Kamu ihalelerine yeni düzenleme
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 28, 2001 13:57
Kamu İhale Kanunu Tasarısı, kamu kurum ya da kuruluşlarının mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine ilişkin yeni düzenlemeler getiriyor.
TBMM Bayındırlık ve İmar Komisyonu`nda dün gece kabul edilen Kamu İhale Kanunu Tasarısı ile Kamu İhale Sözleşmeleri Tasarısı aynen yasalaşırsa, 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe girecek. Yeni düzenlemeyle oluşturulan Kamu İhale Kurum ve Kurulu`nun kurulması ile öngörülen yönetmeliklere ilişkin hükümler ise yasanın yayımı tarihindeyürürlüğe görecek.
Tasarı, ``Kamu hukukuna tabi olan veya kamunun denetimi altında bulunan bütün kurum ve kuruluşları ile kamu kaynağı kullanan kurum ve kuruluşların yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri`` düzenliyor. Buna göre, tasarı kapsamındaki kuruluşlar şöyle:
Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, özel idareler ve belediyeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, birlikler, tüzel kişilikler.
Enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektöründekiler dahil bütün kamu iktisadi teşebbüsleri.
Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (mesleki kuruluşlar hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar.
Bu kurum ve kuruluşların sermayelerinin yarısından fazlasına sahip oldukları her türlü kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler.
Görüşmeler sırasında yapılan değişikliklerle Ziraat Bankası, Halkbank ve tasfiye halindeki Emlakbank`ın yapım işleri de yeni düzenleme kapsamına alındı.
KAPSAM DIŞINDAKİ İŞLER
Tasarı, bazı alım ve satıma ilişkin ihalelerin yeni düzenleme dışında tutulmasını öngörüyor. Kapsam dışındaki ihaleler şöyle:
Kanun kapsamına giren kuruluşlarca kuruluş amacı ve mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları.
Savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili uçak, helikopter, gemi, denizaltı, tank, panzer gibi araç, silah, silah malzemesi, teçhizatı ve sistemleri ile bunların modernizasyonu ve mühimmat ihaleleri.
Uluslararası anlaşmalar gereğince sağlanan dış finansman ile yaptırılacak olan ve finansman anlaşmasında farklı ihale usul ve esaslarının uygulanacağı belirtilen mal veya hizmet alımları ile yapımişleri.
İdarelerin yurt dışındaki mal ve hizmet alımları ile yapı işleri, kamu kurum ve kuruluşlarının Devlet Malzeme Ofisi`nden yaptığı alımlarile araştırma-geliştirme faaliyeti yürüten ulusal kuruluşların mal ve hizmet alımları da kapsam dışında olacak.
SAYDAMLIK VE REKABET
Tasarı, kamu ihalelerinde Avrupa Birliği (AB) normlarına uygun kurallar getiriyor.
Buna göre kamu idareleri, yapılacak ihalelerde saydamlık, rekabet,eşit muamele, gizlilik, kamuoyu denetimi, ihtiyaçların uygun şartlardave zamanında karşılanması ile kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olacaklar.
Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ``ÇED olumlu belgesinin`` alınması zorunlu tutulacak.
Yeni düzenlemeye tabi ihalelerde ``açık ihale usulü`` ve ``belli istekliler arasında ihale usulü`` temel usul olarak uygulanacak. ``Pazarlık usulü`` ve ``doğrudan temin`` yöntemleri ise tasarıda belirtilen durumlarda kullanılabilecek.
Aralarında doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal ve hizmet alımı ile yapım işleri birarada ihale edilemeyecek.
İhale yetkilisi, o kuruluş bünyesinde oluşturulacak 5 kişilik ``ihale komisyonu`` olacak. Komisyonda, biri başkan ve 2`si ihale konusu işin uzmanı olmak koşuluyla ilgili idare personelinden en az 4 kişi bulunacak.
ÖDENEKSİZ İHALE OLMAYACAK
Tasarıya göre, ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamayacak. İdareler, mal ve hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkmadan önce şu ilkelere uyacaklar:
Yatırım projelerinin planlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi amacıyla birden fazla yılı kapsayan ihalelerde, yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması zorunlu olacak. İlk yıl için öngörülen ödenek proje maliyetinin yüzde 10`undan az olamayacak.
Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak ihalelerin idarelerce zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde ise (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ilk yılın 9 ayında ihalenin sonuçlandırılması esas olacak.
Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, kamulaştırma ve gerekli durumlarda imar işleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılmayacak.``
EŞİK DEĞERLER
Kamu ihalelerinde, ihaleye çıkarılacak alım ve yapım işleri için yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak ``eşik değerler`` getiriliyor.
İdare, maliyeti eşik değerin altındaki işlerin ihalesinde sadece yerli firmaları tercih edebilecek, üstündeki işlerde ise tümüyle Kamu İhale Kanunu`ndaki esasları uygulayacak.
Kamu ihalelerinde yaklaşık maliyeti düzenleyen eşik değerler genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli dairelerin mal ve hizmetalımlarında 300 milyar lira, diğer idarelerin mal veya hizmet alımlarında 500 milyar lira, idarelerin yapım işlerinde 11 trilyon lira olarak kabul edilecek.
Ayrıca, Türkiye`nin AB`ye tam üyeliği halinde AB ülkelerindeki eşik değerler uygulanacak.
Eşik değerler ve parasal limitler, bir önceki yıla ait TEFE esas alınılarak güncellenecek; her yıl 1 Şubat`tan geçerli olmak üzere Resmi Gazete`de yayımlanacak.
YERLİ FİRMAYA KORUMA
Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelere sadece yerli istekliler katılacaklar.
Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde ise yerli isteklilin lehine yüzde 15 oranında fiyat avantajı sağlanması konusunda ihale dokümanına hükümler konabilecek. Ancak, yabancı istekliler ile ortak girişim yaparak ihalelere katılan yerli istekliler bundan yararlanamayacak.
Yeni düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği duyurulan veya ilan edilen işler, ilgili yasa ve yöntemlere göre sonuçlandırılacak.
Tasarıda yer alan eşik değerler ve parasal limitler, yeni düzenlemenin Resmi Gazete`de yayımı ile yürürlük tarihi arasında geçensüre için Kamu İhale Kurumu`nca güncellenecek.
İHALEYE KATILIM YASAĞI
Tasarıyla bazı yüklenicilere doğrudan veya dolaylı olarak kendileri ya da başkası adına ihaleye katılma yasağı getiriyor.
Buna göre, kamu ihalelerine katılması yasaklanmış olanlar ile bunların eşleri ya da bunlarla ikinci dereceye kadar akraba olanlar ihaleye katılamayacaklar.
Tasarıda, ihaleyi yapan idare bünyesindeki vakıf, dernek ve sandıklar ile bunların kurdukları veya ortak oldukları şirketlerin, bu idarelerin ihalelerine katılamayacağı kuralı da getiriliyor.
KAMU İHALE KURUMU
Tasarı, Kamu İhale Kurumu kurulmasını öngörüyor. Kurum, Kamu İhaleKurulu, Başkanlık ve hizmet birimlerinden oluşacak.
Biri başkan ve biri başkan yardımcısı olmak üzere 10 kişiden oluşacak Kamu İhale Kurulu`nda, Maliye Bakanlığı`ndan 2, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı`ndan 3, Hazine Müsteşarlığı`nın bağlı olduğu bakanlık ile Danıştay ve Sayıştay`dan birer temsilcinin yanı sıra TOBB ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu`ndan kamu alımlarıyla ilgili meslek gruplarından birer temsilci yer alacak.
Üyeler 5 yıl görev yapacak ve yeniden seçilemeyecekler.
Kamu İhale Kurulu, mevzuata aykırılık şikayetlerini incelemek, uygulamaları yönlendirmek, ihale ve sözleşmelere ilişkin bilgileri toplamak gibi konularda çalışacak. Kurumun mal varlıkları devlet malı sayılacak ve alacakları hakkında kamu alacaklarına ilişkin yasa hükümleri uygulanacak.
Kamu kurum ya da kuruluşlarının yapacağı ihalelerde hazırlanacak ``tip sözleşme``ler esas alınarak, uygulama birliği sağlanacak. Kamu İhale Kanunu Tasarısı ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu Tasarısı olarak iki ayrı düzenlemeden oluşan toplam 117 maddelik tasarıların Ocak ayında TBMM Genel Kurulu`nda görüşülmesi bekleniyor.
Tasarı, ``Kamu hukukuna tabi olan veya kamunun denetimi altında bulunan bütün kurum ve kuruluşları ile kamu kaynağı kullanan kurum ve kuruluşların yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri`` düzenliyor. Buna göre, tasarı kapsamındaki kuruluşlar şöyle:
Görüşmeler sırasında yapılan değişikliklerle Ziraat Bankası, Halkbank ve tasfiye halindeki Emlakbank`ın yapım işleri de yeni düzenleme kapsamına alındı.
KAPSAM DIŞINDAKİ İŞLER
Tasarı, bazı alım ve satıma ilişkin ihalelerin yeni düzenleme dışında tutulmasını öngörüyor. Kapsam dışındaki ihaleler şöyle:
İdarelerin yurt dışındaki mal ve hizmet alımları ile yapı işleri, kamu kurum ve kuruluşlarının Devlet Malzeme Ofisi`nden yaptığı alımlarile araştırma-geliştirme faaliyeti yürüten ulusal kuruluşların mal ve hizmet alımları da kapsam dışında olacak.
SAYDAMLIK VE REKABET
Tasarı, kamu ihalelerinde Avrupa Birliği (AB) normlarına uygun kurallar getiriyor.
Buna göre kamu idareleri, yapılacak ihalelerde saydamlık, rekabet,eşit muamele, gizlilik, kamuoyu denetimi, ihtiyaçların uygun şartlardave zamanında karşılanması ile kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olacaklar.
Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ``ÇED olumlu belgesinin`` alınması zorunlu tutulacak.
Yeni düzenlemeye tabi ihalelerde ``açık ihale usulü`` ve ``belli istekliler arasında ihale usulü`` temel usul olarak uygulanacak. ``Pazarlık usulü`` ve ``doğrudan temin`` yöntemleri ise tasarıda belirtilen durumlarda kullanılabilecek.
Aralarında doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal ve hizmet alımı ile yapım işleri birarada ihale edilemeyecek.
İhale yetkilisi, o kuruluş bünyesinde oluşturulacak 5 kişilik ``ihale komisyonu`` olacak. Komisyonda, biri başkan ve 2`si ihale konusu işin uzmanı olmak koşuluyla ilgili idare personelinden en az 4 kişi bulunacak.
ÖDENEKSİZ İHALE OLMAYACAK
Tasarıya göre, ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamayacak. İdareler, mal ve hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkmadan önce şu ilkelere uyacaklar:
EŞİK DEĞERLER
Kamu ihalelerinde, ihaleye çıkarılacak alım ve yapım işleri için yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak ``eşik değerler`` getiriliyor.
İdare, maliyeti eşik değerin altındaki işlerin ihalesinde sadece yerli firmaları tercih edebilecek, üstündeki işlerde ise tümüyle Kamu İhale Kanunu`ndaki esasları uygulayacak.
Kamu ihalelerinde yaklaşık maliyeti düzenleyen eşik değerler genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli dairelerin mal ve hizmetalımlarında 300 milyar lira, diğer idarelerin mal veya hizmet alımlarında 500 milyar lira, idarelerin yapım işlerinde 11 trilyon lira olarak kabul edilecek.
Ayrıca, Türkiye`nin AB`ye tam üyeliği halinde AB ülkelerindeki eşik değerler uygulanacak.
Eşik değerler ve parasal limitler, bir önceki yıla ait TEFE esas alınılarak güncellenecek; her yıl 1 Şubat`tan geçerli olmak üzere Resmi Gazete`de yayımlanacak.
YERLİ FİRMAYA KORUMA
Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelere sadece yerli istekliler katılacaklar.
Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde ise yerli isteklilin lehine yüzde 15 oranında fiyat avantajı sağlanması konusunda ihale dokümanına hükümler konabilecek. Ancak, yabancı istekliler ile ortak girişim yaparak ihalelere katılan yerli istekliler bundan yararlanamayacak.
Yeni düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği duyurulan veya ilan edilen işler, ilgili yasa ve yöntemlere göre sonuçlandırılacak.
Tasarıda yer alan eşik değerler ve parasal limitler, yeni düzenlemenin Resmi Gazete`de yayımı ile yürürlük tarihi arasında geçensüre için Kamu İhale Kurumu`nca güncellenecek.
İHALEYE KATILIM YASAĞI
Tasarıyla bazı yüklenicilere doğrudan veya dolaylı olarak kendileri ya da başkası adına ihaleye katılma yasağı getiriyor.
Buna göre, kamu ihalelerine katılması yasaklanmış olanlar ile bunların eşleri ya da bunlarla ikinci dereceye kadar akraba olanlar ihaleye katılamayacaklar.
Tasarıda, ihaleyi yapan idare bünyesindeki vakıf, dernek ve sandıklar ile bunların kurdukları veya ortak oldukları şirketlerin, bu idarelerin ihalelerine katılamayacağı kuralı da getiriliyor.
KAMU İHALE KURUMU
Tasarı, Kamu İhale Kurumu kurulmasını öngörüyor. Kurum, Kamu İhaleKurulu, Başkanlık ve hizmet birimlerinden oluşacak.
Biri başkan ve biri başkan yardımcısı olmak üzere 10 kişiden oluşacak Kamu İhale Kurulu`nda, Maliye Bakanlığı`ndan 2, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı`ndan 3, Hazine Müsteşarlığı`nın bağlı olduğu bakanlık ile Danıştay ve Sayıştay`dan birer temsilcinin yanı sıra TOBB ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu`ndan kamu alımlarıyla ilgili meslek gruplarından birer temsilci yer alacak.
Üyeler 5 yıl görev yapacak ve yeniden seçilemeyecekler.
Kamu İhale Kurulu, mevzuata aykırılık şikayetlerini incelemek, uygulamaları yönlendirmek, ihale ve sözleşmelere ilişkin bilgileri toplamak gibi konularda çalışacak. Kurumun mal varlıkları devlet malı sayılacak ve alacakları hakkında kamu alacaklarına ilişkin yasa hükümleri uygulanacak.
Kamu kurum ya da kuruluşlarının yapacağı ihalelerde hazırlanacak ``tip sözleşme``ler esas alınarak, uygulama birliği sağlanacak. Kamu İhale Kanunu Tasarısı ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu Tasarısı olarak iki ayrı düzenlemeden oluşan toplam 117 maddelik tasarıların Ocak ayında TBMM Genel Kurulu`nda görüşülmesi bekleniyor.