Kamu harcaması performansımız kötü
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 10, 2001 11:07
Dünya Bankası tarafından hazırlanan ``Türkiye Kamu Harcamaları ve Kurumsal Yapının Değerlendirilmesi Raporu``na göre Türkiye`nin gerek sanayileşmiş pek çok ülke, gerekse gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırıldığında, kamu harcamaları yönetimi performansı bakımından zayıf durumda bulunduğu belirtildi.
Maliye Bakanlığı ve Dünya Bankası`nın ortaklaşa düzenlediği, ``Etkin Devlet İçin Kamu Harcama Yönetimi Reformu`` konulu uluslararası konferans, ODTÜ`de başladı.
Dünya Bankası Türkiye Direktörü Chhibber, açılışta yaptığı konuşmada, günümüzde devletin rolü konusunda Türkiye`nin, uluslararası alandaki değişime paralel değişim gösterdiğini söyledi.
Chhibber, ``günümüzde devletin rolü, düzenleyici hakem, bir antrenör gibi görünmeli`` dedi.
Geçen sürede Devletin etkin rolünün, sistemin düzenlenmesinin mümkün olmadığının görüldüğünü ifade eden Chhibber, ``Düzenleyici kurallar olmadıkça, problemler ortaya çıkar. 1990`lı yıllarda Türkiye`de de benzer sorunlar yaşandı. Bu çerçevede bağımsız enerji, telekomünikasyon ve bankacılık alanlarında piyasa düzenleyici kurullar oluşturuldu`` dedi.
Türkiye`deki bütün bu gelişmelerin, uluslararası gelişime paralellik arzettiğini ifade eden Chhibber, hükümetin insanlara daha da yakın olması gerektiğini söyledi. Chhibber, şöyle devam etti:
DEVLET NASIL OLMALI?
`Hükümet içinde daha fazla hesap verilebilirlik sisteminin oluşturulması, ademi merkeziyetçi sistemin geliştirilmesi, basın aracılığı ile devletin, hükümetin vatandaşa daha yakın hale gelmesi, yine basın aracılığı ile devletin kontrol edilebilmesi gerekir.
Türkiye, bu konuda birçok devletten daha önde. Çünkü Türkiye`nin laik ve demokratik bir yapısı var. Fakat daha da gelişme kaydedilebilir.``
ÇEKİRDEK DEVLET KAVRAMI
Günümüzde çekirdek devletin nasıl geliştirileceğinin gündemde olduğunu belirten Chhibber, çekirdek devleti, özel sektörün yapamayacağı şeyler olarak tanımladı.
Çekirdek devletin Türk ekonomisinin gelişmesinde en önemli konuya sahip olduğunu kaydeden Chibber, şöyle devam etti:
``Genel anlamda sistemin, bütçenin geliştirilmesi, koordinasyonun sağlanması gerekir. Devletin ve hükümetin amaçlarını belirlemesi, teknokratların da bu amaçları yerine getirmesi bekleniyor.
Bakanlarla hükümet, programın genel amaçlarını belirledikten sonra, bunun uygulanmasını teknotratlara bırakmalı. Türkiye bu yolda ilerliyor. Bu uygulamaya karşı çıkanlar olacaktır, fakat ekonomik zorluklar ortaya çıktığında, bunun gerekli olduğunu düşünenlerin sayısında artış olacak.``
RAPOR TARTIŞMAYA AÇILDI
Öte yandan Dünya Bankası tarafından hazırlanan ``Türkiye Kamu Harcamaları ve Kurumsal Yapının Değerlendirilmesi Raporu``, konferansta katılımcılara dağıtıldı.
Raporda, Türkiye`nin gerek sanayileşmiş pek çok ülke, gerekse gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırıldığında, kamu harcamaları yönetimi performansı bakımından zayıf durumda bulunduğu belirtildi.
Mevcut ekonomik krizin köklerinde, ``devletin karar mekanizmasındaki zaafiyetlerin yattığı yönünde`` görüşler olduğu ifade edilen raporda, söz konusu zafiyetlerin mevcut kamu harcamaları yönetimi sistemi ile kamunun kaynak kullanımı konusunda hesap verme mekanizmasında da görüldüğü belirtildi.
Rapora göre, Türkiye kamu harcamaları yönetimi performansında oldukça başarısız kalırken, son 10 yılın bütçe açıkları ve enflasyon oranları, toplam mali yönetimin verimsizliğine gösterebilecek en bariz kanıt olduğu kaydedildi.
Raporda şu görüşler yer verildi: ``Stratejik karar alma ihmal edilmekte ve politika ve planların bütçe ile bağlantısı kurulmamaktadır. Öte yandan Bakanlar Kurulu ile Yüksek Planlama Kurulu`nun stratejik karar alma mekanizmasını destekleyebilme becerisi açısından bütçe sisteminin zayıf olması, daha az belirgin olmakla birlikte, eşit derecede hayati öneme sahiptir.``
Raporda, devlet tarafından finanse edilen programlar hakkında kapsamlı ve kullanılabilir bilgilerin eksikliğinin de, bu politikalar hakkında önceden karar alabilme ve sonradan değerlendirme yapmayı oldukça zorlaştırdığı ifade edildi.
Bütçenin genel olarak, takdir yetkisine bağlı politikaların uygulanması amacına hizmet eden bir araç olarak görülmediği bildirilen raporda, şöyle denildi:
``Sık yaşanan hükümet değişikliklerin etkisiyle politika oluşturulması bile bakanlıklar tarafından genellikle ihmal edilmektedir.
Bütçe uygulaması üzerindeki aşırı kontrol, israf ve verimsizliği önlemede yetersiz kalmaktadır. Kaynakların kamu kuruluşları tarafından verimli ve etkin kullanımına destek verme açısından bütçe oldukça zayıf kalmaktadır.``
Dünya Bankası Türkiye Direktörü Chhibber, açılışta yaptığı konuşmada, günümüzde devletin rolü konusunda Türkiye`nin, uluslararası alandaki değişime paralel değişim gösterdiğini söyledi.
Chhibber, ``günümüzde devletin rolü, düzenleyici hakem, bir antrenör gibi görünmeli`` dedi.
Geçen sürede Devletin etkin rolünün, sistemin düzenlenmesinin mümkün olmadığının görüldüğünü ifade eden Chhibber, ``Düzenleyici kurallar olmadıkça, problemler ortaya çıkar. 1990`lı yıllarda Türkiye`de de benzer sorunlar yaşandı. Bu çerçevede bağımsız enerji, telekomünikasyon ve bankacılık alanlarında piyasa düzenleyici kurullar oluşturuldu`` dedi.
Türkiye`deki bütün bu gelişmelerin, uluslararası gelişime paralellik arzettiğini ifade eden Chhibber, hükümetin insanlara daha da yakın olması gerektiğini söyledi. Chhibber, şöyle devam etti:
DEVLET NASIL OLMALI?
`Hükümet içinde daha fazla hesap verilebilirlik sisteminin oluşturulması, ademi merkeziyetçi sistemin geliştirilmesi, basın aracılığı ile devletin, hükümetin vatandaşa daha yakın hale gelmesi, yine basın aracılığı ile devletin kontrol edilebilmesi gerekir.
Türkiye, bu konuda birçok devletten daha önde. Çünkü Türkiye`nin laik ve demokratik bir yapısı var. Fakat daha da gelişme kaydedilebilir.``
ÇEKİRDEK DEVLET KAVRAMI
Günümüzde çekirdek devletin nasıl geliştirileceğinin gündemde olduğunu belirten Chhibber, çekirdek devleti, özel sektörün yapamayacağı şeyler olarak tanımladı.
Çekirdek devletin Türk ekonomisinin gelişmesinde en önemli konuya sahip olduğunu kaydeden Chibber, şöyle devam etti:
``Genel anlamda sistemin, bütçenin geliştirilmesi, koordinasyonun sağlanması gerekir. Devletin ve hükümetin amaçlarını belirlemesi, teknokratların da bu amaçları yerine getirmesi bekleniyor.
Bakanlarla hükümet, programın genel amaçlarını belirledikten sonra, bunun uygulanmasını teknotratlara bırakmalı. Türkiye bu yolda ilerliyor. Bu uygulamaya karşı çıkanlar olacaktır, fakat ekonomik zorluklar ortaya çıktığında, bunun gerekli olduğunu düşünenlerin sayısında artış olacak.``
RAPOR TARTIŞMAYA AÇILDI
Öte yandan Dünya Bankası tarafından hazırlanan ``Türkiye Kamu Harcamaları ve Kurumsal Yapının Değerlendirilmesi Raporu``, konferansta katılımcılara dağıtıldı.
Raporda, Türkiye`nin gerek sanayileşmiş pek çok ülke, gerekse gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırıldığında, kamu harcamaları yönetimi performansı bakımından zayıf durumda bulunduğu belirtildi.
Mevcut ekonomik krizin köklerinde, ``devletin karar mekanizmasındaki zaafiyetlerin yattığı yönünde`` görüşler olduğu ifade edilen raporda, söz konusu zafiyetlerin mevcut kamu harcamaları yönetimi sistemi ile kamunun kaynak kullanımı konusunda hesap verme mekanizmasında da görüldüğü belirtildi.
Rapora göre, Türkiye kamu harcamaları yönetimi performansında oldukça başarısız kalırken, son 10 yılın bütçe açıkları ve enflasyon oranları, toplam mali yönetimin verimsizliğine gösterebilecek en bariz kanıt olduğu kaydedildi.
Raporda şu görüşler yer verildi: ``Stratejik karar alma ihmal edilmekte ve politika ve planların bütçe ile bağlantısı kurulmamaktadır. Öte yandan Bakanlar Kurulu ile Yüksek Planlama Kurulu`nun stratejik karar alma mekanizmasını destekleyebilme becerisi açısından bütçe sisteminin zayıf olması, daha az belirgin olmakla birlikte, eşit derecede hayati öneme sahiptir.``
Raporda, devlet tarafından finanse edilen programlar hakkında kapsamlı ve kullanılabilir bilgilerin eksikliğinin de, bu politikalar hakkında önceden karar alabilme ve sonradan değerlendirme yapmayı oldukça zorlaştırdığı ifade edildi.
Bütçenin genel olarak, takdir yetkisine bağlı politikaların uygulanması amacına hizmet eden bir araç olarak görülmediği bildirilen raporda, şöyle denildi:
``Sık yaşanan hükümet değişikliklerin etkisiyle politika oluşturulması bile bakanlıklar tarafından genellikle ihmal edilmektedir.
Bütçe uygulaması üzerindeki aşırı kontrol, israf ve verimsizliği önlemede yetersiz kalmaktadır. Kaynakların kamu kuruluşları tarafından verimli ve etkin kullanımına destek verme açısından bütçe oldukça zayıf kalmaktadır.``