sadık kalınarak günümüze değin varlığını sürdürmeyi başarmıştır.
Yangının sebep olduğu ağır tahribatın sonucunda kapatılan Rejans'ın yenileme çalışmaları sekiz-dokuz ay kadar sürmüş ve restaurant 1977 yılının Temmuz ayından itibaren yeniden İstanbullulara hizmet vermeye başlamıştır.