Türkiye'de vergiler yükseliyor, OECD'de düşüyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ekim 14, 2005 10:09
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD), yerel yönetimlerin vergi paylarını, sosyal güvenlik kesintilerini de dikkate alarak yaptığı çalışma, OECD ortalamasında vergilerin GSYİH içindeki payı düşerken, Türkiye’nin vergi oranları en dik şekilde yükselen ülke olduğunu ortaya koydu.
OECD’nin Ekim 2005’te yayımladığı 1965-2003 dönemini kapsayan Vergi Gelirleri Eğilimleri Raporu’na göre Türkiye’deki vergi gelirlerinin ulusal gelir içindeki payında son yıllarda ciddi artış olduğu ortaya çıktı. Rapora göre, 1975 yılında yüzde 16 olan toplam vergilerin ulusal gelir içindeki payının 1985’te yüzde 15.4’e düştüğü, 1990’da yüzde 20’ye, 1995’te yüzde 22.6’ya, 2000’de yüzde 32.3’e çıktığı görülüyor. Bu oran 2002’de yüzde 31.1 ve 2003’te yüzde 32.8 oldu.
Raporda, 2003 yılında OECD alanındaki vergi oranlarındaki düşüşte yavaşlama olduğu, yüzde 36.4 düzeyinden yüzde 36.3’e düştüğü belirtildi. Raporda, 15 OECD ülkesinde vergi oranları düşerken, 12 ülkede yükseldiği, en yüksek vergi oranı düşüşünün ulusal gelirin yüzde 1.9’uyla Slovakya’da görüldüğü, vergi oranlarının en dik şekilde yükseldiği ülkenin de 1.7 puanla Türkiye olduğu belirtildi.
VERGİ GELİRLERİNİN YÜZDE 4.8’İ YEREL YÖNETİMLERE
Rapora göre, Türkiye’de vergilerin yüzde 73.4’ünü merkezi hükümet, yüzde 4.8’ini yerel yönetimler, yüzde 18.5’ini de sosyal güvenlik kuruluşları topluyor. Buna göre Türkiye’de 86 milyar 491 milyon YTL merkezi hükümetin, 6 milyar 847 milyon YTL yerel yönetimlerin vergi kesintileri, 24 milyar 538 milyon YTL de sosyal güvenlik prim kesintileri bulunuyor.
DOLAYLI VERGİLERDE TÜRKİYE İKİNCİ
Türkiye’de toplam vergi gelirlerinin yüzde 23.7’si gelir ve kazançlarından alınan vergilerden, yüzde 20.8’i sosyal güvenlik primlerinden, yüzde 3.2’si mülkiyet, yüzde 49.5’i mal ve hizmetlerden alınan vergilerden oluşuyor.
Gelir ve kazançlardan alınan vergilerin toplam vergiler içindeki payı açısından Türkiye, 30 ülke içinde en düşük vergi alan beşinci ülke olurken, sosyal güvenlik primlerinin toplam vergi içindeki payı açısından ise OECD ortalaması olan yüzde 26.1’in 5.3 puan altında kaldı. Mülkiyet üzerinden alınan vergilerin payında 20’nci ülke olan Türkiye, mal ve hizmetlerden alınan, adaletsiz vergi olması nedeniyle eleştirilen dolaylı vergilerin toplam vergiler içinde payının yüksekliğiyle dikkat çekti. Mal ve hizmetlerden alınan vergilerin toplam vergi gelirleri içinde en yüksek paya sahip olduğu ülke yüzde 52.5’le Meksika olurken, Türkiye yüzde 49.5 oranıyla ikinci sırada yer aldı.
Mal ve hizmetlerden alınan vergilerin ulusal gelirdeki payı 1985 yılında yüzde 5.6 düzeyinde bulunurken, 2000’de yüzde 13.6’ya, 2002’de yüzde 14.6’ya, 2003’te yüzde 16.2’ye yükseldi.
VERGİLERİN PAYI 2004 İÇİN DÜŞÜYOR
Gelir ve kazançlardan alınan vergilerin ulusal gelir içindeki payı 1975 yılında yüzde 6.8 olan Türkiye’de bu oran, 1995 yılındaki yüzde 6.4 düzeyinden 2000 yılında yüzde 9.5’e çıktı, 2002’de yüzde 7.7’ye düştü. Bu oran 2003 yılında yüzde 7.8 olarak gerçekleşti. Ancak gelir ve kazanç üzerinden alınan vergilerin oranının 2004 yılına ilişkin geçici verilere göre Türkiye’de yüzde 6.9’a düştüğü belirtildi. Bu durumun, Türkiye’nin toplam vergi gelirlerinin ulusal gelir içindeki payında 2004 yılında öngörülen yüzde 32.8’den yüzde 31.1’e düşüşü de açıkladığı kaydedildi.
KURUMLAR VERGİSİ OECD ORTALAMASININ ALTINDA
Türkiye’de kurumlar vergisinin ulusal gelir içindeki payı ise 1985 yılında yüzde 1.5, 1990’da yüzde 1.3, 1995’te yüzde 1.5, 2000’de yüzde 2.4, 2002’de yüzde 2.2, 2003’te de yüzde 2.6 oldu. Kurumlar vergisinde OECD ortalamasının yüzde 3.4 olduğu dikkate alındığında Türkiye’nin bu oranın altında kaldığı belirlendi. Kurumlar vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payına bakıldığında, 1985 yılında yüzde 9.5 olan oranın, 2000’de yüzde 7.3’e düştüğü, 2003’te ise yüzde 8’e çıktığı görülüyor.
TÜRKİYE VERGİDE 22’NCİ SIRADA
Cari fiyatlarla vergi gelirlerinin ulusal gelir içindeki yüzde 32.8 payıyla Türkiye OECD ülkeleri arasında 22’nci sırada yer alıyor. Sosyal güvenlik katkıları düşüldüğü zaman toplam vergi gelirlerinin ulusal gelir içindeki payının yüksekliğine göre yapılan sıralamada Türkiye 16’ncı sıraya yükseliyor.
(ANKARA/ANKA)
Raporda, 2003 yılında OECD alanındaki vergi oranlarındaki düşüşte yavaşlama olduğu, yüzde 36.4 düzeyinden yüzde 36.3’e düştüğü belirtildi. Raporda, 15 OECD ülkesinde vergi oranları düşerken, 12 ülkede yükseldiği, en yüksek vergi oranı düşüşünün ulusal gelirin yüzde 1.9’uyla Slovakya’da görüldüğü, vergi oranlarının en dik şekilde yükseldiği ülkenin de 1.7 puanla Türkiye olduğu belirtildi.
VERGİ GELİRLERİNİN YÜZDE 4.8’İ YEREL YÖNETİMLERE
Rapora göre, Türkiye’de vergilerin yüzde 73.4’ünü merkezi hükümet, yüzde 4.8’ini yerel yönetimler, yüzde 18.5’ini de sosyal güvenlik kuruluşları topluyor. Buna göre Türkiye’de 86 milyar 491 milyon YTL merkezi hükümetin, 6 milyar 847 milyon YTL yerel yönetimlerin vergi kesintileri, 24 milyar 538 milyon YTL de sosyal güvenlik prim kesintileri bulunuyor.
DOLAYLI VERGİLERDE TÜRKİYE İKİNCİ
Türkiye’de toplam vergi gelirlerinin yüzde 23.7’si gelir ve kazançlarından alınan vergilerden, yüzde 20.8’i sosyal güvenlik primlerinden, yüzde 3.2’si mülkiyet, yüzde 49.5’i mal ve hizmetlerden alınan vergilerden oluşuyor.
Gelir ve kazançlardan alınan vergilerin toplam vergiler içindeki payı açısından Türkiye, 30 ülke içinde en düşük vergi alan beşinci ülke olurken, sosyal güvenlik primlerinin toplam vergi içindeki payı açısından ise OECD ortalaması olan yüzde 26.1’in 5.3 puan altında kaldı. Mülkiyet üzerinden alınan vergilerin payında 20’nci ülke olan Türkiye, mal ve hizmetlerden alınan, adaletsiz vergi olması nedeniyle eleştirilen dolaylı vergilerin toplam vergiler içinde payının yüksekliğiyle dikkat çekti. Mal ve hizmetlerden alınan vergilerin toplam vergi gelirleri içinde en yüksek paya sahip olduğu ülke yüzde 52.5’le Meksika olurken, Türkiye yüzde 49.5 oranıyla ikinci sırada yer aldı.
Mal ve hizmetlerden alınan vergilerin ulusal gelirdeki payı 1985 yılında yüzde 5.6 düzeyinde bulunurken, 2000’de yüzde 13.6’ya, 2002’de yüzde 14.6’ya, 2003’te yüzde 16.2’ye yükseldi.
VERGİLERİN PAYI 2004 İÇİN DÜŞÜYOR
Gelir ve kazançlardan alınan vergilerin ulusal gelir içindeki payı 1975 yılında yüzde 6.8 olan Türkiye’de bu oran, 1995 yılındaki yüzde 6.4 düzeyinden 2000 yılında yüzde 9.5’e çıktı, 2002’de yüzde 7.7’ye düştü. Bu oran 2003 yılında yüzde 7.8 olarak gerçekleşti. Ancak gelir ve kazanç üzerinden alınan vergilerin oranının 2004 yılına ilişkin geçici verilere göre Türkiye’de yüzde 6.9’a düştüğü belirtildi. Bu durumun, Türkiye’nin toplam vergi gelirlerinin ulusal gelir içindeki payında 2004 yılında öngörülen yüzde 32.8’den yüzde 31.1’e düşüşü de açıkladığı kaydedildi.
KURUMLAR VERGİSİ OECD ORTALAMASININ ALTINDA
Türkiye’de kurumlar vergisinin ulusal gelir içindeki payı ise 1985 yılında yüzde 1.5, 1990’da yüzde 1.3, 1995’te yüzde 1.5, 2000’de yüzde 2.4, 2002’de yüzde 2.2, 2003’te de yüzde 2.6 oldu. Kurumlar vergisinde OECD ortalamasının yüzde 3.4 olduğu dikkate alındığında Türkiye’nin bu oranın altında kaldığı belirlendi. Kurumlar vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payına bakıldığında, 1985 yılında yüzde 9.5 olan oranın, 2000’de yüzde 7.3’e düştüğü, 2003’te ise yüzde 8’e çıktığı görülüyor.
TÜRKİYE VERGİDE 22’NCİ SIRADA
Cari fiyatlarla vergi gelirlerinin ulusal gelir içindeki yüzde 32.8 payıyla Türkiye OECD ülkeleri arasında 22’nci sırada yer alıyor. Sosyal güvenlik katkıları düşüldüğü zaman toplam vergi gelirlerinin ulusal gelir içindeki payının yüksekliğine göre yapılan sıralamada Türkiye 16’ncı sıraya yükseliyor.
(ANKARA/ANKA)