Ercan Kumcu: Nisan ayı ödemeler dengesi

Ercan KUMCU

Ekonomi küçülüyor derken yalnızca nisan ayında cari işlemler dengesi 839 milyon dolar açık verdi. Halbuki, ekonomik büyümenin hızını henüz kaybetmediği geçen yılın nisan ayında cari işlemler dengesi yalnızca 343 milyon dolar açık vermişti. Ne oldu da bu yılın nisan ayında cari işlemler açığı arttı? Yoksa, biz farkında olmadan ekonomi büyüyor muydu?

Merkez Bankası'nın yayınladığı verilere göre dış ticaret açığı bu yılın nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre fazla değişmemiş. Bavul ticareti dahil, dış ticaret açığı fob bazda geçen yıl 1,251 milyon dolarken bu yıl 1,215 milyon dolar olmuş.

Ekonominin iç dinamiklerinin gerektirdiği dış ticaret açığındaki düşüş daha fazla olmalıydı. Düşüşün sınırlı kalmasının nedeni geçen yıla göre ihracatın yaklaşık ithalat kadar azalması.

GÖRÜNMEYEN KALEMLER

Cari işlemlerdeki açığın bu yıl nisan ayında artmasının nedeni ise tamamen görünmeyen kalemler denilen hizmet ticaretindeki dengeden kaynaklanıyor. Geçen yılın nisan ayında görünmeyen kalemler dengesi 539 milyon dolar fazla verirken bu yıl 56 milyon dolar açık verdi. Bozulma yaklaşık 600 milyon dolar kadar.

Daha ayrıntıda, görünmeyen kalemler dengesindeki kötülemenin 165 milyon doları turizm gelirlerindeki düşüşten kaynaklanıyor. Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre yurtdışı borçlanmamızdaki faizlerin yükselmesi nedeniyle 150 milyon dolar daha yüksek faiz ödemişiz.

Görünmeyen kalemlerdeki bozulmanın 300 milyon dolardan fazla bir kısmı faiz harcamalarındaki artışla turizm gelirlerindeki düşüşten kaynaklanıyor. İkisi de ekonominin iç dinamikleriyle fazla ilgisi olmayan alanlar.

Geri kalan 300 milyon dolarlık bozulma da diğerin diğerinden geliyor. Bu ayrıntıları saptamak oldukça zor.

SERMAYE HAREKETLERİ

Cari işlemler dengesinin açığı artarken, yurtdışından gelen net sermaye (borçlanma ve sabit yatırımlar) geçen yılın nisan ayında 1.8 milyar dolar civarındayken bu yıl 475 milyon dolarda kalmış. Rakamlar da gösteriyor ki, geçen yıla göre yurtdışından borçlanma miktarı üçte birden daha az bir düzeye gerilemiş.

Merkez Bankası'nın bu yılın nisan ayı içindeki döviz rezerleri artışı ile bankacılık sisteminin döviz rezervleri azalışı yaklaşık olarak aynı. Bir başka ifadeyle, bankaların Merkez Bankası'na sattığı dövizler kadar resmi döviz rezervlerimiz artmış. Cari dengedeki açık ise yurtdışı borçlanma ve nereden geldiğini bilemediğimiz (net hata ve noksan) dövizler yoluyla finanse edilmiş.

Nisan ayındaki yüksek cari işlemler açığıyla ilk üç ayda gözlenen 1 milyar dolara yakın cari işlemler fazlası 244 milyon dolara geriledi. Bu gerilemenin arkasında görüldüğü gibi ekonominin temel dinamiklerinin fazla bir etkisi yok. Asıl neden dışsal.