Kayıtdışını önleme ve pilot bölge

YILLARDIR tartışılan ve seçim öncesi, her partinin de vaadi olan ortak bir konu var; ‘‘Türkiye'de vergi oranları ve SSK primi oranları çok yüksek. Kayıtdışı ekonomiyi önlemek, vergi ve SSK primi gelirlerini artırmak, en önemlisi iyi niyetli mükellefleri korumak için, bu oranları indirmek gerekir.’’Evet... Yıllardır, bu filmi seyrede seyrede ezberledik. Ancak, işin teorisi ile pratiği bir olmuyor. İktidara gelen, oranlarda ve vergide indirim yerine, bindirim yapıyor. Nitekim, 2003 yılı başından bu yana, yine aynı filmi seyrediyoruz...BİR PUAN 406 TRİLYON LİRAAslında, hastalığın teşhisinde sorun yok. Ancak tedaviye gelince, iş karışıyor. Geçen cuma günü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başeskioğlu'na sordum; ‘‘Şu anda çalışanların yüzde 50'si kayıtdışı olarak istihdam ediliyor. Bu sayı yaklaşık 6 milyon işçiyi ifade ediyor. Bundan doğan vergi ve SSK primi kaybı, yaklaşık 14 katrilyon lira. Öte yandan, asgari ücretli bir kişinin; brüt aylığı 306, net aylığı da 226 milyon lira. Bu işçinin SSK primi asgari ücretten değil, 458 milyon lira üzerinden hesaplanıyor ve sonuçta vergi ve prim kesintileri 201 milyon lirayı buluyor. Başka bir anlatımla, net asgari ücretin yüzde 89'u, bazı işkollarında yüzde 95'i kadar vergi ve primini, işveren ayrıca yatırmak zorunda. Bu da, kayıtdışı istihdamı körüklüyor. Oranlar aşağı çekilip, bir yandan kayıtdışı istihdam diğer yandan da, vergi ve prim kaybı önlense daha iyi olmaz mı?’’Bakan Başeskioğlu, açıklamalarımı dikkatle dinledikten sonra, yönelttiğim soruyu şu şekilde yanıtladı; ‘‘Haklısınız. Dediklerinize aynen katılıyorum. 4325 sayılı Kanun ve ilave istihdama prim indirimi ile ilgili çalışmalarımız var. Ancak, Türkiye genelinde SSK primi oranını, bir puan azaltınca, prim geliri 406 trilyon TL. azalıyor. Oranı 5 puan indirirsek, 2 katrilyon TL. prim kaybına uğrayacağız. Bunu yapınca, SSK'lı sayısı bir milyon artacak mı? İşte bundan emin değiliz...’’Evet, teşhiste sorun yok ama tedaviye gelince işler karışıyor. Görünen o ki; oran indirimi ile kayıtdışı istihdamın azalması arasındaki ilişkinin net olarak kanıtlanması gerekiyor...PİLOT BÖLGEBir süre önce, Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin'le birlikte olduk ve üniversitelerin kadro sorunundan, kayıtdışı ekonomiye kadar çeşitli konularda bir saat kadar konuştuk. Konuşmanın bir bölümünde, yüksek vergi oranlarından ve SSK primi oranlarından sözedip, olayın kayıtdışı ekonomiyi körükleyen yönü üzerinde durdum. Ardından da, Doğu'da 28 ilde toplanan vergilerin, toplam vergi gelirlerinin sadece yüzde 2'si olduğunu, buna o bölgede çalışan memurlardan kesilen vergilerin de dahil olduğunu, oran indiriminin, bazı bölgelerde vergi yönünden gelir kaybı yaratmayacağını, aksine ekonomiyi de canlandıracağını belirtip, şu soruyu yönelttim: ‘‘Oranların indirilmesi gerektiğini, Sayın Başbakan'da, çeşitle görüşmelerimizde Maliye Bakanı'da, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı'da söylüyorlar. Ancak, ciddi bir gelir azalması olacağı endişesiyle, buna yanaşılmıyor. Peki, bir ‘pilot bölge' seçilse ve o bölge de, hem vergi hem de SSK primi oranları indirilip, gelişmeler gözlense... Örneğin, vergi gelirleri artacak mı eksilecek mi? Sigortalı işçi sayısı azalacak mı, artacak mı ne dersiniz?’’Başbakan Yardımcısı Şahin, dikkatle dinledikten sonra, cebinden not defterini çıkarttı ve ‘‘Bu öneriniz çok ilginç. Ben bunu ve diğer önerilerinizi bir değerlendireyim ve sizinle tekrar görüşelim’’ dedi...Köşemizi sürekli okuyanlar farkındadır, bazı konuları sadece eleştirmiyor çözüm yollarına ilişkin önerilerimizi de belirtiyoruz. ‘‘Pilot Bölge’’ de bunlardan biri. Bakalım, bu konudaki gelişmeleri izleyip göreceğiz.