Tariş mucizesi

16 Haziran 2000... Bu tarih Türkiye'nin en büyük kooperatifi Tariş için çok şey ifade ediyor. Yaklaşık 86 yıl boyunca köklü bir kamu kuruluşu olarak hizmet veren Tariş, geçtiğimiz yıl kendi ayakları üzerinde durmaya başladı. Tariş'in yıllardır süren idari ve mali yapıda özerkleşme talebi IMF ile yapılan stand-by anlaşması çerçevesinde gerçekleşti.

Tariş Ege Bölgesi'nde ürün yetiştiren 128 bin ortaktan ve 106 kooperatiften oluşuyor. Şirket, ortaklarından aldığı üzüm, incir, zeytinyağı ve pamuğu tesislerinde işleyerek piyasaya sürüyor. Zeytinyağı, incir, üzüm ve pamuk olmak üzere dört ana birimden oluşuyor.

Yıllardır kemikleşmiş bir kamu kuruluşu yapısıyla çalışan şirkette değişim süreci 'tepeden' başladı. Tariş'te ilk kez bir genel müdür 'atanarak' değil 'seçilerek' başa geldi. Daha önce Sanayi Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı olarak çalışan Ayhan Özer, Tariş'in zeytinyağı, üzüm, incir ve pamuk birimlerinin yönetim kurulu üyeleri tarafından oybirliğiyle genel müdür seçildi. Özerkleşme yeniden yapılanmayı beraberinde getirdi. Politik nedenlerle şişirilmiş kadro azaltıldı, bin 204 kişi işten çıkarıldı.

Özer ve ekibi piyasa şartlarına uygun pazarlama stratejileri geliştirmeye başladı. Pazarlama ve tanıtım çalışmalarına bir milyon dolarlık bütçe ayrıldı. Zeytinyağı 'lokomotif ürün' olarak seçildi. Tariş zeytinyağının imajı değiştirildi, ambalajlar yenilendi. Ürünün değişen yüzü yazılı ve görsel basında yürütülen reklam kampanyalarıyla tanıtıldı. Son bir yıldır süren bu kampanyaların sonucunda satış rakamları yüzde 70 arttı.

Şirketteki değişim sürecinin bir diğer yansıması pamukta oldu. Üretim, dünya standartlarına uyumlandırıldı. Fiyatlar dünya çapında geçerliliği olması nedeniyle Liverpool Fiyat Endeksi'ne göre ayarlandı.

'Üretimden önce satış' stratejisi benimsendi. Özer bu stratejiyi şöyle açıklıyor: ‘‘Yerimizde oturup bekleyemezdik. Potansiyel müşterilerimizle görüştük ardından aldığımız ya da almayı beklediğimiz taleplere göre üretim yaptık. Bu yöntemle geçtiğimiz yıl 20 bin ton pamuk satışı gerçekleştirdik.‘‘

Tariş, yeniden yapılanma sürecinde danışmanlık şirketi Andersen Consulting ile çalıştı. Andersen Consulting, Tariş'e istihdam, muhasebe, satış alanında destek verdi. Şirketin yönetim kadrosuna özel sektörden profesyoneller katıldı. Bu yöneticilerden biri olan Ertem Ulusoy şu anda Tariş İstanbul Bölge Müdürü olarak çalışıyor. Ulusoy varmak istedikleri noktayı anlatırken dünyaca ünlü gıda firması Unilever'i örnek gösteriyor:

‘‘Tariş, Türkiye'de Unilever nasıl görülüyorsa öyle algılanmayı hedefliyor. Şirket son bir yıldır yoğun bir değişim süreci geçiriyor. 'Hamili kart yakınımdır' uygulaması son buldu. Amacımız ortaklarımıza ve müşterilerimize en iyi şekilde hizmet verebilmek.‘‘

Ayhan Özer, Tariş'in değişim sürecindeki başarısının altında yatan nedenlerden birinin mevcut insan kaynağındaki yapısal değişim olduğunu düşünüyor: ‘‘Sayısal olarak çok büyük yenilikler olmadı ancak çalışanların kafa yapısı değişti. Önemli olan beyinlerin değişmesiydi ve bu gerçekleşti. Tariş büyümeye devam edecek.‘‘

EN İYİ ‘SIZMA’ ÖDÜLÜ

Tariş'in bir yıldır süren değişim çalışmaları iki ay önce 'tescillendi'. Tariş Zeytinyağları, Kültür Bakanlığı ve Akdeniz Mutfakları Konservatuarı tarafından İstanbul'da düzenlenen 'Akdeniz Bereket Şenliği' kapsamında 70 kişilik bir uzman juri kadrosu tarafından, Fransa, İspanya, İsrail, İtalya, Tunus ve Yunanistan'dan gelen zeytinyağı üreticileri arasında 'en iyi sızma zeytinyağı' olarak seçildi.

86 YAŞINDA

Türkiye'nin en büyük kooperatifi Tariş'in temelleri 1915'de Nazmi Topçuoğlu, Kazım Nuri Çörüş ve Ahmet Sarı adlı üç genç girişimci tarafından atıldı. Milli Aydın Bankası'nın bir kolu olarak ‘‘Kooperatif Aydın İncir Müstahsilleri Anonim Şirketi‘‘ adıyla doğdu. 1935'te TBMM tarafından çıkarılan yasa doğrultusunda Tarım Satış Kooperatifleri adını aldı. 1987'de 'Tariş İncir, Üzüm, Pamuk, Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği' adıyla çalışmaya başladı. Geçtiğimiz yıl mevzuat değişimiyle özerkleşti. Tariş'in Ege Bölgesi'nde ürün yetiştiren yaklaşık 128 bin çiftçi ortağı var.