AÄ°HM: RP'nin hedefleri demokratik deÄŸil

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 3. Dairesi, Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan Refah Partisi'nin yaptığı başvuruyla ilgili kararını verdi. Mahkeme,  kapatılma kararının Avrupa Uluslararası Sözleşmelere ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı olmadığını açıkladı.

7 kişiden oluşan AİHM 3. Dairesi'nin 4 üyesi Refah Partisi'nin kapatılma kararını haklı bulduğunu bildirdi ve oy çokluğuyla RP'nin başvurusu reddedildi.

Mahkeme tarafından yapılan açıklamada, parti kapatma davasıyla ilgili olarak RP yöneticilerinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 11. maddesinin ihlal edildiği yolundaki iddiasının reddedildiği bildirildi.Ayrıca RP'nin iktidarda iken halkı kışkırtıcı ve şiddete teşvik eden faaliyetlerde bulunduğu belirtildi.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin parti kapatmayla ilgili 11. maddesine ilişkin başvuruyu reddeden mahkeme, RP yöneticilerinin yine Türkiye aleyhinde yaptığı diğer şikayet başvurularını incelemeye alınmasına gerek görmedi. AİHS’nin 11. maddesi, örgütlenme hakkını içeriyor.

RP ÅžERÄ°ATTAN SOYUTLANAMAZ

LAİKLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLDİ

Prof. Dr. Aslan Gündüz Marmara Üniversitesi Devletler Hukuku Ana Bilim Dalı Başkanı AİHM'in kararı Anayasa Mahkemesi'nin kararına dayanıyor. Anayasa Mahkemesi'nin kararı sözleşme ile uyumlu bulundu. Daha önceden AİHM zaten YAŞ davaları ile yani ordudan atılmalarla ilgili davalar nedeniyle bu konuda tecrübeliydi o noktada taktir hakkını bu yönde kullandı AİHM laikliğin Türkiye açısından önemini biliyordu. AİHM bu kararı ile RP'nin tehlike teşkil ettiğini kabul etmiş durumda. Daha önce parti kapatmalar ile ilgili olarak üç dava vardı. Ve üçü de aleyhimizde sonuçlanmıştı. Ancak AİHM bu davayı parti kapatma, örgütlenme özgürlüğünün kısıtlınması olarak ele almadı ve laiklik açısından değerlendirdi.

Parti yöneticilerinin ÅŸiddeti çaÄŸrıştıran söylemlerini de dikkate alan mahkeme, partinin hedeflerinin demokratik kurallara aykırı olduÄŸunu kaydetti. Kararda, Refah Partisi'nin Ä°slami kurallara yönelik eylemleri yüzünden Åžeriat'tan soyutlanmasının mümkün olmadığı görüşü dile getirildi.Â

Kapatılan Refah Partisi'nin sivil barışı ve demokratik rejimi riskli hale getirdiği görüşüne de gerekçeli kararda yer verildi. 

Açıklamada, kapatılan Refah Partisi'nin başta eski genel başkanı Necmettin Erbakan olmak üzere yetkililerine yönelik yaptırımların, ''demokratik toplumun korunması için vazgeçilmez bir sosyal ihtiyaç olarak değerlendirilebileceği'' görüşü dile getirildi.

Kararda ayrıca Refah Partisi yöneticilerinin, ''laiklik ilkesine farklı bir içerik kazandırma bahanesiyle inanç ayrımcılığı temelinde çok hukuklu bir sistem ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) temel değerlerine açıkça aykırı olan bir Şeriat devleti kurma isteklerini ilan ettiklerini ve iktidara gelmek ve iktidarda kalmak için güce başvuracakları yönünde bir şüpheye meydan verdikleri'' belirtildi. Mahkeme kararında özetle şöyle denildi:

"Çoğulculuk demokrasinin ayrılmaz bir parçası olsa dahi, ilgili devlet, AİHS ile uyuşmayan, ülkede iç barış ve demokratik rejimi tehlikeye atacak siyasi bir hedefin gerçekleşmesini, eylemler somut hale dönüşmeden engelleyebilir.''

HEYETTE TÜRK YARGIÇ DA VARDI

AÄ°HM'nin 3. Dairesi tarafından görülen davada, Mahkeme Heyeti BaÅŸkanlığını Fransız Yargıc Jean Paul Costa yaptı. Türk yargıç Rıza Türmen'in de yer aldığı Mahkeme Heyeti'nde karara imza atan diÄŸer yargıçlar ise ÅŸunlar:Â

Arnavutluk'tan Kristaq Traja, Norveç'ten Hanne Sophie, Ä°ngiltere'den Nicolas Bratza, Avusturya'dan Willi Fuhrmann, Rum Kesimi'nden Loukis Loucaides. Â

TEMYÄ°Z HAKKI VAR

Refah Partisi'nin bu karara itiraz ederek temyiz etme hakkı var. Üç ay içinde yapılması gereken itiraz AİHM'in 5 kişiden oluşan Alt Kurulu tarafından kabul edilirse temyize gidecek Dava temyize giderse 17 kişiden oluşan üst kurulda görüşülecek.

SİYASETE DÖNÜŞ HESABI TUTMADI

RP'nin Fransız avukatı Laurent Hinckel kararı eleştirdi

Refah Partisi'nin (RP) Fransız avukatı Laurent Hinckel, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin bugün açıkladığı kararı eleştirdi. Hinckel, AİHM'nin bu kararı verirken, ''Türkiye'de demokrasinin işlemediğini görmezlikten geldiğini'' ileri sürdü. Fransız avukat, Türkiye'de gerçek bir muhalefetin olmamasının demokrasinin eksikliğinin en önemli göstergesi olduğunu öne sürdü. Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) tam üyeliğinin zor olacağını iddia eden Hinckel, mahkemenin, Hıristiyan demokrat partilerin Batılı sistemlerde kendilerine nasıl yer edindiğini görmemezlikten geldiğini söyledi. RP'nin halkın oylarıyla iktidara geldiğini kaydeden Fransız avukat, parti yöneticilerinin yıllar önce yaptıkları konuşmaların parti kapatılmasıyla ilgili davada gerekçe gösterilmesinin adil olmadığını da iddia etti.

AİHM, RP'nin kapatılma kararını haksız bulsaydı, Necmettin Erbakan siyasi yasağının kalkması için Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilecek ve yeniden meydanlara inebilecekti.

Anayasa Mahkemesi'nin Erbakan için getirdiği siyaset yasağı 2003 yılına kadar devam ediyor. Ancak AİHM, kapatma kararını Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni (AİHS) aykırı bulsaydı Türkiye buna uymak zorunda kalacaktı. Çünkü AİHS'nin 46. maddesine göre akit devletler divanın vereceği kararı yerine getirmeyi taahhüt ediyor. Bu madde Türkiye açısından da bağlayıcı.

Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan Refah Partisi yöneticileri Necmettin Erbakan, Åževket Kazan ve Ahmet Tekdal, 1998 yılında AÄ°HM'ye yaptıkları ÅŸikayet baÅŸvurusunda, Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi'nin 11 ayrı maddesinin Türkiye tarafından ihlal edildiÄŸini ileri sürmüşlerdi.Â

AÄ°HM, 3 Ekim 2000 tarihinde verdiÄŸi kararda, Refah Partisi yöneticilerinin yaptığı baÅŸvurunun incelenmeye alınmasına karar vermiÅŸti. Strasbourg Mahkemesi, 16 Ocak 2001 tarihinde yaptığı duruÅŸmada, kapatılan Refah Partisi'nin ve Türk Hükümeti'nin avukatlarını dinlemiÅŸti. DuruÅŸmada, AÄ°HM yargıçları, kapatılan RP'nin ÅŸeriat yanlısı bir parti olup olmadığı yolunda avukatlara sorular yöneltmiÅŸlerdi.Â