Böcek böcek bir hayat

Adı Füsun. Soyadı Sipahiler. İşi böcekler. Gündüzü, gecesi, dünü, bugünü, yarını böcekler. Onun yaşamı, dünyası doğanın bu enteresan yaratıkları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilimleri Biyoloji ana bilim dalından Prof.Sipahiler halen ‘‘sevgili dostları’’nın izini sürmekte ve son zamanlardaki çalışmaları Akdeniz ülkelerinde yoğunlaşmakta.

TEMA Vakfı'nın unutulmaz bir gezisi sırasında rastgeldim Prof.Sipahiler'e. Doğu Karadeniz'in zümrüt sınır köyü Camili (ya da Maçahel) ve çevresine konuk olmuştuk. Türkiye'nin ve dünyanın ender mücevherlerinden Maçahel'in bitki ve hayvan zenginliğinin korunmasına dair çalışmalar yapan Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunlarını Araştırma Derneği ekibindendi. Karçal Dağları'ndan Görgit Yaylası'na, daha sonra da Maçahel'e yürüyüşümüzde keskin gözleri, dağları, ağaçları, çalıları sürekli tarıyordu. Öylesine heyecanlıydı ki başka hiçkimseyi ve hiçbir şeyi görmüyordu. Ter içinde kalıyor, bir sigara tellendiriyor ve asla yorulmuyordu. En az 10 kez o yemyeşil tepeleri aşmıştı.

Soluklanma molasında sohbet ediyoruz. ‘‘Türkiye'de pek bilinmez, pek rağbet görmez böcekler. İlk akla gelenler hamam böcekleri, sivrisinekler, kelebeklerdir. Halbuki yeryüzünde yaklaşık 1.5 milyon tür canlının 1 milyonu böcektir’’ diyor Prof.Sipahiler. Babası orman mühendisi. Doğayla haşır, neşir, mutlu çocukluğu, ormanları evi gibi sevmesini, benimsemesini getiriyor. Türkiye'nin pekçok yöresini görmüş, gezmiş, yaşamış.

1979'da başlıyor doktoraya. Uzmanlık alanı örbeşik böcekleri ya da bilimsel adıyla Richoptera. Niğde Aladağlar'da 3200 metreyi mesken tutmuş yörükler yakından tanıyor bu böcekleri. Kurtçuk dönemini su içinde geçiren ve bu dönemde kendisine küçük taşlardan bir evcik, bir beşik ördüğünden örbeşik böcekleri deniyor. Ergin dönemlerinde görünüşleri gece kelebeklerini andırır ve hayli seksidirler. Kelebeklerle akrabadır, ancak pekçok özelliğiyle ayrılır. Bunların en önemlisi temiz ve bol oksijenli dağ akarsularını tercih etmeleri. İyi uçucu olmadıklarından bulundukları bölgenin çok uzağına gidemezler ve bu özellikleriyle bilimsel anlamda önemli bilgilerin kaynağını oluştururlar.

Camili yöresindeki türlerin kesin sayısı bilinmiyor. Ancak geçen yıl yeni bir böcek türü keşfediliyor. Görgit yaylasında 2200m. yükseklikte farkedilen, diğerlerinin aksine sonbaharda ortaya çıkıp, soğuk ortamı yeğleyen tür, Prof.Sipahiler'in dikkatinden kaçmıyor ve literatüre Borçka kasabasının adıyla ‘‘Apataniana Borçka’’ olarak kaydediliyor.

Alman Alexander von Humboldt Vakfı'ndan burs alan, 1991 TÜBİTAK Teşvik Ödülü kazanan Prof.Sipahiler, bilimin, bilginin mutlaka halka ulaşması inancında. Mesleği sıradışı. Araziye çıkmak pek kolay değil. Ama O hiç şikayetçi değil. Sürüyor, sürecek bir ömürboyu böcek serüveni...