Bu karar siyasi dengeleri alt üst edebilir
Güncelleme Tarihi:
Anayasa Mahkemesinin Odalar ve borsalar kararı, Ankara'da siyaseti karıştırdı. Mahkemenin oda ve borsa yöneticilerinin iki dönemden sonra aday olmalarına kısıtlama getiren kararını 'Anayasa'ya aykırı' bulması, gözlerin AK Parti'nin '3 dönem kısıtlamasına' çevrilmesine yol açtı. Eski Adalet Bakanı Prof. Hikmet Sami Türk, "Bu kararı emsal göstererek Ak Partili vekiller, belediye başkanları ya da örgüt yöneticileri tüzükteki 3 dönem kısıtlmasının iptali için mahkemeye gidebilirler" dedi.
Anayasa Mahkemesi'nin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin yönetim kurulu üyelerinin üçüncü kez seçilme hakkına ilişkin verdiği karar, sadece TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu ve oda başkanlarını değil, Türk siyasetini de çok yakından ilgilendiriyor.
Ankara kulisleri, yaklaşık bir aydır, Anayasa Mahkemesi kararının sadece odalar ve borsaları değil, siyasi partileri de etkileme olasılığını konuşuyordu.
En çok öne çıkan senaryo ise, AK Parti'nin tüzüğünde yer alan çok tartışılan "üç dönem" kuralı ile ilgili.
Oda ve borsa başkanlarına, "Seçme ve seçilme hakkının engellenemez olması" yaklaşımıyla verdiği karar, doğrudan AK Parti'nin üç dönem kuralına da uygulanabilir nitelikte. Bunun için, Anayasa Mahkemesi'nin Odalar ve Borsalar Kanunu konusunda aldığı kararı incelemekte fayda var;
Anayasa Mahkemesi'ne başvuru, 18.5.2004 gün ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun 40. maddesiyle getirilen, “Üst üste iki dönem yönetim kurulu başkanlığı yapmış olanlar, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler” hükmünün iptali için yapılmıştı. Nitekim Yüksek Mahkeme de bu hükmün "seçme ve seçilme hakkının ihlali" olduğuna hükmederek hükmü iptal etti ve yürütmeyi durdurma kararı verdi.
AK PARTİ'DE 3 DÖNEM DE ETKİLENENİLİR
Anayasa Mahkemesi'nin verdiği iptal kararına dayandırdığı gerekçenin, AK Parti'nin tüzüğünde yer alan ve parti üyelerine konulan 3 dönem milletvekilliği, belediye başkanlığı, il ya da ilçe yöneticiliği yapanlar, en az bir dönem ara vermeden, aynı görevlere aday olamazlar kuralında da geçerli olması sözkonusu.
Gerek TC Anayasası'nda, gerekse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde yer alan "seçme ve seçilme hakkı", sadece STK, kurum ve kuruluşlarda görev almakla sınırlı değil, siyasette de geçerli bir hak.
Dolayısıyla; AK Parti'de üst üste üç dönem vekillik/belediye başkanlığı/il ya da ilçe yöneticiliği yapmış bir TC vatandaşının mahkemeye gitmesi;
Ya da, Yüce Mahkeme'nin Odalar ve Borsalar yönetim kurulu için aldığı bu kararı ve gerekçesini gözönüne alan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın resen harekete geçmesi ile, AK Parti tüzüğünün de ilgili hükümlerinin iptalinin önü açılabilir.
Hikmet Sami Türk: Ak Partililer mahkemeye gidebilir |
Türk, Anayasa Mahkemesi'nin seçme ve seçilme hakkının "mutlak" olarak gördüğünü vurgulayarak "Yüce mahkeme seçme ve seçilme hakkını mutlak üstünlük olarak tanıyor. Dolayısıyla Ak Parti'den 3. döneme takılan vekiller, başkanlar ya da yöneticiler kendi tüzüklerindeki hükmü yargıya taşıyabilirler'' dedi. Böyle bir davanın açılması halinde ya ilgili mahkemenin Anayasa Mahkemesi kararını esas alarak karar verebileceğini ya da konuyu doğrudan Anayasa Mahkemesi'ne taşıyabileceğini söyleyen Hikmet Sami Türk böyle bir durumda Yüce Mahkeme'nin de konuyu karara bağlayabileceğini söyledi. |
18 Mayıs 2004 tarihinde kabul edilen 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun 16, 38, 40 ve geçici 10'uncu maddeleri, üst üste iki dönem görev yapmış, meclis başkanı, yönetim kurulu başkanı, konsey başkanı ve birlik başkanının 2 seçim dönemi geçmedikçe yeniden seçilemeyeceğini hükme bağlıyor. Bazı oda başkanlarının başvurusu üzerine konuyu inceleyen Ankara 13'üncü ve 7'inci İdare Mahkemelerinin ayrı ayrı yaptığı başvuruları birleştirerek inceleme kararı alan AnayasaMahkemesi, kararını ilgili hükmün "iptali" yönünde verdi.
Yüce Mahkeme'nin kararının Resmi Gazete'de yayınlanması ile, başta aynı hükme takılan TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu olmak üzere, üst üste iki kez başkanlık yapmış olan çok sayıda oda ve borsa başkanının şubat ayında başlayacak seçim sürecine katılmasının önü açılacak.
TOBB'DA HER KADEMEDE YÜZDE 80 DEĞİŞİM OLACAKTI
Ülke çapında 1 milyon 350 bin işadamın üye olduğu dev iş dünyası kuruluşu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) başkanları Anayasa Mahkemesi'nin tarihi kararını bekliyordu. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı vermemesi halinde, 365 oda ve borsanın başkanı ile meclis başkanlarının yüzde 80'i aşkını görevi başka bir isme devredecekti. Seçilme şansını kaybedecek olan başkanlar arasında, Hisarcıklıoğlu'nun yanısıra, Eskişehir Sanayi Odası Başkanı Savaş Özaydemir, İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş, Kayseri Sanayi Odası Başkanı Mustafa Boydak ile Manisa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Bülent Korkmaz da bulunuyordu.
Halen kent bazında 53 oda başkanı yeniden seçilebilir konumda bulunuyor. TOBB, başkanını genel kurul delegeleri arasından Mayıs 2013'de belirleyecek. Mevcut kanuna göre, 12 kişilik TOBB yönetiminden sadece 3 isim yeniden başkan olabilecekler arasında. Bunlar; EBSO Başkanı Ender Yorgancılar, Antalya TSO Başkanı Çetin Osman Budak ve Eskişehir TO Başkanı Harun Karacan.