Çakan: Alınmayan doÄŸalgaz için ödeme yapmadık

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Zeki Çakan, doÄŸalgaz alımında ''al ya da öde'' maddesi gereÄŸince BOTAÅž'ın geçen yıl içinde herhangi bir yükümlüğe girmediÄŸini vurgularken, ''ülkemizde ağır ekonomik krize raÄŸmen 2002'de de, bu yükümlülüğe girmesi beklenmemektedir'' dedi. Bakan Çakan, yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye'nin doÄŸalgaz alımında ''al ya da öde'' yükümlülüğüne iliÅŸkin bilgi verdi.  Halen, BOTAÅž'ın 2002 için almadığı doÄŸalgaza bir ödeme yapmasını gerektiren bir durumun söz konusu olmadığını ifade eden Bakan Çakan, kesinleÅŸmiÅŸ bir rakam bulunmadığını, ortaya atılan rakamların tamamen hayal ürünü olduÄŸunu kaydetti.  ''Al ya da öde'' yükümlülüğün sadece BOTAÅž'ın imzaladığı anlaÅŸmaya özgü olmadığını, dünyada uluslararası doÄŸalgaz anlaÅŸmalarında bu tür yükümlülüğün bulunduÄŸunu bildiren Bakan Çakan, şöyle devam etti:      ''Al ya da öde''yükümlülüğü, yani asgari alım taahhüdü, anlaÅŸmalarda yer alan asgari alım miktarının belirtilen süre içinde alınması, alınmadığı takdir deÄŸeri kalan kısmının bedelinin ödenmesi ÅŸeklinde özetlenebilir. (Al ya da öde) yükümlülüğü olan ülke, o yıl için alamadığı gazın parasını o yıl sonunda ödemekte, ertesi veya daha sonraki yıllarda parasını ödediÄŸi bu gazı ücretsiz olarak çekebilmektedir. Bir baÅŸka deÄŸiÅŸle, böyle bir durum ortaya çıktığında gelecek yıl alınacak gazın parası peÅŸin olarak ödenmektedir.''       TÃœRKÄ°YE, 1987'DE TANIÅžTI Türkiye'nin gündemine 1984 yılında giren ve bugün çeÅŸitli kaynaklardan artarak kullanıldığı doÄŸalgaz alımına ilk olarak 1987 yılında 25 yıl süreli anlaÅŸma ile Rusya'dan alınmaya baÅŸlandığını hatırlatan Bakan Çakan, yaz ve kış aylarındaki farklı çekiÅŸ miktarlarını dengelemek için, ayrıca sıvılaÅŸtırılmış doÄŸalgaz terminali yapımına baÅŸlandığını bildirdi.  DOÄžALGAZ ANLAÅžMALARI  Bu terminale sıvılaÅŸtırılmış doÄŸalgaz temini için 1988'de Cezayir ile anlaÅŸmanın imzalandığını ve 1994'de de teslimatın baÅŸlandığını kaydeden Bakan Çakan, Türkiye'nin yıllık büyüme oranları ve enerjiye ihtiyacı dikkate alınarak yapılan ileriye yönelik tahminler çerçevesinde, 1995'de Nijerya ve 1996 yılında da Ä°ran ile anlaÅŸmaların yapıldığını belirtti.  Uluslararası doÄŸalgaz anlaÅŸmalarının tarafların karşılıklı güven ve garantileriyle yapıldığını bildiren Bakan Çakan, doÄŸalgaz üretimi, nakli ve enerji dönüştürme aÅŸamasının büyük ölçekli yatırımlar gerektirdiÄŸini kaydetti.      Bakan Çakan, büyük ölçekli yatırımlar sonucu alıcı ve satıcı tarafların bazı garantiler vermek zorunda olduklarını ifade ederken, alıcının almayı taahhüt ettiÄŸi doÄŸalgazı almak, alamazsa parasını belirlenen koÅŸullar altında ödemek zorunda olduÄŸunu, satıcının ise vermekle yükümlü olduÄŸu gazı vermek, veremezse belirlenecek cezalar ile sorumlu olduÄŸunu anlattı.  Ä°RAN DOÄžALGAZI  Ä°ran doÄŸalgazı konusunda da bilgi veren Çakan, Ä°ran'dan doÄŸalgaz alımına iliÅŸkin anlaÅŸmanın 1996 yılında imzalandığını hatırlattı. Bakan Çakan, anlaÅŸma uyarınca 8 AÄŸustos 2001 tarihinde baÅŸlaması gereken doÄŸalgaz teslimatının, Ä°ran'ın kendi sorumluluÄŸundaki ölçüm istasyonunu zamanında tamamlayamamış olmasından dolayı baÅŸlanamadığını bildirdi. Teknik eksikliÄŸin giderilmesinin ardından, istasyonun 10 Aralık 2001'de devreye girdiÄŸini ve doÄŸalgaz alımına bu tarihten itibaren baÅŸlandığını belirten Bakan Çakan, '' Türkiye'nin almadığı doÄŸalgaz nedeniyle Ä°ran'a 500 milyon dolar veya benzeri rakamlarla ödeme yapması söz konusu deÄŸildir'' dedi. Bakan Çakan, devamla şöyle dedi: "Åžahsım ve diÄŸer yetkililerin, baÅŸta Ä°ran olmak üzere diÄŸer doÄŸalgaz ihracatçısı ülkeler ile görüşmeler yapıldığı ÅŸeklinde bilgiler de asılsızdır. Ancak ülkemizin çıkarları söz konusu olduÄŸunda, bu tür görüşmelerin yapılmasında eleÅŸtriye bahis herhangi bir yön olmamalıdır.''  81 Ä°LE DÖNÃœK TALEP ÇALIÅžMALARI Türkiye'nin doÄŸalgazdan daha fazla yararlanması için yapılan çalışmaların devam ettiÄŸini bildiren Bakan Çakan, BOTAÅž'ın 81 ilde doÄŸalgaza olan talebi ölçmek amacıyla, üniversiteler ile iÅŸbirliÄŸi yaptığını kaydetti.  DoÄŸalgaz talep tahminlerinin tüketime dönüşmesi için, on paket halinde ihalesine çıkılan dağıtım hatlarının kamulaÅŸtırma ve inÅŸaat çalışmalarına devam edildiÄŸini anlatan Bakan Çakan, BOTAÅž'ın 2005 yılına kadar 57 ile doÄŸalgaz götürmeyi hedeflediÄŸini bildirdi.  YERALTI DEPOLARI DoÄŸalgazı depolabilmek veya eksikliÄŸinde kullanabilmek için, yer altı depolarının oluÅŸturulması amacıyla Silivri ve Tuz Gölü'nde kapsamlı iki proje üzerinde çalışmalara devam edildiÄŸini de anlatan Bakan Çakan, ÅŸunları kaydetti: ''Bu projelerin tamamlanmasıyla, doÄŸalgazda meydana gelebilecek eksik ve fazlaları dengeleme mümkün olabilecek. Ancak gerek yer altı depoları devreye girene kadar, gerekse BOTAÅž al ya da öde yükümülülüğüne girmemek için, her türlü gayreti sarfedecektir ve böyle bir yükümlülüğe düşmemeye azami özeni gösterecektir.''  Â