Beslenmemizi arkadaşımız belirliyor

Gazi Ãœniversitesi'nin (GÃœ) yaptığı biraraÅŸtırma, Türkiye'de, beslenmeyle ilgili bilgilerin edinilmesinde ilk sırayı, arkadaÅŸ çevresinin aldığını ortaya koydu. Aynı araÅŸtırmaya göre, gıda alışveriÅŸi yapanların yüzde 27'si, gıda ambalajı üzerindeki bilgileri hiç okumuyor, yüzde 33.7'si ara sıra okuyor.GÃœ Endüstriyel Sanatlar EÄŸitim Fakültesi Aile ve Tüketici Bilimleri EÄŸitim Bölümü Beslenme ve Besin Teknolojisi EÄŸitim Ana Bilim Dalı'nda görevli Yard. Doç. Dr. Samiye ErdoÄŸan ve AraÅŸtırma Görevlisi Dr.Semra Akar Åžahingöz, tüketicilerin alışveriÅŸleri sırasında besin etiketleri ile ilgili tutumları ve bu etiketlerde bulunması gereken bilgilerden haberdar olup olmadıklarını belirlemek üzere bir araÅŸtırma yaptı.      Ankara'da AltındaÄŸ, Keçiören ve Çankaya ilçelerine baÄŸlı semtlerdeki hipermarket ve süpermarketlerden, 2002 yılı Mart-Nisan-Mayıs aylarında alışveriÅŸ yapan 20 yaşından büyük, 252 kiÅŸiyi kapsayan araÅŸtırmanın sonuçları Türk Standartları Enstitüsü'nün Standard dergisinin Mart sayısında yayımlandı.  AraÅŸtırmanın sonuçlarına göre, araÅŸtırmaya katılanların yüzde 59.5'i, beslenme ile ilgili bilgileri arkadaÅŸ çevresinden ediniyor. Deneklere birden fazla seçenek iÅŸaretleme olanağı saÄŸlanan araÅŸtırmada, beslenme ile ilgili bilgilerin edinilmesinde ikinci sırayı yüzde 45.6 ile gazete, dergi ve tv aldı. Deneklerin yüzde 25'i bu tür bilgileri okuldan, yüzde 3'ü de halk eÄŸitim kurslarından aldığını belirtti.  Yazıda, Avrupa'da yapılan bir araÅŸtırmada, beslenme ile ilgili bilgilerin edinilmesinde arkadaÅŸ-akraba çevresinin payının yüzde 22, radyo-tv'nin payının yüzde 29, gazete ve dergilerin payının yüzde 26 olduÄŸunu ortaya koyduÄŸuna dikkat çekildi.       EĞİTÄ°M DURUMUNA GÖRE AMBALAJ OKUMA ALIÅžKANLIÄžI  Tüketicilerin eÄŸitim durumları ile ambalaj üzerindeki bilgileri ve besin etiketini okuma durumları konusundaki sorulara verilen yanıtlara göre, deneklerin yüzde 39.3'ü ambalaj üzerindeki bilgileri sürekli okuyor. Yüzde 27'si hiç okumuyor, yüzde 33.7'si ara sıra  okuyor. Lise mezunu deneklerin yüzde 15.9'u, üniversite mezunu deneklerin yüzde 15.5'i, orta okul mezunu deneklerin yüzde 4.8'i, ilk okul mezunu deneklerin de yüzde 3.2'si, alışveriÅŸ sırasında her zaman gıda ambalajlarını okuduÄŸunu, lise mezunu olanların yüzde 15.9'u ise ara sıra okuduÄŸunu söyledi.  Deneklerin yüzde 81.3'ü, piÅŸirilerek tüketilebilen gıdalarda  besinin piÅŸtikten sonraki besin deÄŸerine iliÅŸkin bilginin etikette yeralmasının yararlı olacağını belirtti.     SADECE SON KULLANMA TARÄ°HÄ°NE BAKILIYOR  Yine araÅŸtırmaya göre, gıda alışveriÅŸi sırasında, bireyler öncelikle ürünün son kullanma tarihine bakmak için ambalajı okuyor. Ambalaj okumada öncelik, yüzde 20.3 ile son kullanma tarihine, yüzde 17.1 ile besin deÄŸerini anlamaya, yüzde 14.7 ile TSE amblemi olup olmadığına, yüzde 10.6 ile üretim tarihine veriliyor. Gıdanın üretim izninin olup olmaması konusundaki öncelik ise yüzde 2.8 ile ağırlık olarak son sırada yer aldı.  AraÅŸtırmada, eÄŸitim düzeyi yükseldikçe, ''ürünün besin deÄŸerinin tüketiciler tarafından bilinmesinin önem taşıdığı'' görüşünün ağırlık kazandığına da dikkat çekildi. Ãœniversite mezunu deneklerin yüzde 20.2'si, lise mezunu deneklerin yüzde 19.8'i ürünün besin deÄŸerine iliÅŸkin bilginin etikette yer almasının önemli olduÄŸunu belirtirken, ilk ve orta okul mezunlarında bu oran yüzde 3-4 düzeyinde kaldı. Ambalajlar üzerindeki besin etiketlerinin okunması açısından da, ilk ve orta okul mezunlarının yüzde 3.6'sı, lise mezunlarının yüzde 5.6'sı, üniversite mezunlarının ise yüzde 7.5'i olmak üzere, deneklerin yüzde 16.7'sinin her zaman okuduÄŸu ortaya çıktı. Deneklerin yüzde 26.2'si besin etiketlerini hiç okumazken, yüzde 18.3'ü eve geldikten sonra, yüzde 37.7'si de ilk kez alırken okuduÄŸunu beyan etti.     ABD'deki ve Türkiye'deki besin etiketlerinden örnekler verilen araÅŸtırmada, Türkiye'de üretilen gıdaların besin etiketlerinin tüketicileri bilgilendirme anlamında oldukça yetersiz kaldığı da kaydedildi. Buna raÄŸmen, araÅŸtırmaya katılan deneklerin yüzde 85.3'ü, ambalaj üzerindeki bilgilerin yeterli olduÄŸunu düşünüyor. Sadece yüzde14.2'si, ambalajda yer alması gereken bütün bilgiler hakkında bilgi sahibi.  AraÅŸtırmaya göre, eÄŸitim düzeyi arttıkça, gıdaların besin deÄŸeri ve içerdikleri katkı maddeleri, bireyler açısından önem kazanıyor. EÄŸitim düzeyinin artışına paralel olarak, besin etiketlerini her zaman, ürünü ilk kez alırken ve eve geldikten sonra okuyanların oranının arttığı saptandı.  Yazıda, tüketicilerin bilinçli alışveriÅŸ yapması için, iÅŸletmecilerin tüketicilere besinle ilgili bilgileri doÄŸru ve  anlaşılır ÅŸekilde vermesinin önemine de iÅŸaret edildi.Â