Piyasalar revizyon istiyor

Güncelleme Tarihi:

Piyasalar revizyon istiyor
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 17, 2001 00:00

Piyasalarda güvensizlik kasırgası sürüyor ve tüm ekonomik verileri altüst eden gelişmeler yaşanıyor. Dolar ve faiz aynı anda yükseliyor.Doların 1 milyon 500 bin lira seviyesinin  üzerine çıkması, bono faizlerinin yüzde 117’li seviyeleri görmesi ve borsanın gün içinde dolar bazında 0.60 cent’in de altına inmesi iplerin kopmak üzere olduğunun en önemli habercisi. Bütün parametreler birbirine girmiş durumda. Bütün ekonomik verileri alt-üst eden bir gelişme yaşanıyor. Dolar ve faiz aynı anda yükseliyor. Merkez Bankası faiz operasyonunda olduğu gibi dolar operasyonunda da başarısız oldu. İşin yorumuna geçmeden önce gelişmeleri bir gözden geçirelim. Aslında krizin ikinci günündeyiz, önce pazartesi günün gelişmelerine dakika dakika bakalım:KRİZİN İLK GÜNÜ: PAZARTESİMerkez Bankası’nın pazartesi günü gerçekleştirdiği faiz operasyonu piyasalara yaramadı. Gecelik piyasada 1 günlük faizi 4 puan artırarak dolar talebini kesmeyi hedefleyen Merkez Bankası piyasa duvarına çarptı.Doların seyriPazartesi sabah piyasalardaki genel beklenti günün düşük işlem hacmi ve bekleme eğilimi ile geçeceği yönündeydi. Dolar güne 1 milyon 330 bin  liradan hafif bir yükseliş eğilimi ile başladı. Ardından Merkez Bankası’nın faiz artırım haberi geldi.Geçen haftaya kadar Merkez Bankası’nın  faiz indirimi yapacağını düşünen piyasalarda bu artırım kararı pek hoş karşılanmadı. Artırım kararına rağmen dolardaki yükselişin durmaması da piyasalardaki dengeyi iyice bozdu.Bu arada öğlen saatlerinde  Başbakan Ecevit’in açıklaması da piyasalarda beklenen etkiyi yapmadı. “Hükümet içinde sorun yok” mesajını vermeye çalışan Ecevit’in sözleri piyasalar tarafından “Başbakan, Kemal Derviş ile MHP arasındaki uyuşmazlığı teyit etti” şeklinde algılanınca dolardaki artış hız kazandı. Piyasalar bu yükselişe karşı Merkez Bankası’nın piyasaya dolar satarak müdahale etmesini bekliyordu. Ama öğleden sonra yapılacağı tahmin edilen müdahale de gelmedi.  Ve gün sonunda bankalararası piyasada dolar 1 milyon 384 bin lira seviyesinden kapandı.Bononun seyriBono piyasası da dolara endeksli bir seyir izledi. En çok işlem gören 6 Mart 2002 vadeli kağıdın ortalama bileşik faizi güne yüzde 100 seviyesinden başladı ve dolardaki harekete paralel olarak yükseldi. Gün içinde yüzde 109’a kadar çıkan 6 Mart 2002 vadeli kağıdın faizi günü yüzde 104 seviyesinden kapattı. Salı günü valörlü işlemlerde ise faiz yüzde 107 olarak gerçekleşti.Borsanın seyriBorsa da gün boyunca bono ve doları izledi. Güne 8940 puandan başlayan borsa bir ara 8500 puan seviyesine kadar indi. İkinci seansın son yarım saatine kadar satış baskısı ile değer kaybeden İMKB 100 endeksi son yarım saatte bazı banka ve holding hisselerine gelen taleple değer kazandı. Endeks günü yüzde 1,5 oranında yükselişle 9080 puandan kapattı.Ama günün en önemli ayrıntısı işlem hacmi oldu. Hem dolarda hem de bono ve borsada işlem hacmi yok denecek kadar az gerçekleşti.KRİZİN İKİNCİ GÜNÜ: SALIMerkez Bankası’nın dolar operasyonu ikinci gününde de hayal kırıklığı ile sonuçlandı. Salı sabahı döviz satış ihalesi açan Merkez Bankası bu ihalede 84 milyon dolarlık satış yaptı. Ama satış operasyonu beklenildiği gibi dolar fiyatını düşürmedi. İhalede ortalama fiyat 1 milyon 415 bin 752 lira çıkınca piyasalarda ipler koptu. Güne düşüşle başlayan borsada düşüş iyice hızlandı, bono piyasasında ise faizler yüzde 114 seviyesine kadar yükseldi.Dolarda seyirSabah saatlerinde tüm piyasalarda pazartesi gününün gerginliği net olarak hissediliyordu. Dolar güne 1 milyon 366 bin lira seviyesinden başladı ve açılış saatlerinde itibaren yükselme eğilimine girdi.Yine sabah saatlerinde Merkez Bankası’nın döviz satış ihalesi açacağı haberi piyasalara ulaştı. Bu haberle birlikte tüm piyasalar ihalenin sonuçlarını beklemeye başladı. Piyasaların bekleme eğilimini güçlendiren bir başka neden de Hazine’nin açmayı planladığı 7 aylık bono ihalesiydi.Saat 11.00 itibariyle Merkez Bankası’nın dolar satış ihalesi tamamlandı ve sonuçlar piyasanın beklentilerini karşılamayacak rakamlar içeriyordu. İhalede dolar satış fiyatı 1 milyon 415 bin lira seviyesinde çkınca bankalararası piyasada da kotasyonlar yükselmeye başladı ve öğle saatlerinde bankaların dolar alış kotasyonları 1 milyon 500 bin liranın üzerine çıktı.İhale moral bozduPiyasalarda ikinci seans açılmadan önce Hazine’nin gerçekleştirdiği ihalenin sonuçları da geldi. Minimum 300 trilyon lira borçlanmayı hedefleyen Hazine, piyasalardan sadece 45,8 trilyon lira borç bulabildi. Üstelik bir önceki ihaleye oranla faizi 10 puan yükselterek. Yani ihalede ortalama bileşik faiz yüzde 105 olarak gerçekleşti. Gerçi Hazine kamulara 260 trilyon liralık satış yaparak borçlanmasını karşıladı ama piyasalardan da sert bir tokat yemiş oldu. Tıpkı son Arjantin krizinin başlangıcında olduğu gibi...Ecevit’ten ikinci tokatBu arada Başbakan Ecevit bir basın toplantısı düzenleyerek piyasalara moral vermeye çalıştı, ama tıpkı pazartesi günü olduğu gibi bu açıklama da piyasalarda ters etki yaptı. Ecevit ile kan uyuşmazlığı ayyuka çıkan piyasalarda dolar fiyatı konuşma sırasında bile 10 bin lira yükseldi.Tüm bu gelişmeler sonrasında gün sonu kapanışında bakıldığında Merkez Bankası’nın açıkladığı dolar satış fiyatı 1 milyon 489 bin lira oldu. Bankalararası piyasada son geçen dolar işlemi 1 milyon 485 bin lira ve çarşamba valörlü işlemlerde dolar alış fiyatı 1 milyon 440 bin lira oldu.Bonoda seyirBono piyasası da pazartesi günü olduğu gibi yine dolardaki hareketi adım adım izledi. En çok işlem gören 6 Mart 2002 vadeli kağıdın faizi güne yüzde 104 seviyesinden başladı ve günü yüzde 108.5 seviyesinden kapattı. Fakat Çarşamba günü valörlü işlemlerde faizin yüzde 117’ye kadar yükseldiği görüldü.Borsada seyirBorsa ise güne düşüşle başladı ama dolar satış ihalesi açıklanana kadar 8700 puan seviyesinin üzerinde tutunmayı başardı. Fakat dolar fiyatı 1 milyon 500 bin sınırını aşında borsada da düşüş hızlandı. Gün sonnuda İMKB 100 endeksi yüzde 4,31 oranında değer kaybı ile 8688 puandan kapandı. Herşeye rağmen İMKB 100 endeksinin 8500 puanın altına inmemesi uzmanlar tarafından olumlu bir gelişme olarak algılanıyor.Tüm bunların meali ne?Öncelikle son iki gündür gerçekleşen işlemlerde işlem hacminin yok denecek kadar az olduğunu belirtelim. Borsada salı günü işlem hacmi 231 trilyon lira. Bonoda en çok işlem gören kağıdın işlem hacmi 40 trilyon ve dolarda bankalararası piyasada gerçekleşen dolar işlemi kimi rivayetlere göre 20, kimilerine göre ise 30 milyon dolar seviyesinde. Yani piyasaları paniğe sevkeden tüm bu rakamlar çok çok düşük işlem hacimleri ile gerçekleşmiş.Asıl önemli parametre dolar olduğu için bu alandan başlayalım. Hükümetin yeni ekonomik programa uyma konusundaki kararlılığına duyulan güven sıfırlanmak bir yana negatif seviyelere geçtiği gibi, artık piyasalarda Merkez Bankası ve Hazine’nin operasyonlarına da güven sıfırlanmış durumda.Hazine Müsteşarı Faik Öztrak iç borcun çevrilememesi gibi bir sorun olmadığını söyledi ama faizlerdeki bu yükseliş kuşkuyu artırıyor. Yetkililer ana sorunun faizin çok yüksek seviyelerde seyretmesi olduğunu sık sık belirtiyor. Ama pazartesi günü gerçekleştirilen gecelik faizlerdeki artırımın nedeni hala çözülememiş durumda. Geçen haftaya kadar dolardaki artışı çok fazla sorun olarak algılamayan, buna karşı faizi ilk plana koyan piyasalarda artık dolara ilişkin şüpheler de ayyuka çıkmış durumda.Uzun lafın kısası, piyasalardan tek bir ses yükseliyor:Hem programda hem hükümette revizyon.
Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!