Ferai Tınç: ABD: Avrasya'da biz de varız

Ferai TINÇ

RUSYA Devlet Başkanı Putin'in Türkmenistan ziyaretini temkinli bir mesafeyle izlemesine rağmen, Washington, ‘‘Bölgede biz de varız ve olmak zorundayız’’ mesajını verdi.

Önceki akşam telefonla görüştüğüm ABD'nin Hazar Havzası Enerji kaynaklarından sorumlu temsilcisi Büyükelçi John Wolf'a, Putin'in Türkmenistan ziyaretini soruyorum.

ABD Orta Asya'dan çekilip, Kafkasya'ya mı yoğunlaşıyor? Rusya'nın Orta Asya'da çekim merkezi haline gelmeye başlamasıyla bu yorumlar dünya basınında sıkça yapılıyor. Wolf ‘‘Saçma’’ diyor ve devam ediyor.

Anlattıklarının, ABD'nin bölge politikaları konusunda ipuçları taşıyacağını düşündüğümden dikkat kesiliyorum..

Nitekim öyle oluyor.

‘‘Rusya'nın bölgedeki çıkarlarını inkár etmek mümkün değil. Bizim de çıkarımız Rusya ile bu bölgede işbirliği yapmaktır. Rusya bilmelidir ki, biz olmasaydık, ne Bakü-Novorosiisk olurdu, ne de Kazakistan petrolünü Rusya'ya taşıyacak CPC anlaşması yapılabilirdi. Şirketleri, Rusya'ya gitmeleri konusunda biz ikna ettik. Türkiye olmadan da Kafkasya'da istikrarın sağlanması mümkün değildir. Biz, Rusyayı dışlamıyoruz, bölgesel işbirliğini destekliyoruz, ama enerji kaynaklarını tekelleştirecek her türlü girişime karşıyız.’’

Bunlardan çıkan sonuç şu: ABD, Rusya ile rekabete girmeyecek, sürtüşme yaratmayacak ama tek başına bölgesel güç olmasına da sıcak bakmayacak.

* * *

WOLF, Putin'in Türkmenistan ziyaretinin Türkiye'de abartıldığı görüşünde. Hele de Hazar geçişli doğalgaz projesinin suya düştüğü iddialarına çok kızgın.

‘‘Daha Aşkabat ile Gazprom arasında fiyat pazarlığı sonuca varmadı. Türkmenistan ile Rusya arasında anlaşma imzalanmadı’’ diyor.

Putin ile Türkmenbaşı arasındaki doğal gaz satış anlaşmanın, sadece bir ‘‘ilke anlaşması’’ olduğunun altını çiziyor.

‘‘Türkiye, ulusal güvenlik çıkarları ve tüketiciye ucuz gaz temin sorumluluğu nedeniyle, Trans Hazar projesini destekliyor. Üstelik sadece tek bir ülkeye, tek bir enerji kaynağına bağlı kalmak istemiyor. Bu projeye, Türkiye'nin de bizim de desteğimiz sürüyor’’ diyor.

‘‘Ya Mavi akım? Türkmenistan doğal gaz projesini olumsuz etkiledi mi?’’

Bu soruma da yanıtı son derece diplomatik: ‘‘Mavi Akım olsa da olmasa da Türkiye enerji kaynaklarını çeşitlendirmelidir.’’

Bu cümlenin satır aralarından, ‘‘Türkiye, Rusya'dan doğal gaz ihtiyacının tümünü karşılayacak miktarda almamalıdır. Diğer kaynaklara da pazar payı bırakmalıdır’’ anlamını çıkartıyorum. İran ve Irak'ı kast etmediğine göre, Azerbaycan seçeneğinin ağırlık kazandığını fark ediyorum.

* * *

WOLF, Türkiye ve ABD'nin, Türkmenistan gazı konusunda her şeyi yaptığını söylüyor ve ‘‘Kararı Türkmenbaşı verecek’’ diyor.

Bu konuşmanın ardından, Aşkabat'ı arıyorum ve Türkmenbaşı'nın 19 ve 22 Mayıs günleri yaptığı basın toplantılarındaki sözlerini öğreniyorum.

Dünkü Zaman Gazetesi'nde de yer alan açıklamalarda, Türkmenbaşı şunları söylemiş:

‘‘Türkmen doğalgazının, Hazar altından Türkiye'ye boru hattı ile çekilmesi çok pahalı bir proje. Pahalı olmasına karşılık Türkmenistan için de cazip değil. Çünkü, bu hatla satacağımız doğalgazın fiyatı çok fazla değil. Biz, Türkmen gazının İran üzerinden Türkiye'ye satılmasından yanayız.’’

İşte Türkmenbaşı'nın yanıtı.