Turkuaz’ı Kazakistan’da yarattı, 17 yılda 800 milyon doları yakaladı
Güncelleme Tarihi:
Yalçın BAYER
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 04, 2009 00:00
Kazakistan devleti nezdinde iyi tanınan işadamları arasında 17 yıldan beri bu ülkede bulunan Turkuaz Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Zeki Pilge dikkati çekiyor. Pilge’nin, 17 milyon nüfuslu ülkede pazarlama, iş makinaları ve havaalanı/konut alanlarındaki faaliyetleri ile yıllık 800 milyon ciroya ulaşmış.
NATO toplantısı için Kazakistan’ın 700 bin nüfuslu başkenti Astana’ya gittiğimizde, ülkenin en büyük kenti Almatı’dan başkente geçen Zeki Pilge ile birarada olduk. Pilge bizi Fettah Tamince’nin Rixos Oteli’nde öğle yemeğine davet etti. NATO’nun bölgesel toplantısı nedeniyle Kazakistan Dışişleri’nin konuğu olarak Okan International’da kalıyorduk. Gelişimizden haberdar olan Bekir Okan, "Haberimiz olsaydı dostlarımızla ben de olmak için gelirdim... Ancak şu anda Eğitim alanında heyecan yaşıyorum; çünkü Çin hükümeti, Çince seviye tespit sınavının Ortadoğu’da yapma yetkisini Okan Üniversitesi’ne verdi. Vereceğimiz sertifika Çince konuşulan bütün ülkelerde geçerli olacak" diyordu.
Ayrı kentlerde esas faaliyetlerini sürdürmelerine karşın Pilge ve Tamince aynı zamanda yakın dostlar... Kendilerinden Kazakistan ekonomisinin durumu ve yaptıkları yatırımları dinledik.
İkisinin anlattıklarını özetlersek... Çin sınırına yakın Almatı ile ülkenin orta yerinde kurulan başkent Astana arasında yapılacak 1200 km’lik duble yoldan tutun, enerji/petrol sektörüne, madencilikten, Astana’ya 200 km. uzaklıktaki göller yöresi Borovoye’ye yapılacak modern sağlık, eğlence ve casino yatırımlarına kadar, Kazakistan’ın 2030’larda nasıl zengin ve modern bir ülke olacağının ipuçlarını veriyorlardı.
Yıllık yaklaşık 40 milyar dolarlık petrol gelirisiyle ortaya çıkanları dinledikçe kıskanmamak elde değil.
Kazakistan’ın önümüzdeki yıllarda petrol üretimin 180 milyon varile çıkması, Suudi Arabistan’ı geçeceği anlamına geliyor.
Nazarbayev, Orta Asya’nın güvenliğine çok önem veriyor; bu nedenle ’bağımsız’ kimliğini önde tutuyor. Belki de, Kazakistan zaman içinde NATO’nun askeri ve politik çıkarlarının odağında yer alabilir. Konjonktür bugünden ne gösterir bilinmez.
Biz diplomasiye değil, Türk müteşebbislerinin faaliyetlerine bakalım.
DARENDE-ADANA’DAN KAZAKİSTAN’A
Zeki Pilge, Kazakistan-Türk İşadamları Derneği Başkanı... 1964 doğumlu, ailesi Darendeli imiş; çocukluğu Osmaniye/Adana’da geçmiş ve Çukurova Tıp Fakültesi’ni bitirmiş. Doktorluğu ticarete tercih etmiş, 1992’lerde yolu buralarda kesişmiş. Kurduğu Turkuaz Şirketler Grubu olarak pazarlama dalında Kazakistan’ın en güçlü gruplarından biri olmuş. Her türlü gıda ve temizlik malzemesi pazarlamasında günde 400 araçla 24 bin noktaya ulaştıklarını söylüyor. Gruplarında 2 bin 266 kişinin çalıştırdıklarını belirten Pilge, "Sadece pazarlamada 400 milyon dolar ciro yaptıklarını" söylüyor ve "Kazakistan’da doğan Turkuaz’ı, Kazak halkı kendi firması gibi kabul ediyor" diyor.
Kazakistan’daki faaliyetlerini şöyle anlatıyor Pilge:
"35 ülkeden gıda ithalatı yapıyoruz; şampuandan margarine, çikolatadan temizlik malzemelerine kadar... Size ilginç gelebilir; Türkiye’den gıda ithalatı yapmıyoruz. Neden diye sorulabilir. Biz burada 17 yıllık bir firmayız, bu işe başlarken Türkiye ile işe giren dostlarımızı karşımıza almak istemedik ve Türk ürünleri ile ilgili alanı kendilerine bıraktık. 16 ülkede faaliyet gösteren ayçiçeği yağı üreticisi Savola ile Kazakistan’da ortak ayçiçeği fabrimız var. Tuğla-çimento gibi inşaat malzemeleri ile Kazakistan’ın dört büyük şirketi arasında yeralıyoruz. Ayrıca maden sektörü için gerekli iş makinaları üreten Hitachi, Mitsubishu ve Renault gibi markaların temsilciliğini yapıyoruz. Çünkü bizim işlerimiz öteki Türk Cumhuriyetleri ile sürüyor."
Bunun dışında, ülkenin en büyük kenti Almatı’da 250 milyon dolarlık iki konut projesine girdiklerini, Yüksel İnşaat’la birlikte bir Finans Merkezi inşaatını üstlendiklerini, kendilerinin de lüks Osmanlı Konağı tipinde konutlar yapacaklarını söylüyor. (Fiyatı merak ediliyorsa... İkiz konakların m2 fiyatı, içi bitmemiş halde 5.500 dolar.)
Dr. Pilge, Türkiye’de Dalaman Havalimanı’nın yapım ve işletmesinde ATM ile ortaklığından başka Kazakistan’ın ikinci enerji merkezi olacak Aktao Uluslararası Havalimanı’nın yapımını, yap-işlet-devret modeliyle 30 yıllığına almışlar. Pilge, bunun Kazakistan’ın ilk örnek projesi olacağını söylüyor.
GARİH ÖDÜLÜ GURURU
Zeki Pilge’ye göre, Kazakistan Çin dışındaki 300 milyonluk bir coğrafyaya egemen oluyor. Kazak petrolü ABD, Hollanda, İngiltere ve İtalya şirketleri tarafından çıkarılıyor. Daha ileri yıllarda doğalgaz da üretecek... Ve geleceğin 100 yılın tartışma odağında olacak Kazakistan...
Pilge’ye yılın en iyi yatırımcısı, yılın işadamı gibi ünvanlar almış ama "Benim için en önemlisi Üzeyir Garih ailesinin verdiği ödüldür" diyor. Bu arada bir üzüntüsünü şöyle anlatıyor:
"Türkiye’nin inanan-inanmayan diye ayrılmasına üzülüyorum. Her iki tarafta da mahalle baskısı var. Hoşgörü ortamı kayboluyor. Birbirimizi anlamamız lazım. Burada farklı inançların yaşadığı bir toplum, hiç ayrımcılık yok."
Petrol ve maden sektörüne buyrun
ZEKİ Pilge, özgüvenli ve samimi... Çok kişinin aksine bilgisini saklamıyor, paylaşıyor.
İki ülke arasındaki ticari ilişkilerin artırılması için çırpınıyor. "Kazak sermayesini Türkiye’ye çekmek ve turizm dışındaki sektörlere de yatırım yapmasını isterim" diyor.
Enerjiye bu kadar bağımlı olan Türkiye’nin Kazakistan’la çoktan yakın ilişkiler içinde olması gerektiğini anlatırken, "Niye Kazakistan’da bir maden veya petrol sahamız yok!" diye hayıflanıyor.
TPAO’nun, Kazaklarla kurduğu şirketle ve verimsiz petrol alanlarında yapılan yatırımların verimsizliğine değinirken, sadece "Üzülürüm" demekle yetiniyor. Eski Enerji Bakanı Hilmi Güler, Kazakistan’da enerji işine neden bu kadar uzak kaldı, farkedemedi mi gelişmeleari...
Pilge, Türk işadamlarına şu çağrıda bulunuyor: "Geç de olsa petrol ve maden sektöründe yatırım yapın. Geç kalmış sayılınmaz. Kazaklar başta altın, bakır, doğalgaz, petrol ve uranyum olmak üzere yaklaşık 2 trilyon dolar olarak hesap edilen bir yeraltı zenginliği üzerinde oturuyor. Türkiye’nin bu konuda ciddi bir üretim birikimi var. Ekonomik gücü, bilgisi, kadrosu olan gelsin. Artık orta ölçekli yatırımların ötesine geçmemiz gerekiyor. Bilgi vermek anlamında kendilerine kapımız açık, onlara zaman ayırır, Kazakistan’ın ilerde nasıl bir ülke olduğunu anlatırım severekten."
Ayrı kentlerde esas faaliyetlerini sürdürmelerine karşın Pilge ve Tamince aynı zamanda yakın dostlar... Kendilerinden Kazakistan ekonomisinin durumu ve yaptıkları yatırımları dinledik.
İkisinin anlattıklarını özetlersek... Çin sınırına yakın Almatı ile ülkenin orta yerinde kurulan başkent Astana arasında yapılacak 1200 km’lik duble yoldan tutun, enerji/petrol sektörüne, madencilikten, Astana’ya 200 km. uzaklıktaki göller yöresi Borovoye’ye yapılacak modern sağlık, eğlence ve casino yatırımlarına kadar, Kazakistan’ın 2030’larda nasıl zengin ve modern bir ülke olacağının ipuçlarını veriyorlardı.
Yıllık yaklaşık 40 milyar dolarlık petrol gelirisiyle ortaya çıkanları dinledikçe kıskanmamak elde değil.
Kazakistan’ın önümüzdeki yıllarda petrol üretimin 180 milyon varile çıkması, Suudi Arabistan’ı geçeceği anlamına geliyor.
Nazarbayev, Orta Asya’nın güvenliğine çok önem veriyor; bu nedenle ’bağımsız’ kimliğini önde tutuyor. Belki de, Kazakistan zaman içinde NATO’nun askeri ve politik çıkarlarının odağında yer alabilir. Konjonktür bugünden ne gösterir bilinmez.
Biz diplomasiye değil, Türk müteşebbislerinin faaliyetlerine bakalım.
DARENDE-ADANA’DAN KAZAKİSTAN’A
Zeki Pilge, Kazakistan-Türk İşadamları Derneği Başkanı... 1964 doğumlu, ailesi Darendeli imiş; çocukluğu Osmaniye/Adana’da geçmiş ve Çukurova Tıp Fakültesi’ni bitirmiş. Doktorluğu ticarete tercih etmiş, 1992’lerde yolu buralarda kesişmiş. Kurduğu Turkuaz Şirketler Grubu olarak pazarlama dalında Kazakistan’ın en güçlü gruplarından biri olmuş. Her türlü gıda ve temizlik malzemesi pazarlamasında günde 400 araçla 24 bin noktaya ulaştıklarını söylüyor. Gruplarında 2 bin 266 kişinin çalıştırdıklarını belirten Pilge, "Sadece pazarlamada 400 milyon dolar ciro yaptıklarını" söylüyor ve "Kazakistan’da doğan Turkuaz’ı, Kazak halkı kendi firması gibi kabul ediyor" diyor.
Kazakistan’daki faaliyetlerini şöyle anlatıyor Pilge:
"35 ülkeden gıda ithalatı yapıyoruz; şampuandan margarine, çikolatadan temizlik malzemelerine kadar... Size ilginç gelebilir; Türkiye’den gıda ithalatı yapmıyoruz. Neden diye sorulabilir. Biz burada 17 yıllık bir firmayız, bu işe başlarken Türkiye ile işe giren dostlarımızı karşımıza almak istemedik ve Türk ürünleri ile ilgili alanı kendilerine bıraktık. 16 ülkede faaliyet gösteren ayçiçeği yağı üreticisi Savola ile Kazakistan’da ortak ayçiçeği fabrimız var. Tuğla-çimento gibi inşaat malzemeleri ile Kazakistan’ın dört büyük şirketi arasında yeralıyoruz. Ayrıca maden sektörü için gerekli iş makinaları üreten Hitachi, Mitsubishu ve Renault gibi markaların temsilciliğini yapıyoruz. Çünkü bizim işlerimiz öteki Türk Cumhuriyetleri ile sürüyor."
Bunun dışında, ülkenin en büyük kenti Almatı’da 250 milyon dolarlık iki konut projesine girdiklerini, Yüksel İnşaat’la birlikte bir Finans Merkezi inşaatını üstlendiklerini, kendilerinin de lüks Osmanlı Konağı tipinde konutlar yapacaklarını söylüyor. (Fiyatı merak ediliyorsa... İkiz konakların m2 fiyatı, içi bitmemiş halde 5.500 dolar.)
Dr. Pilge, Türkiye’de Dalaman Havalimanı’nın yapım ve işletmesinde ATM ile ortaklığından başka Kazakistan’ın ikinci enerji merkezi olacak Aktao Uluslararası Havalimanı’nın yapımını, yap-işlet-devret modeliyle 30 yıllığına almışlar. Pilge, bunun Kazakistan’ın ilk örnek projesi olacağını söylüyor.
GARİH ÖDÜLÜ GURURU
Zeki Pilge’ye göre, Kazakistan Çin dışındaki 300 milyonluk bir coğrafyaya egemen oluyor. Kazak petrolü ABD, Hollanda, İngiltere ve İtalya şirketleri tarafından çıkarılıyor. Daha ileri yıllarda doğalgaz da üretecek... Ve geleceğin 100 yılın tartışma odağında olacak Kazakistan...
Pilge’ye yılın en iyi yatırımcısı, yılın işadamı gibi ünvanlar almış ama "Benim için en önemlisi Üzeyir Garih ailesinin verdiği ödüldür" diyor. Bu arada bir üzüntüsünü şöyle anlatıyor:
"Türkiye’nin inanan-inanmayan diye ayrılmasına üzülüyorum. Her iki tarafta da mahalle baskısı var. Hoşgörü ortamı kayboluyor. Birbirimizi anlamamız lazım. Burada farklı inançların yaşadığı bir toplum, hiç ayrımcılık yok."
Petrol ve maden sektörüne buyrun
ZEKİ Pilge, özgüvenli ve samimi... Çok kişinin aksine bilgisini saklamıyor, paylaşıyor.
İki ülke arasındaki ticari ilişkilerin artırılması için çırpınıyor. "Kazak sermayesini Türkiye’ye çekmek ve turizm dışındaki sektörlere de yatırım yapmasını isterim" diyor.
Enerjiye bu kadar bağımlı olan Türkiye’nin Kazakistan’la çoktan yakın ilişkiler içinde olması gerektiğini anlatırken, "Niye Kazakistan’da bir maden veya petrol sahamız yok!" diye hayıflanıyor.
TPAO’nun, Kazaklarla kurduğu şirketle ve verimsiz petrol alanlarında yapılan yatırımların verimsizliğine değinirken, sadece "Üzülürüm" demekle yetiniyor. Eski Enerji Bakanı Hilmi Güler, Kazakistan’da enerji işine neden bu kadar uzak kaldı, farkedemedi mi gelişmeleari...
Pilge, Türk işadamlarına şu çağrıda bulunuyor: "Geç de olsa petrol ve maden sektöründe yatırım yapın. Geç kalmış sayılınmaz. Kazaklar başta altın, bakır, doğalgaz, petrol ve uranyum olmak üzere yaklaşık 2 trilyon dolar olarak hesap edilen bir yeraltı zenginliği üzerinde oturuyor. Türkiye’nin bu konuda ciddi bir üretim birikimi var. Ekonomik gücü, bilgisi, kadrosu olan gelsin. Artık orta ölçekli yatırımların ötesine geçmemiz gerekiyor. Bilgi vermek anlamında kendilerine kapımız açık, onlara zaman ayırır, Kazakistan’ın ilerde nasıl bir ülke olduğunu anlatırım severekten."