Afganistan'a bir türlü gidemeyen Türk birliği

HÜKÜMETİN Afganistan'a asker gönderme kararını açıklamasının ardından haftalar geçmesine karşılık, Türk birliği hálá yola çıkmış değil.Savaşın beklenenden de kısa sürmesi sonucu muharip bir birlik gönderme gereği zaten ortadan kalkmış bulunuyor. Savaş sonrası dönemde barışa katkıda bulunmak üzere gidecek birliğin akıbeti ise belirsizliğini koruyor.Belirsizliğin nedenlerini açıklayabilmek için önce ‘‘çok uluslu güç’’ ile ‘‘uluslararası barış gücü’’ kavramlarını ayrı ayrı ele almak gerekiyor. ‘‘Çok Uluslu Güç’’, birden çok ülkenin bir kriz bölgesine kendi iradeleriyle gönderdikleri ve BM şemsiyesi altında faaliyet göstermeyen askeri birliklerin durumunu anlatıyor (Kosova ve Bosna'daki gibi).‘‘Uluslararası Barış Gücü’’ ise doğrudan BM organizasyonu çerçevesinde görev yapan yabancı birlikler için kullanılıyor (Somali örneği). * * *Taliban'ın yenilgisinden sonra Kabil'de üç aylığına görev üstlenen ve İngiltere'nin komuta ettiği birlik, çok uluslu güç statüsünü taşıyor. Bu gücün görev talimatı, geçici hükümete yardımcı olmak üzere başkent Kabil'i korumakla sınırlı. Buna karşılık, Afganistan'ın bütün coğrafyasında görev yapmak üzere BM çerçevesinde bir uluslararası barış gücünün seferber edilmesi için henüz bir görevlendirme yapılmış değil. Bu konuda bir BM kararı da çıkmış değil.Bu karar neden gecikiyor?Temel nedeni, Afganistan'ın geleceği ile bazı temel tercihlerin henüz şekillenmemiş olmasından kaynaklanıyor.Afganistan'ın geleneksel yönetim yapısı, Kabil'de üslenmiş zayıf bir merkezi otorite ile çevrede geniş yetkilere sahip olan, kendi hükümranlık alanlarında özerkliğe sahip olan kabilelerin düzeni üzerine kuruluydu. Eski düzen yeni dönemde de sürecekse, BM gözetimi altında ülkenin tümünde görev yapacak bir uluslararası güce ihtiyaç duyulmayabilir. * * *Yok eğer, Afganistan'da merkezi hükümetin bütün ülke genelinde geniş yetkilere sahip olacağı yeni bir ulus ve devlet yaratma projesine girişilecekse, bu takdirde BM gücünün kurulması gündeme gelebilir.Bunun yanıtı, kısmen Afganistan'ın iç dinamikleri, kısmen de uluslararası dinamiklerin belirleyeceği çetrefil bir konuyu oluşturuyor. Ayrıca, Kabil'de kurulan geçici hükümetin bu aşamada ülkeye yabancı asker gelmesi düşüncesine sıcak bakmadığı da biliniyor.Sonuçta, sahnede yalnızca mevcut ‘‘çok uluslu güç’’ kalabilir. Türkiye, komutanlığın kendisinde olması koşuluyla ikinci üç aylık dönemde bu güçte yer alabileceğini ilgili taraflara hissettirmiş bulunuyor.Ancak, bu kez de finansmanı kimin üstleneceği sorusu gündeme geliyor. Çünkü, Türkiye masrafı üstlenmek istemiyor.Özetle, bu konudaki belirsizliğin daha bir süre devam edeceği söylenebilir.Türkiye'nin Afganistan'da bir ulusal ordu kurmak üzere bu ülkede bir askeri yardım heyetini devreye sokması bu şıkların dışındadır.