At 'kasaplık hayvan' olmaktan kurtuldu

Ancak at, 2005 yılında bakanlık tarafından yayımlanan kırmızı et üretimine ilişkin hayvan kesim yerlerinin teknik şartlarına yönelik yönetmelikte halen kasaplık hayvan olarak sayılıyor. AB mevzuatında da at, kasaplık hayvan olarak yer alıyor.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Türk Gıda Kodeksi kapsamında 2000 yılında uygulamaya konulan Taze Et, Hazırlanmış Et ve Hazırlanmış Et Karışımları Tebliği'ni, Türk gıda mevzuatındaki değişiklikler ve AB'ye uyum amacıyla yenilemek üzere bir taslak hazırlayarak, Ağustos ayında sektörün görüşüne açmıştı. Kırmızı et ve kanatlı hayvan etleri için iki ayrı düzenleme yapılırken, ilgili kurum ve örgütlerin, görüşlerini 31 Eylül'e kadar bakanlığa iletmesi istenmişti.

Görüşe açılan “Taze Kırmızı Et ve Hazırlanmış Kırmızı Et Karışımları Tebliği” ile “Taze Kanatlı Eti ve Hazırlanmış Kanatlı Eti Karışımları Tebliği”, söz konusu etlerin, tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesi, hazırlanması ve işlenmesi ile ambalajlanma, muhafaza, depolama, taşıma ve pazarlamasını sağlamak üzere özelliklerini belirliyor.

DEVEKUŞUNU KAPSAMIYOR, ATI KAPSIYOR

“Taze Kırmızı Et ve Hazırlanmış Kırmızı Et Karışımları Tebliği” taslağında, tebliğin, taze kırmızı et ve hazırlanmış kırmızı et karışımları ile et ürünleri üretiminde kullanılacak olan kırmızı et ve hazırlanmış kırmızı et karışımlarını kapsadığı, mekanik olarak sıyrılmış etleri, devekuşu ve av hayvanı etlerini kapsamadığı belirtilmişti.

Tebliğin tanımlar bölümünde, kasaplık hayvan, “büyükbaş, küçükbaş hayvanlar ve diğer kasaplık hayvanlar” olarak tanımlanırken, sığır, manda ve deve “Büyükbaş”, koyun ve keçi “Küçükbaş”, domuz, at ve tavşan “Diğer kasaplık hayvanlar” olarak sıralanmıştı.

Ancak atın kasaplık hayvanlar arasında sayılmasına kamuoyunda büyük tepki gelince, bakanlık, taslağın “diğer kasaplık hayvanlar” bölümünden atı çıkardı. Domuz ve tavşan, “diğer kasaplık hayvanlar” olarak kaldı.

Kamuoyunda yapılan tartışmalarda, ilgili uzmanlar, hijyenik şartlarda elde edilen at etinin yenmesinde, İslam dini ve insan sağlığı açısından bir sakınca olmadığını dile getirirken, atın, savaşlarda ve taşımacılıkta yoğun olarak kullanıldığı dönemlerdeki ekonomik değeri nedeniyle, o dönemlerde atın kesilmesine olumlu bakılmadığını belirtmişlerdi. Diğer tüm gıdalarda olduğu gibi önemli olan unsurun etin hijyenik şartlarda üretilmesi olduğunu vurgulayan uzmanlar, halen Orta Asya'da at etinin ve sütünün tüketildiğini hatırlatıyorlar.

BAKANLIK AÇIKLAMASI: DÜZENLEME, DÜNYAYA ENTEGRE OLMAK AMAÇLI

Atın “kasaplık hayvan” olarak sayılmasına kamuoyundan gelen tepkiler üzerine bakanlık, Ağustos sonunda bir açıklama yaparak, dünyaya entegre olmak amacıyla yapılan düzenlemelerde, tüketicileri hangi hayvanın etini tükettiğini bilgilendirmeye yönelik hükümlerin de yer aldığını bildirmişti.

Açıklamada, bugün için hiç bir mezbahaya at kesimi için izin verilmediğini, bu nedenle at kesimi ve at eti satışı yapılmadığı belirtilirken, bundan sonra yapılsa bile ihracata yönelik at kesimi yapılabileceğini, Türkiye'de ise ancak özel yerlerde işlem gören at etinin, özel yerlerde satılabileceği kaydedilmişti.

Açıklamada, bakanlık tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete'nin 5 Ocak 2005 tarihli sayısında yayımlanan Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik'in “Tanımlar” bölümünde, kasaplık büyük baş hayvanların ”sığır, manda, at, devekuşu ve domuz”, küçükbaş hayvanların da ”koyun, keçi ve tavşan” olarak tanımlandığı hatırlatılmıştı.

Ayrıca yine bakanlık tarafından 2000 yılında yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Taze Et, Hazırlanmış Et ve Hazırlanmış Et Karışımları Tebliği'nde ise etin “sığır, manda, koyun, keçi gibi büyük ve küçük baş hayvanlar, tavuk, hindi, kaz, ördek, beç tavuğu gibi evcil kanatlı hayvanlar ile tavşan ve domuzdan elde edilen ve insan tüketimine uygun olan bütün parçalar” olarak tanımlandığı kaydedilmişti.

Açıklamada, söz konusu tebliğde, etiketlerde, tavşan, domuz veya at eti üzerinde, ürünün tavşan, domuz veya attan elde edildiğinin ifade edilmesinin zorunlu olduğu vurgulanırken, tüketiciyi bilgilendirmeye yönelik bu hükümler, görüşe açılan tebliğ taslaklarında da bulunuyor.

Bakanlık açıklamasına göre, et ve et üretim tesislerine ilişkin bu yıl yayımlanan yönetmelikte, ihracat onayı alacak işletmeler ile at, deve, devekuşu ve bugün için Türkiye'de etleri tüketilmeyen ancak daha sonra tüketilebilecek diğer kasaplık hayvanların kesileceği mezbaha ve kombinalarda gerekli ilave teknik, hijyenik ve sağlık şartlarının bakanlık tarafından düzenleneceği hükmü yer alıyor.

Aynı yönetmelikte, “domuzlar ve atların diğer türlerin kesildiği mezbaha ve kombinalarda kesilemeyeceği, bu hayvanlardan elde edilen etlerin diğer türlerin etleri ile birlikte soğutulamayacağı, parçalanamayacağı, mamul madde haline getirilemeyeceği, ambalajlanamayacağı, paketlenemeyeceği ve nakledilemeyeceği” hükmü bulunuyor.

Bakanlık açıklamasında, Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu'nun ”kanatlı eti ve hijyeni”, “kırmızı et ve hijyeni” ile ilgili 2 alt komisyonu, 2000 yılında çıkarılan Türk Gıda Kodeksi Taze Et, Hazırlanmış Et ve Hazırlanmış Et Karışımları Tebliği”ni yenilemek üzere çalışma yaptığı belirtilirken, çalışmalarda, kasaplık hayvan türlerine ait etlerin kapsamı ile ilgili bir değişikliğe gidilmezken, devekuşu ve av etleri konusunda, diğer kırmızı etlere göre farklılık göstermesi nedeniyle, AB'ye paralel olarak ayrı bir düzenleme yapılmasının kararlaştırıldığı kaydedilmişti.

Açıklamada, ilgili yönetmelik ve tebliğlerin, dünya devleti olmanın yanında, dünyayla entegre olmanın gerekleri düşünülerek hazırlandığı vurgulanırken, at ve domuz etlerinin hiç bir şekilde diğer türlerin etleri ile aynı yerde bulunmasına izin verilmeyeceği belirtilmişti.

Buna göre at, kırmızı et üretim tesisleri ile ilgili yönetmelikte kasaplık olarak sayılırken, çıkarılacak tebliğ ile kasaplık hayvan olmaktan kısmen kurtarılmış olacak.