Kaliteli iÅŸçilik ve ucuz maliyet Tuzla’yı Hollanda ve Ä°talya’dan sonra üçüncü sıraya oturttu

Son birkaç yıldır Tuzla dünya zenginlerinin uÄŸramaya baÅŸladığı bir yer haline geldi. Sabiha Gökçen Havaalanı'na inen özel uçaklardan doÄŸruca Tuzla Tersanesi’ne yönelen ultra zenginlerin buraya baÅŸka hiçbir yere uÄŸramadan yaptıkları günübirlik ziyaretlerin nedeni Tuzla'daki tersaneler. Sayıları yüze yaklaÅŸan irili ufaklı bu tersanelerde istenilen her boyda, her türde yatlar inÅŸa edilebiliyor. Kaliteli işçilik ve ucuz fiyatlar Tuzla'yı dünyada adı geçen bir yat üretim merkezi haline getirdi.BU SAYEDE FORMULA 1 Formula 1 yarışlarının patronu Bernie Ecclestone da Türkiye'yi yatını yaptırdığı Tuzla tersaneleri sayesinde tanıdı ve yarışlar o sayede Türkiye'ye alınabildi. Ecclestone Tuzla'da yapılan ilk teknesinin kalitesinden o kadar memnun kaldı ki, 58 metrelik yeni yatını da Tuzla'ya sipariÅŸ etti.Aynı biçimde Brunei Sultanı da kendi özel yatı için Tuzla tersanelerini ziyaret edenlerden. Dubai'de inÅŸa edilen ve gövdesini Almanların yaptığı 160 metrelik giga-yatın önemli bir kısmını Türk armatör Kahraman SadıkoÄŸlu üstlendi. Kamuoyu SadıkoÄŸlu'nu Atatürk'ün yatı Savarona'da yaptığı revizyonla tanıyor.Tuzla'nın müşterileri arasında yatlara olan düşkünlüğüyle tanınan sterlin milyoneri Ä°ngiliz Tom Perkins de var.SAHÄ°PLERÄ° SAKLANIYORTuzla'nın prestijini artıran son bir olay da sipariÅŸi kimin verdiÄŸi sır gibi saklanan 87 metrelik yat. BittiÄŸinde dünyanın en büyüğü olacağı söylenen rüya yelkenli, gezdiÄŸi sularda Tuzlalı usta ellerin yeteneÄŸini sergileyecek.Ä°yi yapılmış bir motoryatın (yelkensiz) metre fiyatı yarım milyon dolar civarında. Ecclestone'unki gibi 58 metrelik bir yatın fiyatı 20 milyon doların üstünde. SipariÅŸ edenin özel istekleri doÄŸrultusunda bu fiyat daha da artabiliyor.Bu yüzden bu tür sipariÅŸler veren zenginlerin isimleri gizli tutuluyor. Zaten Ecclestone'un verdiÄŸi sipariÅŸ de basına bir yanlışlık sonucu sızdı. Ama Formula 1'in patronu Ecclestone yatından o kadar memnun kaldı ki, ilk yatından sonra satmaya karar verdiÄŸi eski yatını da Tuzla'da revize ettirdi ve ÅŸimdi 58 metrelik yeni oyuncağı için sık sık Tuzla'ya geliyor.Yatların fiyatları boylarına, yapıldıkları malzemeye ve müşterinin özel isteklerine göre deÄŸiÅŸiyor. İçinde yüzme havuzu olan bir tekneyle olmayanın fiyatı aynı deÄŸil. Yirmi metrelik ahÅŸap bir yatın fiyatı yaklaşık 1 milyon dolar. EÄŸer bu tekne ahÅŸap yerine kompozit olursa, fiyat 2.5 milyon dolara çıkıyor. Ama uluslararası ölçü iyi yapılmış bir motorbot için metre fiyatının yarım milyon dolar olduÄŸu yönüde.BROKER'SIZ YAT ALINMAZBu kadar pahalı ‘‘oyuncaklar’’ tabii pazardan alınır gibi alınmıyor. Bunun için dünyada bu iÅŸle uÄŸraÅŸan broker adı verilen aracılar var. Bu aracılar tersaneleri, fuarları dolaşıyor, alıcıyla üreticiyi biraraya getiriyor.1970'lerin baÅŸlarından itibaren UlaÅŸtırma Bakanlığı'nın yer tahsisiyle oluÅŸmaya baÅŸlayan Tuzla tersanelerinde bugün yılda 5 megayat (35 metre üstü) ve ellinin üstünde orta boy yat (10-35 metre) inÅŸa ediliyor. Sektörün yıllık cirosunun 150-200 milyon dolar civarında olduÄŸu tahmin ediliyor. Bu miktarın yaklaşık 60-70 milyon doları Türkiye'de kalıyor. Yan sektörler hariç Tuzla bölgesinde 5 bin kiÅŸiye istihdam saÄŸlanıyor. Bu rakamlar beÅŸ yıl önce telaffuz bile edilemiyordu.Dünyanın önde gelen yat üreticileri Hollanda ve Ä°talya. Bu ülkeler seri üretim yapabilecek yatırımlara sahipler. Türkiye'nin avantajı ise butik yani terzi usulü sipariÅŸ üzerine üretim yapabilmesi. AhÅŸap konusunda çok iyi olan Türk tekneleri markalaÅŸmış Hollandalı ve Ä°talyan firmalar tarafından alınıyor, baÅŸkalarına satılıyor. Ama yatların Türk malı olduÄŸunun bilinmesi istenmiyor.Tuzla'nın en önde gelen kompozit yat üreticisi Proteksan'ın dizayn baÅŸmühendisi Tanju KalaycıoÄŸlu yer kısıtlılığının sektörün en büyük sorunu olduÄŸunu söylüyor: ‘‘Daha geniÅŸ inÅŸa alanlarımız olsa, daha çok iÅŸ getirebiliriz. Bu da daha çok istihdam daha çok katma deÄŸer demek. Çünkü yat inÅŸası her aÅŸamasında iÅŸini bilen usta insanlar isteyen emek yoÄŸun bir iÅŸ.’’Yakın zamana kadar yat Türkiye'de üretilse bile iç dekorasyonu için tekneler dışarı yollanıyordu. Bu durum tersine dönmeye baÅŸladı. Yatlar yaÅŸama alanlarının dizaynı ve makyajları için artık Türkiye'ye geliyor. Türkiye aynı zamanda bakım ve yenileme için de gelecek vaat eden bir liman.Tekne üreticileri en büyük yat müşterilerinin parti-boat müşterisi olduÄŸunu söylüyor. Bunlar genelde marinada baÄŸlı duran sadece eÅŸe dosta hava atmak ve parti vermek için kullanılan yatlar. Asıl amaç gösteriÅŸle prestij kazanmak. Ama yat modası da hızla deÄŸiÅŸiyor. Åžimdiki yaklaşım gösteriÅŸ için kullanılan yüzen apartmanların yerine, yolcularını denizden soyutlamayan, daha özel üretim yatlar. GeliÅŸtirilen yeni modellerle birlikte Amerikan modası yerini daha Avrupalı bir estetik kaygıya terk etmeye hazırlanıyor. 2000'lerde 90'ların ultra modern döşeme anlayışı yerini light-modern tabir edilen yeni bir dekorasyon anlayışına bıraktı. 80'lerin alanları karanlıklaÅŸtıran maun döşemeleri tamamen terk edildi, yerde düz halı, yumuÅŸak renkler ile kumaÅŸ ve deri kullanımı yaygınlaÅŸtı. TUZLA’NIN BAÅžLICA TERSANELERÄ°Yıldız: AhÅŸap ve yelkenli konusunda uzmanlaÅŸtı. Tamamen Türk kadrolarla çalışan bir Ä°talyan yatırımı.Yonca-Onuk: Kompozit yani ileri elyaf malzeme üzerine uzman. Askeri botlar üretiyorlar.Proteksan: Çelik gövde ve alüminyum üstyapı konusunda uzman. Tamamı Türk yatırımı olan bir Profilo kuruluÅŸu. Aybike Yatçılık: Yatların yaÅŸam mahalleri üzerine uzman. Ä°rili ufaklı bütün firmalara dekorasyon ve döşeme hizmeti veriyorlar.Sahil koruma botları Tuzla’da yapılıyorTuzla'da sivil tekneler gibi askeri botlar da imal edilebiliyor. Askeri deniz araçları konusunda uzmanlaÅŸan Yonca-Onuk ortaklığı 1997 ve 98 yıllarında Savunma Sanayii MüsteÅŸarlığı tarafından açılan uluslararası ihaleleri kazanarak bugüne kadar 20 adet Onuk MRTP15 (16 metre) ve 6 adet Onuk MRTP29 (20 metre) bot üretti. 7 bin 300 beygir gücünde motorlarla çalışan her iki bot da 45 knot hız yapabiliyor. Bu da saniyede 5 ton su püskürtmesi demek. Bu botlar Sahil Güvenlik Komutanlığı ve KKTC Güvenlik Kuvvetleri'nde bulunuyor. Firma bu tasarımlarıyla Pakistan'ın açtığı ihaleyi de kazandı.En büyük Türk tasarımıBernie Ecclestone'un Proteksan tarafından inÅŸa edilen 58 metrelik megayatı, 400-500 bin adam/saat emeÄŸin sonucunda 2005'te tamamlanacak. 20 milyon doların üstünde bir fiyata malolacak yatın bittinde dolu ağırlığı 860 ton olacak. Türkiye'de bu ağırlığı kaldıracak vinç olmadığı için yat 'Fatih usulü' kızak üstünde denize indirilecek. BulunduÄŸu yerden denize kadar 6 kez köşe dönecek yatın denize indirilmesi bir hafta sürecek. Mega oyuncak, bugüne kadar yapılmış Türk tasarımı en büyük yat. FERRARI YAPMAK GÄ°BÄ°Proteksan Dizayn BaÅŸmühendisi ve söz konusu 30 trilyonluk teknenin dizaynırı Tanju KalaycıoÄŸlu (42), tekne yapmayı Ferrari yapmaya benzetiyor: ‘Bu tür bir iÅŸle uÄŸraÅŸanlar ister istemez denizle haşır neÅŸir oluyor. Yat yarışlarına katılıyorum. Yelken Dünyası adlı derginin yayın kurulundayım. 1961 Ä°stanbul doÄŸumluyum. Yelken iÅŸine ilk olarak babam ve arkadaÅŸlarının kurduÄŸu Suadiye Yelken Kulübü'nde baÅŸladım. Robert Koleji bitirdikten sonra Ä°ngiltere'ye gemi inÅŸası okumaya gittim. Türkiye'ye döndükten sonra çeÅŸitli tersanelerde çalıştım. AskerliÄŸimi de yine TaÅŸkızak Tersanesi'nde yaptım. Ama yat iÅŸi bana gemi inÅŸasından daha cazip geldi. Yat yapmak Ferrari yapmak gibi, gemi tasarlamak ise kamyon tasarlamak gibi geliyor bana. Bir yat tasarlarken kendinizi bireysel olarak daha fazla ifade edebiliyorsunuz.SATIN ALMAK BAÅžLANGIÇBir yat için harcanan para satın almakla bitmiyor. Yat masrafları asıl satın aldıktan sonra baÅŸlıyor. 30 metrenin üstündeki bir teknenin yıllık masrafı 80-100 bin dolar arasında:Yakıt masrafı bir otomobille kıyaslandığında çok yüksek. 50 metrelik bir yat saatte 300 litre mazot yakıyor30 metrenin üstünde bir tekne için bir kaptan, bir çarkçı, iki de gemici personel gerekiyor. Personel maaÅŸları ne kadar kalifiye olduklarına göre deÄŸiÅŸiyor. ÖrneÄŸin bir kaptanın aylık maaşı 1000-3 bin dolar arasında. Toplam yıllık personel gideri 40 bin doları buluyor.Yatın baÄŸlı bulunduÄŸu marina için de ücret ödeniyor. Bu ücret günlük olarak 150 dolara kadar çıkabiliyor.Yatın periyodik bakım ve onarım masrafları var.Yat sahipleri için jeneratör masrafı da önemli kalemlerden biri. 50 metrelik bir yatta küçük bir köyü besleyebilecek kadar enerji tüketiliyor.ÅžAKÄ°R YILMAZ(Yonca-Onuk Ortaklığı YK BaÅŸkanı)Bizim ekibin tasarımı Amerika’da ödül aldıBizim ekibimizin tasarladığı Yontek 105 ABD'de endüstriyel tasarım ödülü aldı. Bu ödül ilk defa bir yat için verildi. Bu iÅŸin sırrı doÄŸru insanları doÄŸru iÅŸi yapabilmek için biraraya getirebilmekte. Galatasaray Ticari Ä°limler mezunuyum. Uzun yıllar ticaretle uÄŸraÅŸtıktan sonra bu iÅŸe atıldım. Benim de teknem var ama vakit bulup denize açılamıyorum. Gençken kendim için şöyle bir tekne istiyorum diyordum ama artık geçti. Åžimdi hevesim hep daha iyiyi tasarlamak, onu yaptıktan sonra daha iyisini hayal edip ona giriÅŸmek.EKBER ONUK (Yonca-Onuk YK üyesi)Muhafazakar zenginler bunları satın almazBen 1972 yılında burada balık avladığımı hatırlıyorum. Åžimdi Tuzla Avrupa'nın en önemli yat üretim merkezlerinden biri oldu. Ama bu yetmez. MarkalaÅŸmak gerekiyor. MarkalaÅŸma sadece sektörel bazda olmaz. Yani yat konusunda Ä°talya ile rekabet edecekseniz, otomotivde de Ferrari üretebilmelisiniz ki malınız için 'aa bu Türk malı' densin. Ãœretilen bu yatların Türkiye'de fazla piyasası yok. Koç, Sabancı gibi Türk zenginler var ama onların muhafazakar bir harcama anlayışları olduÄŸu için, bu tip yatlar dünya pazarı için üretiliyor. Bu yatların hedef kitlesi 5 yılda biliÅŸim teknolojisinden 20 milyar dolar para kazanmış, bir araba için bir milyon dolar harcayabilen insanlar.Ä°smail MÄ°MAROÄžLU (Aybike Yatçılık Gen. Md.)Yat müşterisi sadece para bırakmazÇoÄŸu alıcı milyonlarca dolar yatırdığı bu tekneyi alırken makine dairesini görmez bile. O yüzden dekorasyon çok önemli. Sektör toptan bir geliÅŸme içinde. Bir yandan büyük yatları yapabilecek firmalar oluÅŸurken, diÄŸer taraftan bunların vitrinini düzenleyecek bizim gibi firmalar oluÅŸuyor. Onlar olmadan biz, biz olmadan onlar olamaz. Ucuz ve kaliteli iÅŸgücü en büyük avantajımız. Çünkü butik çalışıyoruz. Müşteri hazır bir ÅŸeyi almaya deÄŸil, elinde projesiyle, bunu yapacak adamı bulmaya geliyor. Türkiye bunlara fiyat veriyor. Bu müşteri Türkiye için her bakımdan kazanç. Harcamayan turistle para bırakan turist farkı gibi. Bernie Ecclestone yatını Türkiye'de yaptırmasa Formula yarışları Türkiye'de biraz zor düzenlenirdi. 53 metrelik yatına monte edilen bir tır dolusu elektronik cihazdan daha büyük bir kazanç bu.Aybike UlutaÅŸ (Aybike Yatçılık Ãœretim Åžefi)Erkek yoÄŸun bir sektörde çalışmak zor tabii ki1976 doÄŸumluyum. Bilkent Ãœniversitesi Turizm Bölümü'nü bitirdim. ÇocukluÄŸumdan beri bu iÅŸin hayalini kurdum. Babam bu sektörde olmasaydı bile ben yine de bu iÅŸi yapardım. Zaten ilk iÅŸim kendi firmamızda olmadı. ÇocukluÄŸumda bütün haftasonlarım Küçüksu'daki imalathanelerde geçti. Bu iÅŸe girmek için yaratıcı olmak gerekiyor. Ä°ÅŸiniz bittiÄŸinde insanların gözlerindeki beÄŸeniyi görmek müthiÅŸ bir duygu. Ä°leride kendim için de bir tekne yapmak istiyorum. Erkek yoÄŸun bir sektörde çalışmanın zorlukları var elbette ama ben çocukluÄŸumdan beri bu iÅŸin içinde olduÄŸum için biraz erkek çocuÄŸu gibi yetiÅŸtim galiba.Â