Otomotiv ihracatta darbe yedi içeride vergi indirimi korudu

2008 yılının son çeyreğinden itibaren global krizle mücadele eden Türk otomotiv sektörü, 2009’da hükümetin desteğiyle iç pazarda biraz nefes alsa da, hem ticari araç talebinde hem de ihracatta yaşanan keskin düşüşle üretim cephesinde önemli kan kaybı yaşadı. ÖTV indiriminin mart-eylül ayları arasında satışlara olumlu yansımasıyla toplam pazar krize rağmen kasım ayı sonunda 2008’in aynı dönemine yüzde 0.5 artarken, ihracatta yaşanan yüzde 35.8’lik kayıp ise otomotiv üretiminde yüzde 30’luk düşüşü kaçınılmaz kıldı.

İhracatta liderliği koruyor

Otomotiv sektörü aralık ayında iç pazarda firmaların kendi olanakları ile yaptıkları kampanyalarla yılı 526 bin adet aracın satıldığı 2008’in üstünde kapatmaya hazırlanırken, üretim ve ihracatta ise 2009’u yüzde 30’u aşan kayıpla tamamlayacağı tahmin ediliyor. Yetkililer bu yılın 11 aylık döneminde 13.5 milyar dolar olarak gerçekleşen otomotiv ihracatının ise yılı 14.5 milyar dolarla kapatacağını öngörüyor. 2008 yılında 22 milyar doları bulan otomotiv ihracatı bu yıl yüzde 33’lük bir kayıp yaşasa da, ihracatta liderliğini korumayı başarıyor.

Birinci ÖTV dönemi

2009’a krizle giren Türk otomotiv sektörü ocak-şubat aylarında yaşadığı büyük kayıplar sonrasında hükümetin biraz geç de olsa devreye soktuğu ÖTV indirimiyle mart ayından itibaren nefes almaya başladı. 16 Mart-15 Haziran arasında uygulanan ÖTV indirimi, otomotiv sektöründe önemli bir canlanma yaratırken, fabrikaların yeniden çalışmasını, çalışan işçilerin geri çağrılmasını sağladı. Bunun sonucunda da birinci ÖTV indirimi süresince toplam 238 bin araç satılırken, bunun 151 bini otomobil satışlarından oluştu. Bu rakam krize rağmen 2008’e göre otomobil satışların yüzde 50’den fazla artmasını sağladı.

İkinci ÖTV dönemi

ÖTV oranlarının kademeli olarak artırıldığı ikinci ÖTV dönemi olan 16 Haziran-30 Eylül arasında ise toplam 150 bin 640 adet araç satıldı. Bu satışın 83 bin adedi ÖTV indiriminin bittiği ay olan eylülde gerçekleşti. Hükümetin piyasaları canlandırmak için uygulamaya koyduğu ÖTV indirimleri pazarda etkili olurken 6.5 aylık bu süreç içinde toplam satılan araç 390 bin adedi buldu. Bu satışların yüzde 70’e yakını ÖTV indiriminin daha etkili olduğu otomobil satışlarından oluştu.

Teşvik olmasa çökerdi

2009’da toplam pazarın 520-530 bin adet civarında kapanacağı göz önüne alındığında 6.5 ayda gerçekleşen 390 bin adetlik satışın ne kadar etkili olduğunu daha net ortaya koyuyor. Sektör yetkilileri ÖTV indiriminin uygulanmaması halinde toplam pazarın 350 bin adetle yılı kapatacağını, bunun da hem üretimde hem de istihdamda daha büyük kayıplar yaratıp, Türk ekonomisinin çökmesine sebep olabileceğini ifade ediyor.

Ticari araç üretimi 5 yıl geriye gitti

TÜRK otomotiv sanayinin üretim kapasitesinin yüzde 50’si ticari araçlardan oluşuyor. Bu da krizde ticari araç talebinin azalmasıyla otomotiv sektörünün sıkıntı yaşamasında etkili oldu. 2009’a bakıldığında hem içerde hem dışarda hükümetlerin ağırlıklı olarak otomobil satışlarını teşvik etmesi sonucu, Türk otomotiv sektörü ticari araç üretiminde, ihracatında ve satışında krize yenik düştü. Kasım sonu itibariyle toplam otomobil satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre ÖTV indiriminin etkisiyle yüzde 11.6 artarken aynı dönemde ticari araç satışlarında ise yüzde 14’lük kayıp yaşandı. Ağır ticari de ise yaşanan kayıp yüzde 50’yi buldu. Bu da 11 ayda toplam pazarın yalnızca yüzde 0.5’lik artmasında etkili oldu. 2008’de toplam pazarda ticari araçların oranı yüzde 41’ken bu yıl bu oran yüzde 35’e geriledi. Kasım sonu itibariyle toplam üretim yüzde 32.8 düşerken, ticari araç üretimindeki kayıp yüzde 38.1 oldu. Özellikle ağır ticari araç üretimindeki keskin düşüş artarak devam etti. 2009’un ilk aylarında olduğu gibi, 2009 ocak-kasım döneminde de, ticari araç üretimi 5 yıl geriye giderek, 2004 ocak-kasım dönemi üretim değerlerinin altında gerçekleşti. Büyük kamyon üretimi ise 65 bin adet ile 2002 düzeyinin de altında kaldı. Üretimde ticari araçların payı 2008’de yüzde 45’ten bu yıl yüzde 40’a geriledi. 11 ay sonunda toplam otomotiv ihracatı yüzde 38.1’lik kayıp yaşarken, ticari araçta bu oran yüzde 43’ü buldu. Otomobil ihracatındaki düşüş ise Avrupa’daki teşviklerin etkisiyle yüzde 14’te kaldı. Kasım sonu itibariyle 209 bin 938 ticari araç ihraç edilirken, bu rakam toplam ihracatın yüzde 37’sini teşkil etti. Ticari araç ihracatı geçtiğimiz yıl ise toplam ihracatın yüzde 42’sini oluşturmuştu.

Üretim ve ihracata AB etkisi

2009’da otomobil üretimi ve ihracatı Avrupa ülkelerinin devreye soktuğu teşviklerle yılı daha az kayıpla tamamlıyor. Türkiye’de otomobil üretimi hem içerde hem de dışarda devreye giren destekler sonucu yüzde 23’lük kayıpla kasım sonu itibariyle 462 bin adet oldu. Yılı 500 binin üstünde bir üretimle tamamlayacağı öngörülüyor. Kasım sonu itibariyle 350 bin adet olan ihracatın yıl sonunda 380 bini aşması bekleniyor.

2010’da hareket ikinci yarı başlar, pazar yüzde 10 daralır

OTOMOTİV Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı İbrahim Aybar, 2009’da Türkiye ekonomisindeki yüzde 6 civarındaki küçülmeye bağlı olarak 2010’da otomotiv pazarında da bir küçülme olacağını belirterek, “Ekonomik göstergelerdeki iyileşmeler söz konusu olduğunda pazardaki talep oranı ve otomobil alım eğilimi de paralellik gösterecektir. Ancak özellikle yılın ilk yarısı için henüz bitmemiş olan kriz senaryoları içerisinde hareket olacaktır. İç pazarı canlandıracak birtakım önlemler alınmazsa 2010 yılında toplam pazarda yüzde 10’nun üzerinde daralma beklentisi içerisindeyiz” dedi. OSD Başkanı Turgay Durak ise Türk otomotivi sektörünün 2008’deki üretim ve ihracat adetlerine 3-4 yıl gibi bir sürede tekrar ulaşabileceğini ifade ederek, şöyle konuştu: “Otomotiv sektöründe 2010 yılının ikinci yarısından itibaren krizin etkilerinin ve soru işaretlerin azalmasıyla birlikte talepte artış yaşanacak. 2015 için belirledeğimiz 2 milyon adet üretim, 1.5 milyon adet ihracat, 50 milyar dolarlık ihracat geliri ve 600 bin istihdam hedeflerimize ulaşmak üzere çalışmalarımıza kararlılıkla devam ediyoruz.”