CİKCİK TESTUS

İnsan evladı kuş misali...

Doğal Hayatı Koruma Derneği'nden aldığım bilgiye göre, Türkiye'de yedi kentte, Ankara, Antalya, Burdur, Çorum, İstanbul, Kırşehir ve Samsun'da 2 ve 3 ekimde dünya kuş gözlem günü kutlanacakmış... İzlemeye gelenler için teleskoplar kurulacak, dürbünler dağıtılacakmış... Dünyanın çeşitli yerlerinden yüzlerce kuş gözlemcisi Türkiye'nin kuş izlenebilecek noktalarına gelmekte...

Bu yedi kentten İstanbul'u örnek olarak ele alırsak... Göç yolu üzerindeki İstanbul Boğazı'nın doğal yapısı bir şişenin ağzı konumunda olduğu için, kutlamanın yapılacağı bildirilen Küçük Çamlıca Tepesi izleyicilere çok güzel bir gözlem noktası sunuyor... Her yıl sonbaharda ağustos ile ekim arasında kışı geçirmek için Afrika'ya ve ilkbaharda mart ile haziran arasında kuzeydeki üreme alanlarına göçen binlerce Arı Şahini, Kara Çaylak, Mısır Akbabası, Kızıl Akbaba, Kara Akbaba, Yılan Kartalı, Bozkır Delicesi, Büyük Orman Kartalı, Tavşancıl, Küçük Kartal, Kerkenez, Aladoğan ve Delice Doğan, İstanbul Boğazı'nı kullanmakta...

Bu günlerde değişik türlerden on binlerce yırtıcı kuşu bir arada görebileceğiniz aklınıza gelmeyebilir ama başınızı gökyüzüne kaldırırsanız doğa belgesellerinden tanıdığınız yırtıcı kuş türlerinden çoğunu görebilirsiniz... Deprem yorgunu ruhlarımızı bir nebze dahi olsa tamir etmek için özgür kuşlar gibi başımızı gökyüzüne kaldırmaya buyur ola bu kez de...

1 Kuşların göçü yaklaşık yüz günde tamamlanıyormuş... Konforlu taşıt araçlarında bile böylesine uzun bir yolculuğu göze alamayız çoğumuz, ama kuşlar göçüyor... Küçük kırlangıçlar, dev kartallar göçmek zorunda çünkü katalitik sobaları, Japon sobaları yok... Neyse ki kuşlar doğal bir avantajdan yararlanarak bu uzun yolculuğu olabildiğince kolaylaştıracak bir önseziyle termalleri takip ediyor... Termal ne peki?..

a. Yalova'da kaplıca

b. Dünyanın kuşbakışı görüntüsü

c. Güneş ışınlarının toprağı ve toprağın üzerindeki hava katmanlarını ısıtması sonucu hava, 'termal' diye adlandırılan sütunlar halinde yükselir. Vücutlarının büyüklüğü sebebiyle küçük ötücü kuşlar gibi yağ depolamayan yırtıcı kuşlar, geniş kanatlarının yardımıyla termallerden faydalanarak yükselir ve bir sonraki termale bir planör gibi süzülerek uçuşlarına devam eder...

d. Hiçbiri

2 Doğa bilimcisi Tansu Gürpınar'a göre, Türkiye'de 450'ye yakın kuş türü saptanmış... Bunların yüzde 96'sı göçmen kuşlardanmış... Yüzde 4'ü ise yerli kuş... Türk insanının da çoğunluğu kuşlarımız gibi göçmen... Kuşlar gibi biz de hep göçeriz, konarız.. Evimize kuş gibi 'konmak'tan, 'konut,' misafirimize, 'konuk...' demişiz... Aşağıdakilerin arasında yerli olmayan kuşu söyleyebilir misiniz?..

a. Kuzgun

b. Leylek

c. Keklik

d. Serçe

3 Depremden hiç zarar görmeyecek yaratıkların başında kuşlar geliyor... Büyük depremden sonra kuş satışlarında artış olmuş... Kuşların depremi önceden haber verdiğine inanılıyor... Tansu Gürpınar'a göre kuşların bacaklarındaki pullar evrim teorisine göre sürüngenlerden kalma ve halen üçüncü zaman sürüngenlerinden kalan korkuları var. Bu yüzden ufak bir sarsıntıda paniğe kapılıp havalanıyor... Gazetelere göre, halen satışı birden artmış olan 'deprem kuşları' hangileriymiş?..

a. Kanarya

b. Muhabbet kuşu

c. Kerkenez

d. Dikkuyruk

4 Darıca Hayvanat Bahçesi'nde depremin olduğu gece çığlıklar yükselmiş... Maymun, erken doğum yaparak yaşamını yitirmiş... Timsahlar iki gün hiç suya girmemiş... Bir tür kuşlar tüy dökmeye başlamış, hangi kuşmuş?..

a. Papağan

b. Penguen

c. Pelikan

d. Puhu kuşu

5 Fırat vadisinde kuş izleyicilerinin mekkesi sayılan Birecik kentinde yaşamış ve 1990'dan itibaren 'nesli tükenmiş' sayılan bir kuşumuz var... Yıllardır bazı politikacılara yakıştırılmış başlıca lakap olan bu kuşu hatırlayabilecek misiniz?..

a. Pterodaktil(Dinozor kuş)

b. Güvercin

c. Kelaynak

d. Karakarga

6 İnsan hep kuş olmak ister... Kuşlar gibi özgür olmayı özler... İnsana özgü en yüce değerler kuşlarla özdeşleştirilir... Aşk asi bir kuşa benzetilmiştir...

'Aşk öyle yaramaz bir kuş ki...

Uslandıramaz hiç kimse...

Boş yeredir onu çağırışılar...

O istemezse hiç gelmez...

...

Zannettin ki tuttun kuşu...

Kanat çırptı, uçtu elden...

Çok beklersin, beklemediğin bir gün gelir...

Dört döner etrafında...

Gelir gider tekrar gelir...

Asla sanma tuttun, kaçar...'

Bu dizeler, Bizet adlı bir Fransız müzisyeninin çok ünlü operasındaki habanerasından... Habanera çok kıvrak bir dans müziği... Peki, operayı bildiniz mi?..

a. Saraydan Kız Kaçırma

b. Figaro'nun Düğünü

c. Satılmış Nişanlı

d. Carmen

7 Yuvayı dişi kuş yapar diye bir deyiş var ama Tansu Gürpınar harika yuva yapan bir erkek kuşun varlığından söz etti... Manyas Kuş Cenneti'nde erkeğinin, söğüt dallarını ince ince örerek yuva yaptığı kuş hangisi?..

a. Kılibik kuşu

b. Ebabil

c. Kumru

d. Çulha

8 Bugün bazı Avrupa ülkelerinde leyleğin nesli tükenmiş, bazılarında ise sadece birkaç çift kalmış durumda... Leyleklerin yiyeceğin yetersiz olduğunu gördükten sonra yumurtlamaktan vazgeçtikleri ve ertesi yıl aynı bölgeye dönmedikleri gözlenmiş... Şair Ahmet Haşim, taaa 1921 yılında hacı leylekler için bir doğa ve hayvanları koruma başyapıtı sayılabilecek bir öykü yazmıştı...

Adı: 'Gurebahane-i Laklakan...' Ne demekti acep?..

a. Ölü Ozanlar Derneği

b. Yoksul Leylekler Bakımevi

c. Gureba Hastanesi

d. Hep laklakiyatla olmaz, leylekler için gerçekten bir şeyler yapmak gerek...

9 Kuşlar baş tacımızdır... Kuş köşkü nerededir?..

a. Kuşdili çayırında

b. Manyas Kuş Cenneti'nde

c. Çankaya'da

d. Türk mimarisinde bina cephelerinin üst bölümlerinde kuşlar barınsın diye...

10 Peki, kuşhane nedir?..

a. Prefabrik konut

b. Eskiden istihbarat merkezi

c. Kuş için minik kuş köşkü

d. Osmanlı mutfağında kapaklı derin bakır sahan

11 İstanbul'a özgü bir 'kuş döngüsü' var... Bazı İstanbullular Eminönü'ndeki Yeni Cami önüde kuşçulardan satın aldıkları Saka kuşuna benzeyen 'Florya' kuşunu 'azat buzat sen beni gözet,' diyerek azat ediyor... Gelin görün ki, öyle alıştırıldıkları için kuşlar hooop satıcının kafesine dönüyor... Ondan sonra tabii yeni bir müşteriye satılmak üzere... Bu devri daim ticaret döngüsüne ne ad veriliyormuş?..

a. Döner sermaye

b. Devri daim maişet motoru

c. Petalyacılık

d. Özellikte Adapazarı gibi sık sık depreme maruz kalan kentlerde gelişmiş olan, yap, sat, yıkılsın; yeniden yap, sat, yıkılsın... şeklinde, 'alüvyon üzerinde sekiz kat inşaat müteahhitliği...'

12'Ozan da benzer o bulutlar kralına,

Oklar, fırtınalarla sarmaş dolaş olan,

Düşmüş yeryüzüne yuhalar ortasında,

Çekeceği var onun dev kanatlarından...'

Dizeleriyle, şairi albatros kuşuna benzeten şair kimdi?..

a. Nazım Hikmet

b. Ece Ayhan

c. Can Yücel

d. Baudelaire

13Attila İlhan'ın aşağıdaki şiirinin adını kestirebilir misiniz?..

mıknatıslı bir anten gibi tek tek

gökyüzüne açılmış kirpiklerim

dilimde yanık yıldızların tadı

ayakta ne uyku ne durak

bütün bir gece deprem bekledim

olmadık saatleri yokladım

hiç biri yerinden kımıldamadı

deprem gecesini, dörde katladım

karanlıkta sustum büyük bekledim

ölüm bıçak gibi parlıyordu

a. Deprem kuşu

b. Gece kuşu

c. Baykuş

d. Deprem bekçisi

DÜZELTİ: Geçen haftanın testusun 8. Sorusunda Prof. Dr. Celal Şengör'den yapmış olduğum alıntıda, KAF'ı yani Kuzey Anadolu Fay'ını keşfetmiş ve 1948'de dünyaya ilan etmiş olan değerli bilim adamımız Prof. Dr. İhsan Ketin'in adı yanlışlıkla iki kez İlhan olarak geçmiştir... Özür dilerim.