İMKB'nin 16. kuruluş yıldönümü

Güncelleme Tarihi:

İMKBnin 16. kuruluş yıldönümü
Oluşturulma Tarihi: Aralık 25, 2001 14:28

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) yarın 16. kuruluş yılını kutluyor. 1985 yılında kurulan İstanbul Borsası'nda şirket sayısı 80'den 310'a ulaşırken işlem hacmi yıllık 13 milyon dolara çıktı.

Muharrem Karslı yönetiminde 26 Aralık 1985 tarihinde açılan İMKB, alım satım işlemlerinin başladığı 3 Ocak 1986 tarihinden bu yana gerçekleştirdiği yüksek performans ile gelişen piyasalardaki borsalar arasında öne çıktı.

80 şirketle faaliyete geçen İMKB, Kasım 2001 itibariyle Ulusal, Bölgesel, Yeni Şirketler ve Gözaltı Pazarı`nda hisseleri işlem gören toplam 310 şirkete ulaştı. İşlem hacmi ise 13 milyon dolardan aylık ortalama 6.6 milyar dolara yükseldi.

Bu yılın ilk 11 ayındaki işlem hacmi toplamı 73 milyar 271 milyon dolar oldu.

126 aracı kurumun faaliyet gösterdiği Borsa`da şirketlerin piyasa değeri toplamı ise 21 Aralık 2001 tarihi itibariyle 63 katrilyon 785 trilyon 543 milyar lira oldu.

Açıldığı 1993 yılından bu yana büyük bir işlem hacmine ulaşan Tahvil ve Bono Piyasası`nda kesin alım satım pazarı ile repo-ters repo pazarında işlem hacmi aylık ortalama 57.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Ocak-Kasım 2001 döneminde 636.4 milyar dolarlık işlem hacmi kaydedildi.

TARİHÇE

Türkiye`nin menkul kıymet piyasalarının kökeni 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar uzanıyor.

İlk menkul kıymetler piyasası, Kırım Savaşı`nı takiben 1866 yılında Osmanlı İmparatorluğu zamanında kurulmuş olan Dersaadet Tahvilat Borsası`ydı. Dersaadet Borsası, çökmüş Osmanlı ekonomisinden yüksek getiri almayı amaçlayan Avrupalı yatırımcılar için de bir vesile oldu.

Türkiye Cumhuriyeti`nin, Osmanlı İmparatorluğu`nun çöküntülerinin üzerine kuruluşunu takiben 1929 yılında çıkartılan 1447 sayılı Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu ile tecrübesiz sermaye piyasalarının, yeni ismiyle İstanbul Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası adı altında organize olması sağlandı.

Borsa, kısa sürede gelişerek yurtçapında girişimcilerin fon ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli katkıda bulundu. Ancak, 1929 Krizi ve 2. Dünya Savaşı`nın patlak vermesi, henüz emekleyen Türk iş dünyasını olumsuz etkilerken, Borsa`nın başarısını gölgede bıraktı.

Takip eden yıllardaki endüstri devrimi süresince, hisse senetlerini halka arz eden anonim şirketlerin sayısı da sürekli olarak arttı. Bu hisseler çoğu bireysel, bir kısmı da kurumsal olan yatırımcılardan yoğun talep gördü.

1980`li yılların ilk dönemlerinde sağlıklı sermaye hareketlerine uygun gerek mevzuat, gerekse kurumların oluşması yönünden Türk sermaye piyasalarında önemli gelişmeler oldu.

Sermaye Piyasası Kanunu, 1981 yılında çıkarıldı. Bir sene sonra 1982 yılında menkul kıymetler piyasasının idaresinden, kontrolünden ve mevzuatının düzenlenmesinden sorumlu resmi kurum olan Sermaye Piyasası Kurulu kuruldu.

1983 yılı Ekim ayında, Türkiye`de menkul kıymet borsalarının kuruluşunu öngören bir kararname çıktı. Ekim 1984`de ise ``Menkul Kıymet Borsalarının Kuruluşu ve Çalışma Esasları``, Resmi Gazete`de yayınlandı.

Çalışma esaslarına ilişkin mevzuat Olağanüstü Genel Kurul toplantılarında kabul edildi ve 1985 sonunda İstanbul Menkul Kıymetler Borsası resmen kuruldu.

İSTANBUL BORSASI

Muharrem Karslı`nın başkanlığında 26 Aralık 1985 tarihinde açılan İMKB, 3 Ocak 1986`da Cağaloğlu`ndaki binasında alım satıma başladı.

Borsanın sonraki yılları, emekleme ve gelişme dönemi olarak nitelenebilir.
1987 yılı Ekim ayında, daha önce haftalık olarak hesaplanan Borsa Endeksleri, günlük olarak hesaplanmaya başladı. Kasım ayında, Karaköy`deki yeni binaya taşınan Borsa`da, pano sistemine geçildi.

1989 yılı Temmuz ayında, Takas ve Saklama Merkezi kuruldu. Aynı yıl Ağustos ayında, Borsa için dönüm kararlarından biri olan 32 sayılı kararname yayımlandı. Böylece, yabancı yatırımcılar Türkiye`deki her türlü menkul kıymete yatırım yapma ve karlarını transfer etme olanağı elde ettiler.

YAMAN TÖRÜNER DÖNEMİ

1990 yılında, İMKB`de Yaman Törüner dönemi başladı. Mart ayında atanan Törüner`in başkanlığının ilk yılında, hisse senetlerine şemsiye sigortası uygulaması ve bazı üyelere lot altı işlem yapma yetkisi tanınması dikkati çekti.

1991 yılına, bileşik endekse ek olarak mali ve sınai endekslerin hesaplanmaya başlanması ile girildi. Haziran ayında, Tahvil ve Bono Piyasası kurularak, kesin-alım satım pazarı faaliyete geçti.

Borsa kotundaki özel sektör tahvilleri ile gelir ortaklığı senetleri, Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı`nda işlem görmeye başladı.

Yıl bitmeden, İMKB, Uluslararası Borsalar Federasyonu`na (FIBV) tam üye olarak kabul edildi.

1993 yılının önemli gelişmeleri arasında, Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı ve Yeni Hisse Pazarı`nın kurulması, Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı`nın kurulması, sermaye piyasasında kamunun aydınlatılması amacıyla özel durumların kamuya açıklanmasına ilişkin tebliğin yayınlanması, İMKB`nin U.S. Securities and Exchange Commission (SEC) tarafından yatırım yapılabilir yabancı borsa olarak tanınması ve bilgisayarlı alım-satım sistemine 50 şirketle başlanması sayılabilir.

TUNCAY ARTUN DÖNEMİ

Ekonomik krizin yaşandığı 1994 Nisan ayında, İMKB Başkanlığı`na Tuncay Artun atandı.

Temmuz ayında, seans sayısı 2`ye, günlük işlem süresi 4 saate, takas süresi de 2 güne çıkarıldı.

Kasım ayında, hisse senetlerinin tümüyle bilgisayar ortamında alım satımına geçildi.

1995 yılının ilk ayında, Bölgesel Pazarlar ve Toptan Satışlar Pazarı oluşturuldu. İMKB Kotasyon Yönetmeliği ilk kez düzenlendi. Yeni Şirketler Pazarı kuruldu.

Mayıs ayında, İstanbul Borsası İstinye`deki yeni modern binasına taşındı. İMKB`nin öncülüğünde, Avrasya Borsalar Birliği 14 üye ile kuruldu.

Yatırımcı Danışma Merkezi`nin kuruluşunu, İMKB`nin Japon Aracı Kurumlar Birliği tarafından ``yatırım yapılabilir yabancı borsa`` olarak tanınması izledi.

Temmuz ayında, Takas ve Saklama, bankaya dönüştü. Eylül ayında, uluslararası menkul kıymetler serbest bölgesi faaliyet ruhsatı alındı.

1996 yılında, Gayrimenkul Sertifikaları Pazarı ile Gözaltı Pazarı kuruldu.

1997 yılına, Ulusal 100 Endeksi`nden 2 sıfır atılması ile girildi. Mevcut endekslere ilave olarak, toplam 23 adet fiyat, 23 adet getiri endeksi hesaplanıp yayınlanmaya başladı.

Mart ayında, Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası işlemlere başladı.

Temmuz ayında, Uluslararası Pazar bünyesinde, Depo Sertifikaları Piyasası faaliyete geçti.

Ağustos ayında, Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası bünyesinde Repo-Ters Repo işlemlerine başlandı.

OSMAN BİRSEN DÖNEMİ

Tuncay Artun`un Ağustos ayında ölümüyle boşalan Borsa Başkanlığı`na, Ekim ayında Osman Birsen getirildi.

1998 Nisan ayında, Hisse Senetleri Piyasası`nda işlem gören şirketlere ilişkin haberler, internet`te İMKB`nin sitesinde yayınlanmaya başladı.

1998 yılında İMKB ile Bakü Interbank Currency Exchange arasında işbirliği protokolü imzalandı. İMKB, Güneydoğu Avrupa Sermaye Piyasaları Arasında İşbirliği Projesi`nin lideri olarak çalışmalara başladı.

İMKB Hisse Senetleri Piyasası`nda işlem gören şirketlere ilişkin haberler Internetteki Türkçe sitesinde yayınlanmaya başlandı.

Mayıs ayında OECD ile protokol imzalandı. Temmuz`da Derinlik bilgisi adı altında İMKB verilerinin yayınlanmasına başlandı.

Aralık`da İMKB ile Küçük ve Orta Ölçekli Sanayii Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) arasında Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerle ilgili ortak anlaşmalar çerçevesinde işbirliği protokolü imzalandı.

1999 yılının Ocak ayında İMKB Ulusal-100 Endeksi Euro bazlı olarak hesaplanmaya başlandı. Mayıs ayında Müşteri İsmine Saklama Sistemi uygulamaya geçirildi.

Haziran ayında İMKB ile Londra Borsası arasında karşılıklı işbirliğini öngören protokol imzalandı. Gözaltı Pazarı`nın çalışma süresi 15 dakikadan bir saate çıkarılarak, 14:00-15:00 saatleri arasına alındı.

İMKB ile Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan Borsaları arasında işbirliği protokolü imzalandı.

2000 yılı Ocak ayında Ulusal-50 endeksi ile gayrimenkul yatırım ortaklıkları endeksi hesaplanmaya başlandı.

Şubat ayında Uzaktan Erişim Projesi kapsamında 6 kurum Tahvil ve Bono Piyasası işlemlerini merkez ofislerindeki terminalleri aracılığı ile yapmaya başladılar. Nisan ayında Hisse Senetleri Piyasası`nda alternatif bir yöntem olarak, üyelerin seans öncesi elektronik kanallardan topladıkları emirleri birinci seansa disketle iletmelerini sağlayan ve 09:15 - 09:35 saatleri arasında geçerli olan Disketle Emir İletimi uygulamasına başlandı.

Mayıs ayında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Kırgız Borsası`nın sermayesine yüzde 27.4 iştirak oranı ile ortak oldu.

Haziran`da İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Bakü Borsası`na diğer ortaklar ile aynı oranda (yüzde 5.26) 19. ortak olarak iştirak etti.

İMKB`de işlem görmekte olan ve gerekli kriterleri sağlayan şirketler FTSE All-World (Dünya) Endeksine dahil edildi.

Uzaktan Erişim Projesi kapsamında üye merkez ofislerine yerleştirilen uzaktan erişim terminalleri vasıtasıyla üyelerin merkez ofislerinden İMKB Hisse senedi alım-satım sistemine 31.07.2000 tarihinden itibaren emir iletimine başlandı.

İMKB Hisse Senetleri Piyasası Alım-Satım Sistemi`ne uzaktan erişen kurum sayısı yıl sonu itibariyle 98`e ulaştı.

Eylül ayında İMKB Başkanı Osman BİRSEN ikinci kez FEAS Başkanı seçildi.

Borsa`da Hisse Senetleri Piyasası`nda seans saatleri 13 Ağustos 2001 tarihinden geçerli olmak üzere uzatıldı. Ulusal, Bölgesel ve Yeni Şirketler Pazarı`nda işlemler 1. Seans 09.30-12.00, 2. Seans 14.00-16.30 saatleri arasında gerçekleştirilmeye başladı.

15 Ağustos`da İstanbul Menkul Kıymetler Borsası`nda (İMKB) dövize dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin işlem gördüğü Vadeli İşlemler Piyasası açıldı.

İMKB Ve Kore Borsası arasında imzalanan "Mutabakat Zaptı" 18 Ekim 2001 tarihinde süresiz olarak yenilendi.
Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!