Rusya nereden nereye geldi?

GEÇEN hafta Rusya'nın kredi notu yatırım yapılacak düzeye yükseltildi. Rusya'nın son yıllardaki performansının arkasında yükselen petrol fiyatlarının katkısı küçümsenemez.Rusya artan gelirlerini har vurup harman savurmadı. Kamu açıklarının azaltılmasında ve hatta kapatılmasında kullandı. Ekonomide yapısal reformlara hız verdi. Şimdi, elde ettikleri başarıların meyvelerini topluyorlar. Ödedikleri dış kredi faizleri ciddi oranlarda düşme eğiliminde.GÖSTERGELERInstitute of International Finance'in (IIF) rakamlarına göre, 1998 krizinden hemen sonra 181 milyar dolara kadar düşen Rusya milli gelirinin 2003 yılında 400 milyar doları geçeceği tahmin ediliyor. Milli gelir açısından, kriz öncesi duruma geri gelecekler.Rusya'da reel kur endeksi kriz döneminde yüzde 50'nin üzerinde düştü. Kriz sonrasında ise, kurdaki reel değerlenme yaklaşık krizdeki düşüş kadar oldu. Gelecek yıl Ruble'deki reel değerlenmenin artacağı tahmin ediliyor. Son üç yıldır dolar kuru 31 Ruble civarında çakılmış durumda.Düşen tüketim ve artan petrol fiyatlarıyla beraber kriz öncesindeki küçük cari işlemler açığı, kriz sonrası fazlaya dönüştü. Son yıllarda, Rusya ekonomisindeki cari işlemler fazlası yılda 20 milyar doların üzerine çıktı. Bu gelişmeye bağlı olarak, belli bir sermaye kaçağı olduğu halde, Rusya'nın döviz rezervleri de artıyor. 1998 yılında 8 milyar dolardan daha az döviz rezervi kalan Rusya'nın döviz rezervlerinin bu yıl 67 milyar dolar olacağı bekleniyor.Kriz öncesinde milli gelirlerinin yüzde 7'si kadar açık veren merkezi devlet bütçesinin 2003 yılı sonunda milli gelirlerinin yüzde 1.2'si kadar fazla vereceği tahmin ediliyor. Rusya'nın bütçesi 2000 yılından bu yana fazla veriyor. Devlet borcu nominal olarak belli bir istikrara kavuşmuş durumda. Toplam borcun milli gelir içindeki payı da 1998 yılında yüzde 150 iken, 2002 sonunda yüzde 42 oldu. Konunun en ilginç tarafı toplam devlet borçlarının dörtte üçünün yabancıların (yurt dışı yerleşiklerin) elinde olmasıdır. Bunların çoğu 'bıyıklı Ruslar' da olabilirKrizin ortasında, Rusya'da tüketici fiyatları bazında enflasyon yüzde 85'in üzerine çıkmıştı. Bu yıl sonunda, aynı bazda enflasyonun yüzde 13 olacağı tahmin ediliyor. Milli gelir deflatörü aynı dönemde yüzde 67'den yüzde 12'ye düştü. Gelecek yıl Rusya'da milli gelir deflatörünün tek haneli rakamlara ineceği bekleniyor.ÜRKÜTMEMEKBütün bu gelişmelere bakarak Türkiye'nin 2001 krizinden bu yana elde ettiği başarıları küçümsemek doğru değildir. Her şeyden önce, Türkiye'nin petrol gelirlerinden kaynaklanan bir geliri söz konusu değildir. Dolayısıyla, Türkiye ekonomisindeki kalıcı toparlanma Rusya'ya göre biraz daha fazla zaman alacaktır.Bütçe açığımızın milli gelirimize oranı hala yüzde 13 düzeyindedir. Toplam devlet borçlarının milli gelirimize oranı yüzde 80 civarındadır. İç talepten kaynaklanan nedenlerle cari işlemler açığımız milli gelirimizin yüzde 4'üne yaklaşmıştır.Rusya beş yıl önce yabancıların nefret ettiği bir mali yatırım alanı iken bugün yine yabancıların göz bebeği durumuna gelmiştir. Biz ise ülkemizin mali sisteminde sermaye piyasası araçları yatırımcısı olarak yabancı yatırımcı isteyip istemediğimizden henüz emin değiliz. Rusya saçmalarsa, ekonomisi yine batar. Bizim gibi ülkeler için, amaç, mali sektördeki yabancı yatırımcıları ürkütmeden ülke içinde tutabilmek olmalıdır.