Ortadoğu’nun gözü İstanbul’da

Böylece pazartesi günü gizli başlayan, Golan Tepeleri’ni Şam’a iade etmek karşılığında Tel Aviv’in kalıcı barış istediği görüşmeler, dün uluslararası kamuoyuna duyurulmuş oldu. Lübnan’da da, ülkeyi iç savaşın eşiğine getiren 18 aylık siyasi kriz, Katar’da noktalandı.

ANKARA’nın önerisini kabul eden İsrail ve Suriye, Türkiye’nin gözlemciliğinde İstanbul’da sekiz yıl aradan sonra ilk kez dolaylı barış görüşmelerine başladı. Diplomatik kaynaklara göre, Tel Aviv ve Şam’dan gizlice İstanbul’a gelen heyetler, önceki gün aracılı görüşmelere start verdi. Dışişleri Bakanlığı, iki tarafın rızasıyla dün yaptığı yazılı açıklamada, görüşmeleri resmen dünya kamuoyuna duyurdu. Açıklamada, "Suriye ve İsrail, Türkiye’nin nezaretinde aracılı barış görüşmelerine başlamıştır. Her iki taraf, bu görüşmeyi iyi niyetle ve açık fikirlilikle sürdüreceklerini beyan etmişlerdir" ifadesi yer aldı.

Tüm sorunlar görüşülüyor

Gözlemcilik yapan Türkiye’nin heyeti, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın dışpolitika başdanışmanlarından, konuyla ilgili defalarca Suriye’ye giden Ahmet Davutoğlu ile Ortadoğu’dan sorumlu Dışişleri Müsteşar Yardımcısı Feridun Sinirlioğlu’dan oluşuyor. İsrail heyetinde Başbakan Ehud Olmert’in danışmanları Yoram Turbovitz ile Şalom Turjeman bulunuyor. Suriye heyetinde ise Devlet Başkanı Beşar Esad’ın konuyla ilgili birden fazla danışmanı var. Görüşmelerde, başta İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri olmak üzere, iki ülke arasındaki tüm sorunlar kademeli olarak ele alınıyor.

Üç ayrı oteldeler

’Aracılı-dolaylı diplomasi’ yöntemi gereği, Ankara, Tel Aviv ve Şam heyetleri üç ayrı otelde kalıyor. Taraflar birbirlerini hiç görmeden, tekliflerini Türk tarafı yoluyla iletiyor. Mesajları taşıyan Türk heyeti, tıkanma noktalarında devreye girebiliyor. Türk heyetinden bir yetkili, Hürriyet’e şunları söyledi: "Bu bir başlangıç. Taraflar arasında güvenin kaybolmaması için dışarıya bilgi verilmemesi kararlaştırıldı. Sonraki süreç de Türkiye denetiminde devam edecek."

Taraflar doğruladı

İsrail ve Suriye, barış görüşmelerinin başladığını Türkiye’nin açıklamasıyla eşzamanlı olarak doğruladı. İsrail Başbakanı Ehud Olmert, görüşmelerin "Türkiye’nin gözetimi altında başladığını" açıklarken, Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim de, "Türk arabulucuğunda başlayan dolaylı görüşmelerin bölgede adil ve kapsamlı bir çözüme ulaşılmasını doğrudan görüşmelere yeniden dönülmesinin yolunu açmasını umuyoruz" dedi.

Golan Tepeleri pazarlık konusu

İSRAİL, kalıcı bir barış antlaşması karşılığında, 1967’de işgal ve 1981’de ilhak ettiği Golan Tepeleri’nden çekilmeyi öneriyor. AFP’ye konuşan Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, Tel Aviv’in, 4 Haziran 1967 sınırlarının gerisine, Taberiye Gölü kıyısına çekilmeyi teklif ettiğini bildirdi. Ancak İsrailli üst düzey yetkililer, çekilmenin ’derinliğinin’, barış antlaşmasının şartlarına bağlı olduğunu belirtiyorlar.

1974’te ateşkes imzalayan, ancak teknik olarak hálá savaş durumunda bulunan Tel Aviv ile Şam arasındaki son barış görüşmeleri, 2000 yılında Golan Tepeleri’nin geleceği yüzünden tıkanmıştı. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, İsrail’in Golan teklifinin Türkiye aracılığıyla kendilerine iletildiğini geçen ay açıklamıştı. İsraillilerin üçte ikisi, su kaynakları kilit önemde olan Golan’dan tam çekilmeye şiddetle karşı çıkıyor.

Doha’da anlaşma

KATAR’ın başkenti Doha’da, Katar öncülüğündeki Arap ülkelerinin arabuluculuğunda cuma günü bir araya gelen Lübnanlı liderler karşılıklı ödünlerin ardından anlaşmaya vardı. Hizbullah liderliğindeki Suriye yanlısı muhalefet ve Batının desteklediği parlamenter çoğunluk arasında dün törenle imzalanan anlaşma, ’derhal uygulanmaya’ başlanacak. Lübnanlı hükümet yetkilileri anlaşmada ’kaybeden taraf’ olmadığını öne sürse de, Batılı haber kaynakları, anlaşmayı, Hizbullah önderliğindeki muhalefet için ’büyük zafer’ olarak nitelendirildi. Hizbullah, hem 2009 genel seçimleri için şart koştuğu yasayı kabul ettirdi, hem de yeni hükümette veto kartını elde etti. Anlaşmanın imza töreninde, Lübnan Başbakanı Fuad Sinyora, vatandaşlarının olanlardan ders alması gerektiğini söyleyerek, Lübnanlılara şiddeti reddetme çağrısında bulundu.