Ferai Tınç: Kürt devleti - mi?

Ferai TINÇ

İleride ne olur bilinmez ama bu seferki de Kürt devleti değil. Barzani denetimindeki bölgede bu hafta yeni bir hükümet kuruldu. Ama bu, Erbil'de kurulan ne ilk, ne ikinci hükümet. Dördüncüsü.

Talabani'nin de kendi bölgesinde, hükümetini yenilediği haberleri ile birleşince, Kuzey Irak'taki gelişmelerin bir tek şeyi açıkça gösterdiği anlaşılıyor.

Washington'un Irak planı yine suya düşüyor.

Saddam'ı devirmek için tüm muhalefetin birleşeceği bir hükümet oluşturmak için bu yaz New York'ta düzenlenen toplantılarda varılan kararların kolay kolay hayata geçemeyeceği anlaşılıyor.

Zira, Kuzey Irak beylerinin iktidarı bölüşeceklerini düşünmek fazla saflık oluyor.

* * *

BARZANİ Hükümeti'nin, bölgedeki diğer grupları da içerdiği açıklandı. Hatta, hükümette bir Türkmen bakan da var.

Adı dışında, Türkmenlikle fazla bir ilişkisi olduğunu sanmadığım bir grubun temsilcisi olduğu anlaşılıyor bu bakanın.

Irak Milli Türkmen Partisi Lideri Mustafa Kemal Yayçılı'ya yeni hükümetle ilgili görüşlerini sorduğumda, tahminim doğru çıkıyor.

Yayçılı, geçen hafta Erbil'de Barzani Yönetimi'yle Türkmenlerin hükümete katılımı konusunda görüşmelerde bulunuyor. Yeni hükümetin ilanı işte tam bu sırada ilan ediliyor.

Geniş bir Türkmen kitlesini temsil eden Irak Milli Türkmen Partisi ve Türkmen Cephesi, Kuzey Irak'ta iktidarın nüfus oranına göre paylaşılmasına karşı çıkıyorlar.

Eşit temsile dayalı ortak yönetim şemasını savunuyor Türkmenler. Bunun sonucu olarak da hükümette Başbakan Yardımcılığı, yerel yönetimlerde de vali ya da kaymakam yardımcılığında ısrar ediyorlar.

Ama Türkmenlerin bu talepleri Barzani'ye ağır geliyor.

Erbil'de kurulan yeni hükümeti doğru değerlendirmek gerekiyor. Bu hükümette Türkmenler yok.

Zaten Türkmenler, bu yaz New York'ta yapılan görüşmelerden bu yana giderek resmin dışına itildiler.

Buna Türkiye de sessiz kaldı.

* * *

CLINTON Yönetimi'nin Saddam'ı devirmek için muhalefeti yeniden örgütleme planı çerçevesinde bu yaz New York'ta yapılan toplantılara, ana muhalefet grubu Irak İslami Devrim Yüksek Şura hareketi, ‘‘Saddam'a karşı darbe düzenleme fikri gerçeklerle bağdaşmıyor’’ gerekçesiyle katılmamıştı.

Ankara sürecinden tamamen kopartılarak yeni, parametrelere çekilen New York görüşmelerini Türkmenler de sonunda terk ettiler.

Çünkü, Amerikan yönetimi tarafından kendilerine söz verilmesine rağmen, son anda Türkmenlerin istekleri kabul görmedi. Muhalefet Hareketi'nin Yönetimi'ne alınmadılar. Ama en önemlisi, Saddam sonrası Irak konusunda büyük bir oyun döndü ortada.

Kürt gruplarıyla ABD, ‘‘federal Irak’’ tezinde görüş birliğine vardılar. Karar, milliyetçi Arap hareketlerinin de hoşuna gitmedi ama Türkmenler, toplantıları terk ettiler. Çünkü kendilerine böyle bir şey olmayacağı güvencesi veriliyordu görüşmelerde.

New York süreci, Irak'ta Talabani ve Barzani'nin katılacağı seçimleri, ortak bir hükümet kurulmasını ve Habur gelirlerinin paylaşılmasını öngörüyordu. Ama hiçbiri gerçekleşmedi.

Erbil'de kurulan yeni hükümet, Kürt devletini değil ama bölgeyle ilgili Amerikan planlarının yürümediğini haber veriyor. Türkmenleri dışlayan zihniyet, aslında bölge gerçeklerini dışlıyor.