Maliye’den otomatik zamma ret

Bakanlar Kurulu'nun ‘akaryakıta otomatik zam’ kararını Maliye'ye sormadan aldığı öğrenildi. Maliye yetkilileri, bu önerinin Enerji Bakanlığı tarafından daha önce de getirildiğini ancak vergileme nedeniyle bunun kabul edilemediğini söylediler. Kararın alındığı toplantıda Maliye Bakanı Temizel'in bulunmadığı belirtildi.

Bakanlar Kurulu'nun ‘‘akaryakıta otomatik zam‘‘ kararını Maliye'ye sormadan aldığı öğrenilirken, Maliye Bakanlığı'nın vergi açısından doğuracağı sıkıntılar nedeniyle, bu uygulamaya karşı olduğu bildirildi. Bakanlar Kurulu'nun otomatik zam kararı aldığı açıklanırken, bu kararın detayının Enerji ve Maliye bakanlıklarınca belirleneceği belirtildi. Buna karşılık otomatik zam kararının alındığı toplantıda Maliye Bakanı Zekeriya Temizel'in bulunmadığı öğrenilirken, bu kararın uygulanmasında önümüzdeki dönemde sorun çıkması bekleniyor.

Bilgi veren Maliye yetkilileri, bu konunun daha önce de gündeme geldiğini ve vergi açısından yaratacağı sorun nedeniyle karşı çıktıklarını söylediler. Gelişmiş ülkelerde bu sistemin uygulandığını kabul eden Maliye yetkilileri, bu ülkelerle Türkiye arasında herşeyden önce yüksek enflasyon açısından çok büyük farklılık bulunduğunu söylediler.

Yüksek enflasyonun da etkisiyle akaryakkıtta sabit bir vergi uygulamasına gidilemediğini hatırlatan Maliye yetkilileri, ‘‘O dönemde de söylemiştik; en azından özel tüketim vergisinin çıkarılıp vergilerin tekleştirilmesi ve sabitlenmesi gerekiyor. Aksi takdirde akaryakkıtta otomatik zam uygulaması hemen hemen imkansız’’ dediler.

HÜKÜMET SÖZ VERMİŞTİ

Bu önerinin Enerji Bakanlığı'ndan çeşitli defalar getirilip tartışıldığını ve mevcut şartlarda uygulanamayacağı görüldüğü için ertelendiğini kaydeden bir Maliye yetkilisi ‘‘Bakanımızın olmadığı bir toplantıda Enerji Bakanlığı'nın bu öneriyi getirip, Bakanlar Kurulu'ndan alelacele geçirmesini anlamış değiliz’’ dedi. Aynı yetkili, Maliye'de bu konuyla ilgili yeni bir çalışma olmadığını da söyledi.

Hükümetin zam kararı bazı çevrelerde ‘‘Hükümet akaryakıta 6 ay zam yapmayacağı şeklinde söz vermişti. Şimdi bu kararla verdiği sözü tutmayıp yapacağı yeni zamlara gerekçe arıyor’’ olarak yorumlandı.

Konuyla ilgili bilgi veren bakanlar bu kararla yeni zamlar gelip gelmeyeceği sorularından kaçınırken, piyasalarda, Maliye Bakanının olmadığı bir toplantıda, daha önce karşı çıktığı ‘‘akaryakıta otomatik zam’’ kararının alınmasının da, Hükümetin yeni zamlar için gerekçe oluşturduğu yolundaki iddiaların güçlenmesine yolaçtı.

Zam yapan görevden alınmıştı

Akaryakıta otomatik zam uygulamasının hazırlıkları Özal dönemi'ne kadar gidiyor. Dönemin Tüpraş Genel Müdürü Mehmet Savran, ‘‘Akaryakıtta liberalizasyon’’ adı altında hampetrol alımından Tüpraş'ın fiyat belirlemesine kadar, zincirleme olarak akaryakıtta liberalizasyonun getirilmesi için uzun süre çalışmış ve çeşitli hazırlıklar yapmıştı.

‘‘Akaryakıt zamlarının Hükümet tarafından değil, üretici kuruluş TÜPRAŞ tarafından yapılması’’ konusunda mutabakata varılmış ve bu mutabakat çerçevesinde fiyat ayarlamalarına başlanmıştı.

1991 yılında Başbakan olan Mesut Yılmaz bir süre sonra seçim kararı almıştı. Bu arada Tüpraş artık hükümete sormadan otomatiğe bağladığı zamlara devam ediyordu. Yılmaz, Tüpraş Genel Müdürü Savran'ı ‘‘kendisine haber vermeden zam yaptığı ’’ için görevinden almıştı. Uygulama da sona ermişti.

Fiyat İtalya'ya endeksleniyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri, dünya fiyatları arasında Türkiye'ye en uygun olanının İtalya FOB fiyatı olduğunu, bu nedenle otomatik ayarlamada, İtalya fiyatının baz olarak alınmasının düşünüldüğünü kaydettiler. Yetkililer şunları söylediler: ‘‘İtalya'daki fiyatlar, her gün değişiyor. Ancak, biz Türkiye'deki fiyatların her gün değişmesini istemiyoruz. Türkiye'deki fiyatların, İtalya fiyatlarına gre, artı-eksi yüzde 3'lük bir koridorda devam etmesini istiyoruz.’’