Denemenin 3 K prensibi Kafa Karıştıran Kazanır

FÜSUN AKATLI, yeni deneme kitabı Kültürsüzlüğümüzün Kışı'ndaki Edebiyat Sevgiyi Unuttu mu? adlı denemesinde; çoğumuzun eleştirdiği bir aydın kimliğini ironiyle süsleyerek tanıtıyor:‘‘Bir de yakın arkadaşımın '3 K prensibi' diye formüle ettiği bir entelektüel tavrı var: Onu da açayım bari size 'Kafa Karıştıran Kazanır'.’Akatlı'nın denemelerini okuyunca; kafa karıştırmadığını, aksine zihninizin berraklaştığını, kavramları yerli yerine oturttuğunuzu, edebiyatla hayatı bir arada düşünmeye başladığınızı fark edeceksiniz.Deneme türünün ustalarındandır Füsun Akatlı.Denemelerinde; sadece edebi ve felsefi spekülasyonları, kendi bilgisini, birikimini teşhir etmeyi amaçlamaz.Yaşama biçimiyle, dünyaya bakışla, onu algılayışla ilgili bir edebi sörftür onun yazdıkları. Ön yargılı değildir, ilk cümlesi bu kanaati uyandırır sizde. Düşünmenizi engelleyen, sizin görüşlerinize kapıları kapatan, pencereleri örten baskıcı bir yöntemi benimsememiştir. Beğenmediklerinde ödünsüz, beğendiklerinde sevecen tavrını hissettirir.Dil konusundaki titizliğinden, genç kuşağın geçmişe dönük bilgiyi edinmekteki üşengeçliğine kadar, bizim de tanık olup yakındığımız kültürel açmazlarımızı anlatır, anımsatır.O yazılar; bir öğretim üyesinin karanlık kutusundaki düş kırıklıklarının yazıya saçılışıdır.Denemenin o yumuşak dilinin kıvamını iyi tutturmuştur, alaycıdır yer yer, ama hırçın değildir.Konu alanı geniş, kişi endeksi zengindir.Yazı/yazar değerlendirmelerinde, Ahmet Hamdi Tanpınar'dan Haldun Taner'e, Nermi Uygur'dan Bilge Karasu'ya, Selim İleri'den Pakize Suda'ya kadar uzanan, komplekssiz, iyi bir edebiyatçının, büyük bir okur kitlesini kavrayan/kuşatan listesini bulursunuz.Acıyla, Sevgiyle, Kahramanca gibi, Yaz Geçti... Kış da Geçer gibi, Görecek Günler Var Daha gibi denemelerini okuduktan sonra; durup, denemenin tanımı, uzantıları üzerine düşünmeniz gerekir.Çünkü bazı denemelerinde, duyarlığın, şiirin, dozunda bir romantizmin birbirine yakıştığını gördüm.Kuşaklararası bilgi zincirinin halkalarının kopukluğunu okuyun:‘‘Yaşadığım acı deneyimden söz ettim, hiç abartmadan ve süslemeden özetleyeyim size: Tiyatrocu olmak isteyen ve bir üniversiteye başvuran on dört lise mezunu gençle, yetenek sınavından sonra mülákat yaptık. Tıpkı geçen yılki on beş - yirmi arkadaşları gibi onlar da, içler acısı bir cehalet denizinin içinde boğulmak üzereydiler. En fazla sayanı, üç Türk şairinin adını sayabildi. Orhan Veli, Názım Hikmet, Ümit Yaşar Oğuzcan bu aşılamaz barajı aşabilen, en 'popüler'(!) isimlerdi.’’Deneme, gerçekten bulunması gereken, hak ettiği edebi mertebede değildir. Akatlı, bir durum değerlendirmesi yapmış:‘‘Deneme hep romanın, öykünün, şiirin gerisinden gelir ya bir edebiyat türü olarak; - hiç olmazsa benim böyle bir kompleksim(!) var - okur daha az iltifat eder deneme kitaplarına, eleştirmenler suskunlukla karşılarlar, edebiyat ödüllerinin arasında yeri yoktur...’’Nedenini aramalı mı?Galiba; kesin, buyurucu tavırlara alışmış kolaycı okur, yazarla birlikte bir düşünce ve edebiyat yolculuğuna çıkmayı yorucu buluyor.Kültürsüzlüğümüzün Kışı'ndaki denemeler üç ana başlık altında toplanmış:Zarfsız Mektuplar, Tanıklıklar, Düşünceler.Tanıklıklar, bir konuyla, bir kişiyle, bir yaşama biçimiyle, bir edebiyat zevkiyle birlikte yoğrulmuş denemeler. Kendine özgü portre yazma tekniği denebilir mi? Belki...Tanıklıklar'da; Yıldız Kenter, Gülriz Sururi, Güzin-Abidin Dino, Saláh Birsel, Bilge Karasu, önemli adlar..Füsun Akatlı'nın yeni kitabı, yayın dünyasına kaliteli kitaplarla katılan Dünya Kitapları arasında çıktı.Deneme türünün lezzetini sürdürmek isterseniz, aynı dizide çıkan, Vedat Günyol'un Kendimce Denemeler'ini, Oktay Akbal'ın Kanatlı Sözler Uçar mı?'sını, Kemal Demirel'in Tanrı'nın Yedinci Günü'nü de okuyabilirsiniz.DOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİFahrenheit 451 Ray Bradbury İthakiBelki Varmış Belki Yokmuş Hazırlayan: Ayfer Tunç YKYBörklüce Bilge Umar İnkıláp Mavi Ufuklar Wilbur Smith Altın KitaplarSessiz Amerikalı Graham Greene Everest