Askeri darbenin ilk ve tek fotoğrafı
Güncelleme Tarihi:
Murat Bardakçı
Oluşturulma Tarihi: Mart 06, 2005 01:39
Türkiye ilk askeri darbeyle bundan 129 yıl önce, 1876’nın 30 Mayıs’ında tanışmış, darbeciler Sultan Abdüláziz’i tahtından indirmiş ve dört gün sonra öldürmüşlerdi. Abdüláziz’i darbeden hemen sonra darbecilere yakın kişilerin laubali hareketleri arasında gösteren bu fotoğraf, geçtiğimiz hafta önsözünü Ömer Koç’un yazdığı ve Aygaz’ın yayınladığı ‘Hátıra-i Uhuvvet’ isimli albümde yayınlandı.
Abdüláziz’in resmi ve 85 yıl sonra onunla aynı akıbeti paylaşan Başbakan Adnan Menderes’in 1961’deki idamından hemen önce çekilen fotoğrafı, doğu dünyasında hükmünü binlerce yıldan buyana sürdüren ‘Veyl mağluba!’ kuralının hiç değişmez kanıtıdır.
TÜRKİYE, askeri darbe kavramıyla bundan 129 yıl önce, 1876’nın 30 Mayıs’ında tanışmış; Hüseyin Avni, Midhat ve Kayserili Ahmed Paşa’dan oluşan bir cunta, zamanın hükümdarı Sultan Abdüláziz’i tahtından indirmişler ve devrik padişah dört gün sonra öldürülmüştü.
Devrik padişah, 30 Mayıs geceyarısı, üzerindeki gecelik entarisini bile çıkartmasına fırsat bırakılmadan Dolmabahçe Sarayı’ndan apar topar Topkapı’ya götürülüp yine bir ihtilalde can veren Üçüncü Selim’in dairesine kapatılmış, iki gün sonra Beşiktaş’taki Çırağan Sarayı’na nakledilmiş ama 4 Haziran sabahı, Feriye’deki odasında her iki bileğinin damarları kesilmiş vaziyette bulunmuş ve intihar ettiği açıklanmıştı.
MAHKEME: ÖLDÜRÜLDÜ
Olayla ilgili olarak birkaç sene sonra açılan davaya bakan özel mahkeme, Sutan Abdüláziz’in öldürüldüğüne hükmetmiş ve sorumlulara cezalar yağdırmıştı.
Sultan Abdüláziz’in tahtından indirilmesinden sonra Topkapı yahut Feriye Sarayı’nda geçmişteki şaşaalı günlerini yádedip akıbetini düşündüğü kederli bir ánında odasına birdenbire üç kişi girecekti. Gelenler o devrin meşhur fotoğrafçısı ve yeni hükümdar Beşinci Murad ile aynı Mason locasından olan Vasilaki Kargopulo, Mabeyinci yani saray protokolcusu Şefik Bey’in oğlu Mustafa Bey ile Abdüláziz’in birkaç gün öncesine kadar yakın adamlarından olan Salih Beyler idi.
PADİŞAHIN HÜZÜNLÜ ANI
Kargopulo’nun elinde, o devirde kullanılan sehpalı bir fotoğraf makinesi vardı. Mustafa ve Salih Beyler sandalyede oturmakta olan sábık hükümdarın iki yanına geçip son derece laubali şekilde poz verdiler. Biri dirseğini, diğeri de kolunu hükümdarın omuzlarına dayadığı anda Vasilaki Efendi makinesini çalıştırdı ve karşısındaki utanç verici manzarayı cam negatife aksettirdi. Objektifin karşısında geçirdiği o birkaç saniye, Sultan Abdüláziz’in hayatının en hüzünlü ánı olmalıydı.
İLK VE TEK FOTOĞRAF
1876’nın 31 Mayıs’ı ile 3 Haziran’ı arasındaki bir günde çekilmiş olan bu fotoğraf, Türkiye’de yaşanan ilk askeri darbenin eldeki tek fotoğrafı olacak ve aradan geçen 129 sene boyunca karanlıkta kalacaktı.
Yaşadığımız ilk askeri darbeyi, iktidarın yeni sahiplerinin şımarıklıklarını ve elemler içerisindeki devrik bir hükümdarın maruz kaldığı saygısızlıktan dolayı gözlerinden ateşler saçan çaresiz bakışını her yönüyle aksettiren bu fotoğraf, Bahattin Tuncay’ın hazırladığı, önsözünü Ömer Koç’un kaleme aldığı ve Aygaz’ın bu hafta hafta yayınladığı ‘Hátıra-i Uhuvvet’ isimli albümde yeralıyor.
Aynı kader
Burada, Abdüláziz’in sözkonusu resmiyle hadiseden 85 yıl sonra hükümdarın akıbetinin benzerini yaşayan Başbakan Adnan Menderes’in 1961’deki idamından hemen önce Yassıada'da çekilen bir fotoğrafını birarada görüyorsunuz. Bu fotoğraflar, doğu dünyasında hükmünü binlerce yıldan buyana sürdüren ‘Veyl mağluba!’ kuralının hiç değişmez kanıtıdır.
TÜRKİYE, askeri darbe kavramıyla bundan 129 yıl önce, 1876’nın 30 Mayıs’ında tanışmış; Hüseyin Avni, Midhat ve Kayserili Ahmed Paşa’dan oluşan bir cunta, zamanın hükümdarı Sultan Abdüláziz’i tahtından indirmişler ve devrik padişah dört gün sonra öldürülmüştü.
Devrik padişah, 30 Mayıs geceyarısı, üzerindeki gecelik entarisini bile çıkartmasına fırsat bırakılmadan Dolmabahçe Sarayı’ndan apar topar Topkapı’ya götürülüp yine bir ihtilalde can veren Üçüncü Selim’in dairesine kapatılmış, iki gün sonra Beşiktaş’taki Çırağan Sarayı’na nakledilmiş ama 4 Haziran sabahı, Feriye’deki odasında her iki bileğinin damarları kesilmiş vaziyette bulunmuş ve intihar ettiği açıklanmıştı.
MAHKEME: ÖLDÜRÜLDÜ
Olayla ilgili olarak birkaç sene sonra açılan davaya bakan özel mahkeme, Sutan Abdüláziz’in öldürüldüğüne hükmetmiş ve sorumlulara cezalar yağdırmıştı.
Sultan Abdüláziz’in tahtından indirilmesinden sonra Topkapı yahut Feriye Sarayı’nda geçmişteki şaşaalı günlerini yádedip akıbetini düşündüğü kederli bir ánında odasına birdenbire üç kişi girecekti. Gelenler o devrin meşhur fotoğrafçısı ve yeni hükümdar Beşinci Murad ile aynı Mason locasından olan Vasilaki Kargopulo, Mabeyinci yani saray protokolcusu Şefik Bey’in oğlu Mustafa Bey ile Abdüláziz’in birkaç gün öncesine kadar yakın adamlarından olan Salih Beyler idi.
PADİŞAHIN HÜZÜNLÜ ANI
Kargopulo’nun elinde, o devirde kullanılan sehpalı bir fotoğraf makinesi vardı. Mustafa ve Salih Beyler sandalyede oturmakta olan sábık hükümdarın iki yanına geçip son derece laubali şekilde poz verdiler. Biri dirseğini, diğeri de kolunu hükümdarın omuzlarına dayadığı anda Vasilaki Efendi makinesini çalıştırdı ve karşısındaki utanç verici manzarayı cam negatife aksettirdi. Objektifin karşısında geçirdiği o birkaç saniye, Sultan Abdüláziz’in hayatının en hüzünlü ánı olmalıydı.
İLK VE TEK FOTOĞRAF
1876’nın 31 Mayıs’ı ile 3 Haziran’ı arasındaki bir günde çekilmiş olan bu fotoğraf, Türkiye’de yaşanan ilk askeri darbenin eldeki tek fotoğrafı olacak ve aradan geçen 129 sene boyunca karanlıkta kalacaktı.
Yaşadığımız ilk askeri darbeyi, iktidarın yeni sahiplerinin şımarıklıklarını ve elemler içerisindeki devrik bir hükümdarın maruz kaldığı saygısızlıktan dolayı gözlerinden ateşler saçan çaresiz bakışını her yönüyle aksettiren bu fotoğraf, Bahattin Tuncay’ın hazırladığı, önsözünü Ömer Koç’un kaleme aldığı ve Aygaz’ın bu hafta hafta yayınladığı ‘Hátıra-i Uhuvvet’ isimli albümde yeralıyor.
Aynı kader
Burada, Abdüláziz’in sözkonusu resmiyle hadiseden 85 yıl sonra hükümdarın akıbetinin benzerini yaşayan Başbakan Adnan Menderes’in 1961’deki idamından hemen önce Yassıada'da çekilen bir fotoğrafını birarada görüyorsunuz. Bu fotoğraflar, doğu dünyasında hükmünü binlerce yıldan buyana sürdüren ‘Veyl mağluba!’ kuralının hiç değişmez kanıtıdır.