Enis Berberoğlu: Özelleştirmenin tek ayıbı az gelir değil

Enis BERBEROĞLU

MHP lideri Devlet Bahçeli'nin eğer partisi iktidar ortağı olursa özelleştirme sürecini bu yılın sonuna kadar durdurma kararına gerekçe gösterdiği bazı rakamlar var...

Diyor ki: ‘‘Özelleştirmeden bugüne kadar elde edilen gelir toplam 4.8 milyar dolardır... Yapılan harcama ise 4.6 milyar dolar. Özelleştirme kazancı topu topu 200 milyon dolar...’’

Lafı uzatmadan muhalefet şerhimizi koyalım:

Sayın Bahçeli'nin kullandığı 4.6 milyar dolarlık özelleştirme gideri rakamı yanılmıyorsak bir haber ajansı tarafından geçildi ve hemen her gazetede çıktı. Ama özelleştirme giderlerinin bu kadar yüksek olması pek mümkün gözükmüyor. Nitekim DPT'den Metin Kılcı'nın hesabına göre, özelleştirme giderleri sadece 151 milyon dolar düzeyinde bulunuyor.

* * *

Zaten özelleştirme performansını salt kamuya gelir açısından değerlendirilmek son derece yanlıştır. Kamunun çekildiği ekonominin yeniden ve daha verimli yapılanması nasıl olsa uğranan zararı kapatır.

Almanya'da Berlin Duvarı çöktükten sonra Doğu'daki 23 bin kamu kuruluşunun satışı Treuhand'a ( Türkçesi yedd-i emin) bırakıldı...

Dört bin personelin, 150 hukukçunun çalıştığı Treuhand, Doğu Alman şirketlerini yıldırım hızıyla elden çıkardı. Tek koşulu mümkünse istihdam azalmasını engellemek olan Treuhand bazen sattığı şirketler için üste kredi bile verdi... Dolayısıyla eğer Almanlar enayi değilse özelleştirmede tek kriter kasaya giren para olmasa gerek.

* * *

Almanlar özelleştirmeyi ekonomiyi ıslah için kullandı...

Türkiye'de kamu kuruluşları özelleştirme bahanesiyle işgale uğradı. Başbakan yakınları, eski siyasiler, hatırlı ahbap çavuşlar özelleştirme kapsamındaki KİT'lere yamandı...

Vatandaşın haklı olarak ‘arpalık’ diye andığı KİT'lerin satış gelirleri düştü... 1992'de Türkiye'nin ilk 500 kuruluşu arasında kamu kesiminden 80 şirket varken bu rakam geçen yıl 44'e indi...

Kamu kesimindeki ihmalin faturası öncelikle işçilere çıktı. Kamu kesiminde her toplu sözleşme bir öncekinden çetin geçti... Arada sırada satılabilen kamu kuruluşlarında yeni patron önce işçileri attı.

Türk İş'e göre 1995 mart-1998 eylül döneminde tam 15 bin 219 işçi özelleştirilen kuruluşlardan kovuldu.

* * *

Merkez sağ iktidarlar, ürküttükleri kurbağaya değecek özelleştirme yapmadılar... Aksine bu kuruluşları sonuna kadar sömürmeyi yeğlediler... MHP de özelleştirmeyi askıya alıp bu kuruluşlarda kadrolaşma yolunu seçerse sadece geçmiş hükümetlerin izinde gitmiş olur.

Özelleştirme Hesabı Dengesi (1984-98)

GELİRLER (Milyon dolar) GİDERLER (Milyon dolar)

Blok satış 1.744 Denetim/Danışmanlık 42

Halka arz 763 İlan ve Reklam 34

İMKB'de satış 524 Sosyal yardım zammı 40

Tesis satışı 533 Tazminatlar 26

Erken emeklilik primi 9

3.564

151

Kaynak: Metin Kılcı, Türkiye'de Özelleştirme Uygulamaları DPT Finansman Dairesi Başkanlığı-Temmuz 1998