Arap kızının suyu ısındı

Koyunlar sürtüşürse... İnekler kulak kaşırsa... Baykuş öterse... Tavus bağırırsa... Ördek vaklarsa... Kurbağa vıraklarsa... Kargalar gaklarsa... Horoz gece öterse... Yağmur yakındır demekti... Ay etrafında halka oluşursa... Gökkuşağı sabahleyin belirirse... Sis denizden gelirse... Bulutlar kararırsa... Sabah gök gürlerse... Yağmur geliyor demekti... Sandalyeler gıcırdarsa... Kadınların bukleleri sarkarsa, yine yağmur var demekti... Meteorolog şemsiyesini evde unutursa... Ahali pikniğe

hazırlanırsa... Halk yağmur duasına çıkarsa... Yağmur yağacak denirdi pek yakın zamana kadar...

Şimdi mevsimler mi değişti, nedir ağustos ayında bu sel felaketleri... Neden sellere kapıldı göçtü umutlarımız? Çatılarımız, pencerelerimiz?.. Çocukluğumuzun yağmur tekerlemesindeki ‘‘Arap kızının baktığı camlara'' ne oldu?.. Çisil, çisil, şarıl şarıl yağmur dinmek bilmiyor... Arap kızının suyu mu ısındı nedir?.. Yeni yağmur testusuna buyur ola bu kez de...

1Şu yağmurların artış nedenini anlamaya çalışalım bakalım. Kışın yediğiniz domateslerin, patlıcanların veya sevgiliye götürdüğünüz nadide çiçeklerin seralarda yetiştirildiğini biliyorsunuz. Pekâlâ biz insanların da serada yaşadığımızı biliyor musunuz? Son yıllarda atmosferin ‘‘sera etkisi''nden söz ediliyor... Ne ola ki acep?

a. Atmosferin içinden hızla geçip giden bir uzay gemisinin açık penceresinden etrafa ‘‘Que sera sera'' (n'olacaksa o olacak) adlı şarkının yayılması.

b. Dünyanın camekânla çevrili olması.

c. Cam kısmı nasıl güneşin ısısını seranın içinde tutuyorsa, atmosferin de aynı şekilde güneş ışınını dünya yüzeyine yakın bir yerde tutması ve bu şekilde dünyanın ılık kalması.

d. Atmosferin Sarah (Sera okunur) ile Musa üzerinde yaptığı romantik etki.

2 Pekâlâ, bu ‘‘sera etkisi'' olmasa ne olacaktı?

a. Güneş ısısı dünyada tutulmayıp uzayda kaybolup gidecekti.

b. Dünyanın ısı derecesi bugünkü gibi +15 C değil, -18 C olacaktı.

c. Dünya tıpkı ay gibi canlılığın oluşamayacağı kadar soğuk olacaktı.

d. Sarah'ın (Sera okunuyor) çocuğu olmayacaktı.

3 Güneş ısısını yakalayan meğer atmosfer içindeki bazı gazlarmış. Bunların en tanıdık olanı su buharı. Bu gazların bazıları doğal olarak atmosferde oluşuyor. Bazıları ise insan faaliyetine bağlı olarak... Bunlardan karbondioksit hava ısısının muhafazasında başlıca rolü oynuyor. Bu gaz doğal olarak oluşuyor, bitkiler ve hayvanlar atmosfere karbondioksit salıyor, ama insanlar yüzünden karbondioksit gittikçe artıyor. Hangi insan faaliyetiyle acep?

a. Ormanları kesip yakarak, yani dünyayı ormansızlaştırmakla...

b. Fosil yakıtlarını yani petrol, kömür ve doğalgaz yakarak

c. Toplumdaki fosil kafalılar yüzünden...

d. Hepsi.

4 Metan da güneş ısısını yakalayan ve doğal olarak oluşan bir gaz... İnsan marifetiyle artıyormuş, nasıl?

a. Çöp yığınlarından yükselerek

b. Şu yine fosillerden oluşmuş petrolden

c. Hava atmakla

d. Hepsi.

5 Nitrik oksit de doğal olarak oluşan bir madde... Onu da biz artırıyormuşuz, nasıl?

a. Kimyasal gübrelerle

b. Şu fosillerin yaptığı işe bakın, yine fosil yakıtlarıyla

c. Doğal dengeyi hiçe saymış olan bazı kişilerin hortladıktan sonra da çıkarttığı terbiyesiz geyirtilerle

d. Hepsi

6 Bir de doğal olarak bulunmayan yalnızca insan marifetiyle atmosfere yayılan bir gaz var... Hani şu klimalarda kullanılan ve hava spreyleri, temizleyici ve köpük yapıcı malzemelerde kullanılan, ozon deliğine neden olduğu söylenen gaz... Adını kestirebilecek misiniz?

a. Chanel 5

b. Osuragaz

c. Alenendelengaz

d. Kloroflüoro karbonlar

7 Yüzyıllarca, bin yıllarca dünya atmosferi değişmemiş... Ama insanların, ekosistemleri bozucu faaliyeti bu çağda artmış ve atmosfer hızla değişmekte... Eğer böyle giderse, 2050 yılında karbon dioksit, doğal miktarının iki katına ulaşacakmış. Peki, yağdıracaksan yağdır şu yağmuru, demiyorsunuzdur inşallah. Şimdiye değin anlattıklarımdan siz çıkarsayın bakalım. Gazlar insan marifetiyle artınca ne oluyor?

a. Dünya hafifleyip uçmaya başlıyor.

b. Siyasi üfürmeler artıyor.

c. Dünyada sabırlı aşkın yerini siber seks alıyor.

d. Global, yani küresel ısınma denen olgu meydana geliyor.

8 Pekâlâ, ısınmanın sonucunda ne oluyor ve neler olabilir?

a. Dağ tepelerindeki karlar ve buzullar eridiğinden, okyanusların seviyesi yükseliyor. Ne kadar yakında bilinmiyor, bazı adalar ve kıyı şeritleri yok olacakmış. Tabii bu iş daha da uzarsa, dünyanın tümünün sular altında kalması da mümkün.

b. Bazı bölgeler daha kuraklaşıyor, diğerleri daha çok yağmur alıyor... Sel felaketleri artıyor.

c. Belediyecilere gökten kıyak yağıyor, altyapısı olmayan gecekondu bölgeleri kendiliğinden ortadan kalkmış oluyor.

d. Yeni ısıya uyamayan bazı hayvan ve bitki türleri yok olacak.

9 ABD Başkan Yardımcısı Al Gore'a göre, insanlığın karşılaştığı en tehlikeli çevresel sorun olan bu global ısınma, sonuçları açısından neye benziyormuş?

a. Nükleer savaşa

b. Veba salgınına

c. Kıyamete

d. Kesintili eğitime

10 ‘‘Yağmur yağdı, kaç kaç,

(...) aç, aç...

Yağıyor seller

Kıvranıyor beller

Ha babam, de babam,

çatlasın eller!..''

Ünlü kantocu Şamran Hanım'ın ‘‘Yağmur'' kantosunda parantez içinde boş bıraktığım eksik sözcüğü bulabilir misiniz?

a. Örtülü ödeneği

b. Siyasi dosyaları

c. Şemsiyeni

o. Münasip yerini.

11 Yağmurları durdurmak için özel dualar, büyüler veya yağmur durdurucular pek yok. Bundan sonra çıkar belki. Ama yağdırmak için var... Dualara ya da büyülere başvurarak yağmur yağdırdığına inanılan kişilere ‘‘yağmurcu'' deniyor. Köy köy dolaşarak ya da çağırıldıkları yere giderek yağmur yağdıran bu kişileri konu alan Rainmaker adlı ünlü bir tiyatro eseri var. Yazarını anımsayabilecek misiniz?

a. Yağmur Şoray Ünal

b. Richard Nash

c. Bulutsuzluk Özlemi

d. Sir Thunderbolt Whitecloud (Yıldırım Akbulut)

12 Türklerde şamanizmden kaldığı M.Fuat Köprülü ve Abdülkadir İnan adlı tarihçilerimiz tarafından belirtilen yaygın bir inanca göre, öyle sihirli bir taş varmış ki, bununla istendiği zaman yağmur yağdırılabilirmiş. Beyaz, ağır, kırmızı benekli bu taşa ne denirmiş?

a. Yağmur taşı

b. Yalçıntaş

c. Karataş

d. Yada taşı.

13Gene Abdülkadir İnan'a göre, Anadolu'nun bazı bölgelerinde ‘‘yağmur duası'' ile ilgili gelenekler arasında aşağıdakilerden hangisi yokmuş?

a. İmamı yakalayıp suya atmak

b. Kırkbir parça taşa dua okuyup suya atmak

c. Çocuklara pabuçlarını ters giydirmek

d. Birbirlerinin üzerine su serpmek.

14 Gelelim en yağmurlu soruya... Guiness Rekorlar Kitabı'na göre, yılda 11.770 mm. yağmur alan dünyanın en ıslak noktası neresiymiş?

a. Eyüp Sultan Camii çevresi

b. Tuz Gölü çevresi

c. Trabzon'da Of

d. Kolombiya'da Tutunendo

15 Yağmurlu filmleri hatırlıyoruz. İşte Copolla'nın ‘‘Yağmur İnsanları'' ve işte Dustin Hoffman ve Tom Cruise'un oynadıkları ‘‘Yağmur Adam.'' 1969 yapımı ‘‘Yağmurla Gelen Adam'' filmini kim unutabilir? Peki ya filmdeki sert erkeği?

a. Osman Yağmurdereli

b. Humphrey Bogart

c. Ayhan Işık

d. Charles Bronson

1) c, 2) a,b,c 3) d, 4) a,b, 5) a,b, 6) d, 7) d, 8) a,b,d

9) a, 10) c, 11) b, 12) a,d, 13) a (Bizde yok ama Ural dağlarının doğusundaki Başkurtlar'da varmış)

14) d, 15) d