Ercan Kumcu: 2001 yılı bütçesindeki zorluklar

Ercan KUMCU

GENÇKEN günler çabuk geçerken, yıllar geçmezmiş. Yaşlanınca, günler geçmezken yıllar su gibi akar gidermiş. İstikrar programlarında da, uygulayıcılar için günler geçmezken yıllar çabuk geçiyor. Daha 2000 yılında enflasyonu düşürmek için yapılacak işler varken, 2001 yılı bütçesinin hazırlanması gerekiyor.

Geçen yıl sonu enflasyonu yüzde 50 olacağı varsayımı altında 2000 yılı bütçesi yüzde 20 enflasyon hedefine göre hazırlanmıştı. Enflasyon geçen yıl sonu yüzde 63 olmuştu. Bu yıl sonu için enflasyon hedefi yüzde 20. Hazırlanacak bütçede 2001 yılı sonu enflasyon hedefi yüzde 12 olacak. Büyük bir olasılıkla, bu yıl sonu enflasyon yüzde 35 civarında gerçekleşecek.

YENİ VERGİLER

2001 yılı bütçesini hazırlamak kolay olmayacak. Her şeyden önce, istikrar programı çerçevesinde, bu yıl 14.4 katrilyon lira civarında hedeflenen bütçe açığının 2001 yılında 7 katrilyon lira olarak hedeflenmesi gerekiyor.

Gelecek yıl faiz harcamaları nominal olarak düşecek. Milli gelir içinde faiz harcamaları yüzde 17'den yüzde 10 civarına düşecek. Faiz harcamalarındaki düşüş bütçeyi rahatlatan bir unsur olsa da, yeterli değildir.

Faiz dışı harcamaları az da olsa reel olarak düşürmek zorundayız. Faiz dışı harcamaları reel olarak düşüremiyorsak, bütçe gelirlerini reel olarak artırmak zorundayız. Bu açıdan, 2001 yılı bütçesinin en zayıf noktası bütçe gelirleridir.

Bu yıl vergi gelirlerinde sağlanan artış büyük ölçüde ‘‘deprem vergisi’’ adı altında bir kerelik vergilerle faiz vergisi'nden geldi. Gelecek yıl yeniden ‘‘faiz vergisi’’ almanın olanağı yok. Çünkü, bu çeşit bir verginin matrahı kalmadı.

‘‘Deprem vergisi’’ adı altında alınan bir kerelik vergiler mecburen gelecek yıl da yürürlükte kalacak. Aksi takdirde, hedeflenen bütçe büyüklüklerinin içinde kalmanın olanağı kalmayacak. Bunun da üzerinde, ‘‘faiz vergisi’’ kadar gelecek yıl için yeni vergiler konulması gerekecek.

Gelecek yıl hedeflenen vergi gelirleri toplansa da, özelleştirme gelirleri de en az bu yılki düzeyinde tutulmak zarundadır. Bu şartlarda, bu yılki gibi büyük gelir getiren özelleştirmelerin gelecek yıl için de programlanması gerekiyor.

MAAŞLAR

Gelirlerin yanında harcamaların da enflasyon hedefi ile tutarlı olması gerekiyor. Harcamaların hedeflenen enflasyon ile tutarlı olması, personel ödeneklerindeki artışın geçmiş enflasyonun oldukça altında kalması anlamına geliyor. Yani, kamu maaş artışı geçmiş enflasyonun bir kez daha gerisinde kalacak.

Siyasi olarak da, teknik olarak da makro hedeflerle tutarlı bir biçimde 2001 yılı bütçesini hazırlamak oldukça zor olacak. Bütçeden kaynaklanan sıkıntı gelecek yıl bu yıldan daha fazla hissedilecek.