Ercan Kumcu: 2001 bütçesini hazırlamak da uygulamak da zor

Ercan KUMCU

2001 yılı bütçesi bugünlerde hazırlanmaya başlanacak. Ekim ayı ortasında da Bütçe Tasarısı Meclis'e sunulacak. IMF Heyeti, hazırlanacak bütçenin ana hatlarını görüşmeye geldi. Fakat, ortada görüşülecek bir bütçe tasarısı yok. O nedenle de, IMF'ye verilecek ‘‘niyet mektubu’’ biraz gecikecek.

2001 yılı bütçesini hazırlamak gerçekten zor olacak. Gelecek yıl bütçeden yapılan faiz harcamaları düşecek. Üç yıllık program çerçevesinde bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 11'den yüzde 5.5'e düşürülecek.

Bütçe açığındaki düşüşün bir kısmı faiz harcamalarındaki düşüşten kaynaklanacak. Bütçe gelirleri artırılacak, giderler reel olarak sabit tutulacak. Deprem bahane edilerek geçen yıl sonunda konulan ek vergiler 2001 yılında da devam edecek. Bu yıl alınan faiz vergisinin yerine yeni vergiler koymak zorunluluk olacak.

TASARRUF ARTACAK

‘‘Faiz harcamaları düşsün de biraz yatırım yapalım’’ diye ağzı sulanan siyasetçilerimizin hevesleri kursaklarında kalacak. Aksine, tasarruf daha da artırılacak.

Büyük bir olasılıkla, geçen yıl hazırlanan üç yıllık programın 2001 yılı için konulan hedefleri daha da sıkılaştırılacak. Ancak bu şekilde 2000 yılında sapan hedeflere 2001 yılında ulaşabilmek mümkün olacak.

Bu yıl kamunun net tasarruf açığı azaltılamadı. Buna karşılık özel sektörün net tasarruf fazlası azaldı. Artan özel sektör tüketimi dış ticaret açığını artırdı. Cari işlemler dengesi, döviz dengesi rekor açıklar verdi. 2001'de durumu tersine çevirmek zorundayız.

Şimdi bazı palyatif tedbirler alınsa da, sorunun asıl çözümü 2001 yılına bırakılacak.

Azalan özel sektör net tasarrufları kamu sektörünün net tasarruf açığının azaltılması yoluyla dengelenecek. Özel sektörün net tasarruf fazlası planlanandan daha hızlı azaldığı için kamunun net tasarruf açığının da hedeflenenden daha fazla azaltılması gerekiyor. Rekorlar kıran cari işlemler açığı ancak bu şekilde kontrol altına alınabilecek.

Kamu sektöründeki tek şeffaf bölge konsolide bütçedir. O nedenle de bütçede tasarrufların artırılması hedeflenecek.

Kamu İktisadi Teşebbüsleri'nin (KİT) açıkları hakkında fazla bir bilgimiz yok. Enflasyonu düşürebilmek için KİT'ler istedikleri zamları yapamadığına göre, finansal açıkların da giderek büyüdüğünü varsaymak büyük bir yanlış olmayacaktır.

Mahalli İdareler'in finansman durumu hakkında da bilgimiz yok. Durumlarının iyileştiğini düşünmek ise fazla iyimserlik olur.

MALİYET YÜKSEK

Sonuçta, en şeffaf olan konsolide bütçe kamu sektöründeki tasarruf açığının azaltılmasında en önemli parametre olacak. Hazırlanacak bütçenin uygulamasına yönelik alınacak tedbirlerin hiçbiri siyasi açıdan sevimli olmayacak.

2001 yılı bütçesini hazırlamak da, uygulamak da zor olacak. Bundan böyle, istikrarı yakalama çabalarımız giderek daha zor kararlar almayı gerektirecek. Yola bir kez çıktık. Yapacağımız yalpalamalar bizi çok daha acı sonuçlarla karşı karşıya getirecektir.