Stiglitz: Sıcak paraya vergi koyun, IMF’den uzak durun
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 29, 2004 01:39
Dünya Bankası eski Başkan Yardımcısı Nobel ödüllü iktisatçı Joseph Stiglitz, sıcak para hareketlerinin vergilendirilmesini önerdi. Stiglitz, ‘IMF ile yakın ilişki tehlikelidir. IMF ile ilişkiniz ne kadar uzak olursa, o kadar iyidir. IMF politikası size uymuyorsa, yapmayın’ dedi.
ABD eski Başkanı Bill Clinton’un ekonomi danışmanlığı ile ünlenen ve Dünya Bankası Başkan Yardımıcılığı da yapan Nobel ödüllü iktisatçı Joseph Stiglitz, ‘Başarılı olmak istiyorsanız sıkı müzakere yapın, sıcak parayı kontrol altına alın’ dedi. Stiglitz, IMF ile yakın ilişki kurmayı da tehlikeli gördüğünü söyledi.
Hürriyet, Akbank ve CSA’nın organizasyonuyla İstanbul’a gelen Stiglitz, gazetecilerle bir yemek yedi. Stiglitz, 2004 sonunda IMF ile Türkiye arasında yeni bir anlaşmanın gündemde olduğunun hatırlatılması üzerine şunları söyledi: ‘IMF ile yakın ilişki tehlikelidir. IMF ile ilişkiniz ne kadar uzak olursa, o kadar iyidir. IMF ile anlaşma imzalamadan önce kendi doğrularınızı oluşturun ve bu doğruları IMF ile müzakere edin. IMF’nin size önerdiği politika, sizin doğrularınızla uyuşmuyorsa o politikayı uygulamayın. Çünkü bu tür bir uygulama, uygulanmamasından daha büyük zarar yaratacaktır. Arjantin, IMF programını uygulamadı ve yüzde 8 büyüdü. Rusya, Şili, bir ölçüde Brezilya, IMF programını uygulamıyor. Şili Devlet Başkanı’na ‘IMF’yle çalışırken ekonomiyi nasıl düzelttiniz’ diye sordum. ‘IMF’nin önerdiklerini yapmayarak’ diye cevapladı.’
O IMF’NİN SORUNU
Stiglitz’e Türkiye’nin IMF’ye olan borçları hatırlatıldığında şu cevabı verdi: ‘Eski bir atasözü var eğer bankaya 100 dolar borcunuz varsa, bu sizin sorununuzdur, eğer 1 milyar dolar borcunuz varsa bu bankanın sorudur.’
Stiglitz, IMF’nin borç tahsil etme ve enflasyonla ilgilendiğini, bir ülkenin gerçek ekonomik parametreleri olan istihdam, üretim, büyüme gibi faktörleri görmezlikten geldiğini söyledi. IMF’nin merkez bankası gibi düşündüğünü belirten Stiglitz, ‘Merkez Bankası memurları sadece enflasyonu kontrol altına almayı düşünür. Diğer değişkenlerle çok ilgilenmez’ dedi.
TOBİN VERGİSİ
Stiglitz kısa dönemli sermaye hareketleri olarak bilinen sıcak paranın özellikle gelişen ülke ekonomileri için tehlikeli olduğunu söyledi. Stiglitz, sıcak paranın vergilendirilmesi gerektiğini, bir ülkeye girerken kısa dönemli olumlu etki oluşturmasına karşın hızlı çıkışla birlikte yıkıcı etkileri geride bıraktığını hatırlatarak, şöyle devam etti:
‘Kısa dönemli sermaye hareketlerinin ülke açısından bir çok zararını görüyoruz. Birinci zararı ülke parasının suni olarak değerlenmesine neden oluyor ve cari açık oluşturuyor. İkinci olarak, ülkede yatırıma ve büyümeye orta ve uzun vadeli destek olmuyor. Üçüncü olarak ülkeden hızlı çıkış yaptığında piyasalar üzerinde yıkıcı etkisi oluyor. Bu nedenle sıcak paraya Tobin Vergisi türü bir vergi alınmalı. Para giriş çıkışı nisbi olarak kontrol altında olmalı.’
Stiglitz, sıcak paraya konulacak olan verginin de kesin çözüm olmayacağını, gelişmiş ülkelerdeki faiz oranlarına bağlı olarak dünya üzerinde dolaşan spekülatif paranın olumsuz etkilerinin tamamiyle giderilemeyeceğini söyledi.
Herşeyi piyasanın insafına bırakmayın
JOSEPH Stiglitz, sınırsız deregülasyon girişimlerini eleştirerek, ‘Herşeyi piyasanın insafına bırakmak doğru değildir’ dedi. Piyasanın kendiliğinden dengeyi bulacağı ve özel sektörün en verimli sonucu alcağı düşüncesinin yanlış olduğunu belirten Stiglitz şöyle devam etti: ‘ABD’de 90’larda yaşanan şirket krizlerinin arkasında piyasanın fazla serbest kalması var. Muhasebeciler ve şirket yöneticileri hisse senedi sahiplerini soydular. ABD’de 1990-2000 yılları arasında yapılan atılımı ise internet ve biyo-teknoloji alanlarına yapılan devlet yatırımları tetikledi. Devlet piyasaları düzenlemeli ve gerekli alanlara yatırım yapmalı’ dedi.
Sadece enflasyona odaklanmayın
JOSEPH Stiglitz, Merkez Bankası ve IMF için tek ekonomik göstergenin enflasyon olduğunu, ancak yüzde 10-12 civarındaki enflasyonun çok önemli bir olumsuzluk olmadığını söyledi. Reel ekonomi açısından önemli olanın üretim, büyüme ve istihdam olduğunu belirten Stiglitz, ‘Kendi ekonomik programınızı oluştururken enfyasyonla, üretim, büyüme, istihdam arasında bir denge oluşturun. Sadece enflasyonu kotrol etmeye odaklanmayın. Üretim, büyüme ve istihdama önem verin. Avrupa Merkez Bankası, Avrupa’da sadece yüzde 2 enflasyon olmasına rağmen, enflasyon kontrolünü esas alan bir politika izliyor. Bu yüzden Avrupa büyüme sağlayamıyor. Amerikan Merkez Bankası (FED) ise büyüme ve istihdamı dikkate alan bir politika izliyor bu nedenle ABD kısa bir durgunluktan sonra büyüme yaşayabiliyor’ dedi
Türkiye’de görünüm pozitif
TÜRKİYE’deki görünümün pozitif olduğunu bildiren Joseph Stiglitz, ‘Pozitif gelişmeler var. Bankacılık sektörünün düzenlenmesinde olumlu adımlar atıldı. Analistler Türkiye’de büyüme olmayacağı yönünde değerlendirmelerde bulunuyor. Ben bir değerlendirmede bulunmak istemiyorum’ dedi.
Değerli TL ile büyüyemezsiniz
LİRANIN aşırı değerli olmasından endişeli olduğunu söyleyen Joseph Stiglitz, ‘Değerli para birimi ile büyüme zorlaşır. Yüksek döviz kurundan endişeliyiz. Avrupa Birliği’nde de döviz kuru yüksek. Bu da endişe yaratıyor’ dedi.
Stiglitz, ‘Yabancılara banka satmayın’ dedi ve ekledi ‘Arjantin’de bütün bankalar yabancılara satıldı. Bu nedenle KOBİ’lere kredi sağlanamadı ve büyüme yavaşladı.’
Rusya’nın geleceği için karamsar olduğunu belirten Stiglitz, ‘Rusya’da sosyalist ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçiş çok kötü yapıldı. Bu nedenle başarı sağlanamadı. GSMH yüzde 60 düştü. Yoksulluk arttı. Kaynaklar 10 kişinin elinde toplandı’ dedi.
Çin’in başarılı olduğunu vurgulayan Stiglitz, ‘Çin IMF’yi dinlemediği ve kendi yöntemlerini uyguladığı için başarılı oldu. Çin’de kalkınma yüzde 8 düzeyinde. Çin’liler pragmatist davranarak başarılı oluyor’ şeklinde konuştu.
Avrupalı inek yoksuldan değerli
JOSEPH Stiglitz ABD’nin kendisi için uygun olmayan politikaları IMF aracılığıyla yolsul ülkelere dayattığını ve bu dayatılan politikalar sonucunda yıkıcı etkilerin ortaya çıktığını söyledi. ABD’de pamuk çiftçilerinin 25 milyar dolar destek aldığını vurgulayan Stiglitz, şöyle devam etti: ‘ABD zengin pamuk çiftçilerine 25 milyar dolar destek verdi. Bu destek nedeniyle pamuk fiyatları düşüyor. Yoksul ülke çiftçileri zarar ediyor. Avrupa’da da inek için günde 2 Euro destek veriliyor. Bu yoksul ülkelerde kişi başına verilen destekten daha büyük. Avrupa’da inek olmak, yoksul bir ülkede insan olmaktan daha değerli.’
Tobin Vergisi nedir?
TOBİN Vergisi, bir öneri olarak 1970’li yıllarda ortaya atıldı. O yıllarda fazla ilgi görmeyen bu vergi önerisi, Nobel ödüllü iktisatçı James Tobin’in fikriydi ve ‘uluslararası sermaye hareketlerinin vergilendirilmesini’ içeriyordu. Bazı iktisatçılar, 1970’li yıllarda uluslararası sermaye hareketlerinin çok fazla olmadığını bu nedenle önerinin fazla taraftar bulmadığını ancak günümüzde günlük hacmin 2 trilyon dolar düzeyine ulaştığını ve benzeri önerilerde bulunan iktisatçı sayısının giderek arttığını ifede etmeye başladı.
Hürriyet, Akbank ve CSA’nın organizasyonuyla İstanbul’a gelen Stiglitz, gazetecilerle bir yemek yedi. Stiglitz, 2004 sonunda IMF ile Türkiye arasında yeni bir anlaşmanın gündemde olduğunun hatırlatılması üzerine şunları söyledi: ‘IMF ile yakın ilişki tehlikelidir. IMF ile ilişkiniz ne kadar uzak olursa, o kadar iyidir. IMF ile anlaşma imzalamadan önce kendi doğrularınızı oluşturun ve bu doğruları IMF ile müzakere edin. IMF’nin size önerdiği politika, sizin doğrularınızla uyuşmuyorsa o politikayı uygulamayın. Çünkü bu tür bir uygulama, uygulanmamasından daha büyük zarar yaratacaktır. Arjantin, IMF programını uygulamadı ve yüzde 8 büyüdü. Rusya, Şili, bir ölçüde Brezilya, IMF programını uygulamıyor. Şili Devlet Başkanı’na ‘IMF’yle çalışırken ekonomiyi nasıl düzelttiniz’ diye sordum. ‘IMF’nin önerdiklerini yapmayarak’ diye cevapladı.’
O IMF’NİN SORUNU
Stiglitz’e Türkiye’nin IMF’ye olan borçları hatırlatıldığında şu cevabı verdi: ‘Eski bir atasözü var eğer bankaya 100 dolar borcunuz varsa, bu sizin sorununuzdur, eğer 1 milyar dolar borcunuz varsa bu bankanın sorudur.’
Stiglitz, IMF’nin borç tahsil etme ve enflasyonla ilgilendiğini, bir ülkenin gerçek ekonomik parametreleri olan istihdam, üretim, büyüme gibi faktörleri görmezlikten geldiğini söyledi. IMF’nin merkez bankası gibi düşündüğünü belirten Stiglitz, ‘Merkez Bankası memurları sadece enflasyonu kontrol altına almayı düşünür. Diğer değişkenlerle çok ilgilenmez’ dedi.
TOBİN VERGİSİ
Stiglitz kısa dönemli sermaye hareketleri olarak bilinen sıcak paranın özellikle gelişen ülke ekonomileri için tehlikeli olduğunu söyledi. Stiglitz, sıcak paranın vergilendirilmesi gerektiğini, bir ülkeye girerken kısa dönemli olumlu etki oluşturmasına karşın hızlı çıkışla birlikte yıkıcı etkileri geride bıraktığını hatırlatarak, şöyle devam etti:
‘Kısa dönemli sermaye hareketlerinin ülke açısından bir çok zararını görüyoruz. Birinci zararı ülke parasının suni olarak değerlenmesine neden oluyor ve cari açık oluşturuyor. İkinci olarak, ülkede yatırıma ve büyümeye orta ve uzun vadeli destek olmuyor. Üçüncü olarak ülkeden hızlı çıkış yaptığında piyasalar üzerinde yıkıcı etkisi oluyor. Bu nedenle sıcak paraya Tobin Vergisi türü bir vergi alınmalı. Para giriş çıkışı nisbi olarak kontrol altında olmalı.’
Stiglitz, sıcak paraya konulacak olan verginin de kesin çözüm olmayacağını, gelişmiş ülkelerdeki faiz oranlarına bağlı olarak dünya üzerinde dolaşan spekülatif paranın olumsuz etkilerinin tamamiyle giderilemeyeceğini söyledi.
Herşeyi piyasanın insafına bırakmayın
JOSEPH Stiglitz, sınırsız deregülasyon girişimlerini eleştirerek, ‘Herşeyi piyasanın insafına bırakmak doğru değildir’ dedi. Piyasanın kendiliğinden dengeyi bulacağı ve özel sektörün en verimli sonucu alcağı düşüncesinin yanlış olduğunu belirten Stiglitz şöyle devam etti: ‘ABD’de 90’larda yaşanan şirket krizlerinin arkasında piyasanın fazla serbest kalması var. Muhasebeciler ve şirket yöneticileri hisse senedi sahiplerini soydular. ABD’de 1990-2000 yılları arasında yapılan atılımı ise internet ve biyo-teknoloji alanlarına yapılan devlet yatırımları tetikledi. Devlet piyasaları düzenlemeli ve gerekli alanlara yatırım yapmalı’ dedi.
Sadece enflasyona odaklanmayın
JOSEPH Stiglitz, Merkez Bankası ve IMF için tek ekonomik göstergenin enflasyon olduğunu, ancak yüzde 10-12 civarındaki enflasyonun çok önemli bir olumsuzluk olmadığını söyledi. Reel ekonomi açısından önemli olanın üretim, büyüme ve istihdam olduğunu belirten Stiglitz, ‘Kendi ekonomik programınızı oluştururken enfyasyonla, üretim, büyüme, istihdam arasında bir denge oluşturun. Sadece enflasyonu kotrol etmeye odaklanmayın. Üretim, büyüme ve istihdama önem verin. Avrupa Merkez Bankası, Avrupa’da sadece yüzde 2 enflasyon olmasına rağmen, enflasyon kontrolünü esas alan bir politika izliyor. Bu yüzden Avrupa büyüme sağlayamıyor. Amerikan Merkez Bankası (FED) ise büyüme ve istihdamı dikkate alan bir politika izliyor bu nedenle ABD kısa bir durgunluktan sonra büyüme yaşayabiliyor’ dedi
Türkiye’de görünüm pozitif
TÜRKİYE’deki görünümün pozitif olduğunu bildiren Joseph Stiglitz, ‘Pozitif gelişmeler var. Bankacılık sektörünün düzenlenmesinde olumlu adımlar atıldı. Analistler Türkiye’de büyüme olmayacağı yönünde değerlendirmelerde bulunuyor. Ben bir değerlendirmede bulunmak istemiyorum’ dedi.
Değerli TL ile büyüyemezsiniz
LİRANIN aşırı değerli olmasından endişeli olduğunu söyleyen Joseph Stiglitz, ‘Değerli para birimi ile büyüme zorlaşır. Yüksek döviz kurundan endişeliyiz. Avrupa Birliği’nde de döviz kuru yüksek. Bu da endişe yaratıyor’ dedi.
Stiglitz, ‘Yabancılara banka satmayın’ dedi ve ekledi ‘Arjantin’de bütün bankalar yabancılara satıldı. Bu nedenle KOBİ’lere kredi sağlanamadı ve büyüme yavaşladı.’
Rusya’nın geleceği için karamsar olduğunu belirten Stiglitz, ‘Rusya’da sosyalist ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçiş çok kötü yapıldı. Bu nedenle başarı sağlanamadı. GSMH yüzde 60 düştü. Yoksulluk arttı. Kaynaklar 10 kişinin elinde toplandı’ dedi.
Çin’in başarılı olduğunu vurgulayan Stiglitz, ‘Çin IMF’yi dinlemediği ve kendi yöntemlerini uyguladığı için başarılı oldu. Çin’de kalkınma yüzde 8 düzeyinde. Çin’liler pragmatist davranarak başarılı oluyor’ şeklinde konuştu.
Avrupalı inek yoksuldan değerli
JOSEPH Stiglitz ABD’nin kendisi için uygun olmayan politikaları IMF aracılığıyla yolsul ülkelere dayattığını ve bu dayatılan politikalar sonucunda yıkıcı etkilerin ortaya çıktığını söyledi. ABD’de pamuk çiftçilerinin 25 milyar dolar destek aldığını vurgulayan Stiglitz, şöyle devam etti: ‘ABD zengin pamuk çiftçilerine 25 milyar dolar destek verdi. Bu destek nedeniyle pamuk fiyatları düşüyor. Yoksul ülke çiftçileri zarar ediyor. Avrupa’da da inek için günde 2 Euro destek veriliyor. Bu yoksul ülkelerde kişi başına verilen destekten daha büyük. Avrupa’da inek olmak, yoksul bir ülkede insan olmaktan daha değerli.’
Tobin Vergisi nedir?
TOBİN Vergisi, bir öneri olarak 1970’li yıllarda ortaya atıldı. O yıllarda fazla ilgi görmeyen bu vergi önerisi, Nobel ödüllü iktisatçı James Tobin’in fikriydi ve ‘uluslararası sermaye hareketlerinin vergilendirilmesini’ içeriyordu. Bazı iktisatçılar, 1970’li yıllarda uluslararası sermaye hareketlerinin çok fazla olmadığını bu nedenle önerinin fazla taraftar bulmadığını ancak günümüzde günlük hacmin 2 trilyon dolar düzeyine ulaştığını ve benzeri önerilerde bulunan iktisatçı sayısının giderek arttığını ifede etmeye başladı.