Ercan Kumcu: Sabit sermaye ihracatçısı oluyoruz

Ercan KUMCU

IMF ile uzlaşılan istikrar programının en önemli beklentilerinden biri yabancıların bono ve hisse senedi piyasalarımıza yatırım yapmasıdır. İstikrarı yakaladıktan sonra da yabancı sabit sermaye yatırımlarının ülkemize gelmesini umuyoruz.

Geçmiş performansımıza bakıldığında, yabancı sabit sermaye çeken bir ülke olmadığımız anlaşılıyor. Coğrafi konumumuz gereği, Avrupa'ya ve Asya Cumhuriyetlerine yakınlığımız ilk bakışta yabancı sabit sermayenin Türkiye'ye akması gerektiği gibi bir izlenim yaratıyor.

Buna karşılık, senelerdir yüksek enflasyon içinde yaşamamız yabancıları ürkütüyor. Vergi ve diğer mevzuatların Türkiye'de çok sık değişmesi de yabancıları ürküten bir başka faktör.

Dünya ölçeğinde büyük bir pazarız ama, bizden daha küçük pazarlar çok daha büyük miktarlarda yabancı sabit sermaye yatırımlarını çekebiliyorlar. Çin'e giden yabancı sermaye yılda 10 milyar doları buluyor. Macaristan ve Çek Cumhuriyeti gibi bizden çok daha küçük ülkelere yılda 2 milyar dolardan fazla yabancı sermaye gidiyor. Polonya'ya giden yabancı sermayenin 1999 yılında 6 milyar doları geçtiği tahmin ediliyor.

Aşağıdaki tablo bizdeki durumu özetliyor. Ödemeler dengesi istatistiklerine göre, ülkemize 1992 yılından bu yana yılda 1 milyar dolar dahi yabancı sabit sermaye yatırımı gelmemiş. Kambiyo mevzuatımızdaki serbestleşmeyle beraber yerli yatırımcılar için yurtdışında yatırım yapmak giderek daha cazip olmaya başlamış.

Dışarıdan gelen sermayeden, bizim müteşebbislerimizin yurtdışında yaptıkları sabit sermaye yatırımlarını çıkardığımızda net yabancı sermaye akımını buluyoruz. Neredeyse, ülkemize gelen yabancı sermaye kadar biz yurtdışına sermaye ihraç ediyoruz. Sabit sermaye ihracatını enflasyon yoluyla ciddi boyutlarda teşvik ediyoruz.

Bu durumu değiştirmeden ülkenin büyüme potansiyelini tam olarak değerlendirebildiğimizi söyleyemeyiz.

Sabit sermaye hareketleri

(1992-1999) Milyon $)

Tarih Giren Çıkan Net

sermaye sermaye

1992 912 133 779

1993 797 175 622

1994 637 78 559

1995 935 163 772

1996 937 325 612

1997 873 319 554

1998 982 409 573

1998(*) 740 304 436

1999(*) 680 537 143

(*) Ocak-Ekim