Ercan Kumcu: Avrupa nereye koşuyor?

Ercan KUMCU

AVRUPA ekonomileri zor bir döneme giriyorlar. Uzun süren ekonomik durgunluğun ardından Avrupa özlediği büyümeyi yakalamak üzereydi. Euro icat edildi. Olaylar beklendiği gibi gelişmedi. Avrupa ekonomileri çatırdamaya başladı.

Bir buçuk yıl önce bir euro 1.17 dolardı. Şu sıralarda bir euro 0.85 dolar. Euro yirmi ay içinde üçte bir değer yitirdi. Bir buçuk yıl önce petrolün varili 10 dolar civarındaydı. Şu sıralarda bir varil petrol 35 doların üzerinde. Yirmi ay içinde petrolün fiyatı üç kat arttı.

Avrupa ekonomik büyümeyi hızlandırayım derken hızlı bir fakirleşme sürecine girdi. Euro'nun değerinin düşmesi ve petrol fiyatlarının artması Avrupa'da enflasyonu da azdıracak. Beklentiler giderek kötüleşiyor.

BİLEN YOK

Konu hakkında bilgisi olacağını düşündüğünüz kime sorsanız euro'daki düşüşe bir açıklama getiremediklerini söylüyorlar. Konunun patronu Avrupa Merkez Bankası (AMB) Başkanı Duisenberg ‘‘Anlayamıyorum’’ diyor. AMB politikalarını oluşturmada önemli isimlerden biri olan Bundesbank'tan gelme İssing ‘‘Euro'nun düşüşüne anlam veremiyorum’’ diyor. IMF'nin baş iktisatçısı Mussa ‘‘bir açıklama bulamıyoruz’’ diyor. Geçenlerde görüştüğüm Harvard Üniversitesi profesörlerinden ve AMB danışmanlarından Ben Friedman ‘‘tatmin edici bir açıklama getiremiyoruz’’ diyor. Kısacası, euro'ya ne olduğunu bilen yok.

Euro yirmi ay içinde dolara karşı üçte bir değer kaybederken euro'nun kısa dönem faizi dolar faizinin neredeyse yarısı. Yirmi aydır da faiz paritesi bu yönde devam ediyor. Amerikan Merkez Bankası (FED) faizleri yarım puan artırırken, AMB faizleri ya hiç değiştirmiyor ya da 0.25 puan artırıyor. Avrupa faizleri artırarak ekonomik büyümeyi engellemek istemiyor.

AMB yönetimi yatırımcılara güven vermiyor. Saygın isimlerden oluşsa da AMB yönetimi üye ülke hükümetlerinin tercihlerine çok kulak veriyor. Geçmişi de olmadığı için AMB'nin ileriye dönük nasıl bir politika izleyeceği konusunda belirsizlikler var.

KİŞİLİKLER

AMB Başkanı Duisenberg eskiden Hollanda Merkez Bankası Başkanı idi. Hollanda küçük bir ülke. Orada Merkez Bankası yaratıcı olmak durumunda değil. Almanya ne yapıyorsa, Hollanda da onu yapıyor. Saygın bir isim olmasına rağmen, şimdi, Duisenberg'in AMB için doğru bir seçim olup olmadığı konuşuluyor.

Duisenberg'in yerine düşünülen Fransa Merkez Bankası Başkanı Trichet'nin kendi sorunları kendine yetiyor. Büyük bir olasılıkla, Trichet adaylıktan çekilecek ve Duisenberg'in süresinin bitmesi beklenecek. İyi bir merkez bankacı olmasından ziyade iyi bir politikacı olan Duisenberg'in euro'yu arzulanan saygınlığa kavuşturması zor görünüyor.

Bu hafta sonunda G-7 Maliye, Hazine Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları bir araya gelecekler. Orada alınabilecek kararlar IMF-Dünya Bankası Yıllık Toplantılarında alınacak kararlardan daha önemli olacak.

Avrupa'nın nereye koştuğunu bu hafta sonu Prag'dan daha iyi görebileceğiz.