Ercan Kumcu: Zam yapmayarak enflasyon düşmez

Ercan KUMCU

VATANDAŞ haklı olarak zamlara kızıyor. Aynı gelir düzeyinde tükettiği malların fiyatlarının artması, vatandaşın daha az mal ve hizmet alabilmesine neden oluyor.

Şu sıralarda yeni zamlar gündemde. Haklı olarak vatandaş merak ediyor: Zam yaparak enflasyon düşürülür mü? Hükümet de aynı paralelde düşündüğünden, ürettiği ya da fiyatlarını etkileyebildiği birçok mal ve hizmetin fiyatlarını gerektiği kadar artıramıyor.

Zam yaparak elbette enflasyon düşmez. Fakat, zam yapmaya zorlayan faktörler ortadan kaldırılmadan da fiyatların suni olarak düşük tutulması ileride enflasyonu daha da azdırır.

ZORUNLU ZAMLAR

Yakında benzine zam gelecek. Dünya petrol fiyatları arttığı halde benzin fiyatlarının artmaması, benzin üzerinden alınan vergilerin giderek düşürülmesiyle sağlandı. Yani, devlet önemli bir gelir kaleminden feragat etti. Aynı paralelde harcamalarını kısamadığından ya da bir başka yerden feragat ettiği kadar gelir toplayamadığından finansman açığı olması gerekenden daha fazla oldu.

Finansman açıkları sonsuza kadar devam ettirilebilecek bir olgu değildir. Bir gün mutlaka düşük tutulan fiyatlar artırılacaktır. Düşük fiyat ayarlamalarına baz edilen bu çeşit politikalar kısa dönemde iyi görünseler de, uzun dönemde sürdürülemezler. Aşırıya kaçıldığında, kuyruklar olur, yokluklar başlar.

Benzer uygulama elektrik fiyatları için de söz konusudur. Yakında elektriğe de zam gelecektir. Türkiye, elektriği, rekabet ettiği ülkelere göre pahalı üretmektedir. Elektrik santrallarının finansman maliyeti yüksektir. İletim hatlarındaki kayıplar nedeniyle kullanılabilir elektriğin maliyeti yüksektir. Kaçak elektrik kullanımı yaygındır. Bu sorunlara çözüm bulamayınca, elektrik fiyatları artırılacaktır. Fiyatları bu yapıda düşük tutmak, devletin finansman açıkları vermesine yol açmaktadır.

Örnekler çoğaltılabilir. Düşük fiyat politikası nedeniyle artan finansman açıkları enflasyonun sürmesine neden olan bir olgudur. Enflasyonu indirmek için uygulanan düşük fiyat politikası ise enflasyonun sürmesine yol açan etkenlerin devamı anlamına gelir.

Fiyatların artırılması doğal olarak kısa dönemde fiyat endekslerini artıracaktır. Dolayısıyla, enflasyon artıyormuş gibi bir görüntü yaratılacaktır. Fakat maliyetler paralelinde uygulanan fiyatlama stratejisi devletin finansman açıklarını azaltacağından, enflasyonu yaratan en büyük faktörlerden biri ortadan kaldırılacaktır.

AYNI TUZAK

Devlet, kamunun ürettiği mal ve hizmetlerin fiyatlamasında önemli bir hata yapmaktadır. Piyasa şartlarına göre her ay azar azar zam yapmak yerine, biriktirip gerekli zammı bir kerede ve büyük bir oranda yapmaktadır. Asıl sorun da buradadır. Bir ayda büyük oranda yapılan kamu zamları, özel sektörün ürettiği mal ve hizmetlerin fiyatlarına da yansımaktadır. Bir ay yüksek oranda gerçekleşen enflasyon ileriye dönük olarak enflasyon beklentilerini de olumsuz etkilemektedir.

Yılbaşından bu yana enflasyonu düşürme hedefi içinde suni olarak zamları düşük tutmaya çalışan devlet, yine aynı tuzağa düşmüş görünmektedir.