Tahir Perek: Emlak Vergisi baştan aşağı degişmeli
Güncelleme Tarihi:
Emlak Vergisi'nde öteden beri bilerek lades yapılıyor. Geçen yıla kadar bu konuda yaşanan tuhaflıklar kimseyi pek de rahatsız etmiyordu. Ne zaman ki 30 Eylül 1998 tarihinde beyan edilen emlak değerleri, bunların satışı sırasında dikkate alınacak maliyet bedeline esas olacak denildi, işte o zaman işler karıştı.
Bilindiği gibi, Emlak Vergileri, fiili olarak Maliyece sokak sokak takdir edilen arsa m2 değerleri ile o yıl için tespit edilen inşaat birim maliyet bedelleri dikkate alınarak hesaplanan tutarlar beyan edilerek ödeniyordu.
Ancak, bu hesaplar sonucu bulunan değerler ‘‘Asgari beyan değerleri’’dir. Esas beyan edilmesi gereken değerler rayiç bedelleridir, yani o günkü gerçek piyasa fiyatı ile alım - satım değerleridir.
Genellikle gerçek rayiç bedelleri, hesaplanan asgari beyan değerinden 5 - 10 kat fazla olmasına rağmen kimse buna aldırmıyor, asgari bedelden beyan yapanlar, vazifelerini tam yapmış sayıyorlar, beyan alan yetkililer de, işi fazla kurcalamıyorlar ve böylece bu garip oyun yıllardır oynanıp duruyordu...
MALİYET BEDELİ
Bu oyun, geçen yıl beyan edilen değerlerin, alım - satım kazançlarında ‘‘Maliyet Bedeli’’ sayılması ile kısmen bozuldu.
Bir kısım mükellef, beyan değerlerini yükseltti, bir kısmı aynen bıraktı. Bu durumda, bir de yeniden değerleme uygulaması başlayınca, durumlar iyice karıştı. Beyan değerleri arasında 10 kata kadar varan farklılıklar ortaya çıktı. Bir apartmanda karşılıklı iki daireden birinin değeri 5 milyar, diğerinin ise 50 milyar olabildi.
Şimdi bu iş nasıl düzelecek diye herkes kara kara düşünüyor.
Bu problem emlak değeri ile Gelir Vergisi arasında irtibat kurulduğu ve devam ettirildiği sürece çözülmez, bilakis her değişiklikte yeni problemler çıkar. Herşey matematiksel olarak çözülse bile, psikolojik faktörlerle gerçek değerlerin beyanından kaçınılması önlenemez.
Şimdi açıklanan yeni önlemler paketinde, isteyenlere yeniden beyanname verme imkanının tanınacağı ifade edildi. Bize göre de bu çok doğru bir ön tedbirdir ve mutlaka yapılmalıdır. Ancak nihayi çözüm değildir. Bu imkanla bazı sivrilikler törpülenecek ama sorunlar aynen devam edecektir.
Biz hazır, kanunlarda değişiklik yapılacakken, Emlak Vergisi ile Gelir Vergisi'nin irtibatını tamamen koparacak ve bu konudaki kargaşaya son verecek bir çözüm önerisini tartışmaya açmak istiyoruz. Şöyle ki:
Emlak Vergilerinde rayiç bedel ve asgari beyan bedeli uygulaması tamamen kaldırılsın. Emlak Vergileri ve ona bağlı olarak uygulanan alım - satım harçları bedele göre değil büyüklüğe göre, yani m2 bazına göre alınsın.
Şimdiye kadar, hiç tartışılmamış olduğunu sandığımız bu usulün aslında hali hazır uygulanmaya nazaran işlemler açısından pek farklı bir yönü yoktur. Ama istenirse çok daha basitleştirilebilir. Burada esas amaç işlemin yükünü hafifletmekten ziyade, vergi ile değerin irtibatını kesmek ve böylece, diğer vergileri Emlak vergisi değerinin vesayetinden kurtarmakktır.
METREKARE VERGİSİ
Halen uygulanmakta olan sistemde, zaten sokak sokak arsa m2 değerleri takdir ediliyor. Ayrıca bina inşaat maliyetleri de devletçe tayin ediliyor. O halde takdir komisyonları pekala arsa m2 değerleri yerine binalarda m2 başına ödenmesi gereken standart vergileri takdir edebilir.
Mükellefler de şimdiye kadar olduğu gibi, binaların kalitelerine, özelliklerine ve eksikliklerine göre görekli ilave ve indirimleri yapıp vergisini m2 bazına göre beyan edip ödeyebilirler.
Teklifimizle ilgilenilirse, detaylar üzerinde de görüşlerimizi ayrıca açıklarız.